«Nie adpaviadaje novaj kancepcyi». U Vilni z muzieja prybrali ekspazicyju, pryśviečanuju Jakubu Kołasu
Vystava źjaviłasia ŭ kolišnim muziei imia Puškina ŭ vilenskim rajonie Markuci 7 hadoŭ tamu. Jana ŭklučała knihi i artefakty, źviazanyja z tvorčaściu biełaruskaha paeta. Ale paśla rearhanizacyi ŭ sistemie muziejaŭ u Vilni ekspazicyju prybrali, paviedamiŭ «Radyjo Svaboda» staršynia Tavarystva biełaruskaj kultury ŭ Litvie Aleś Adamkovič.
«Tam poruč byŭ dom, dzie Jakub Kołas žyŭ razam sa svajoj žonkaj Maryjaj Kamienskaj. Peŭny čas tam byŭ muziej Kołasa, ale paśla jon zakryŭsia. U 1963 hodzie ekspanaty pieradali ŭ muziej Puškina, jaki byŭ pa susiedstvie. U pačatku 90-ch hadoŭ byli sproby adradžeńnia hetaha muzieja, ale dom razvaliŭsia, bo jaho źjeŭ hrybok, a novy pabudavać nie paśpieli», — raskazvaje Aleś Adamkovič.
Ekspazycyja, pryśviečanaja Kołasu, źjaviłasia ŭ muziei imia Puškina ŭ 2018 hodzie.
Vystava źmiaščała kopii dakumientaŭ, fotazdymki i inšyja artefakty, kaža Adamkovič.
«Prajšła rearhanizacyja muziejaŭ, muziej pierajmienavali i zrabili filijałam Vilenskaha muzieja. A novaje kiraŭnictva čamuści vyrašyła prybrać hety pakojčyk Kołasa. Niejkich kansultacyj z hramadskaściu na hety kont nie pravodzili», — dadaje surazmoŭca.
U 2023 hodzie muziej źmianiŭ nazvu i zamiest Litaraturnaha muzieja Puškina jon staŭ nazyvacca Muziej-siadziba Markuci (Markučiai). A sioleta samakiravańnie Vilni praviało rearhanizacyju, muziej staŭ filijałam Vilenskaha haradskoha muzieja. U adkazie kiraŭnicy Vilenskaha haradskoha muzieja Rasy Antanavičenie na zapyt «Radyjo Svaboda» havorycca, što ekspazicyja Kołasa nie adpaviadaje novaj kancepcyi muzieja ŭ Markuciach.
Pavodle kiraŭnicy, pryśviečanaja Kołasu vystava źjaviłasia ŭ 2018 hodzie pavodle damovy z muziejem Jakuba Kołasa ŭ Minsku. Adnak adnosiny ź biełaruskim muziejem Kołasa byli razarvanyja jašče ŭ 2020 hodzie, a ŭ mai 2025 hoda pryniali rašeńnie pra demantaž ekspazicyi.
«Paśla taho jak siadziba Markuci stała častkaj haradskoha muzieja, my vyrašyli kančatkova admovicca ad statusu litaraturnaha muzieja i nadavać značna bolš uvahi historyi siadziby i jaje žycharoŭ, histaryčnamu kantekstu ŭźniknieńnia i isnavańnia siadziby. Vystava, pryśviečanaja Kołasu, jakaja pavodle damovy mieła być zakrytaja ŭ 2021 hodzie, vypadaje z akreślenaha tematyčnaha šerahu», — paviedamiła Rasa Antanavičenie.
Kalekcyja, źviazanaja z Kołasam, u muziei ŭ Markuciach naličvaje try dziasiatki artefaktaŭ. Ciapier jany majuć zachoŭvacca ŭ fondach ustanovy.
«Muziej nie planuje adnaŭlać ekspazicyju, pryśviečanuju Jakubu Kołasu, adnak sapraŭdy nie budzie paźbiahać zhadvać paeta, raskazvajučy historyju horada Vilni i dvara Markuci ŭ svaich časovych vystavach», — adkazvaje Rasa Antanavičenie.
Ekspazicyja Kołasa taksama isnavała jak kulturny asiarodak, tut adbyvalisia biełaruskija imprezy i kancerty.
U 1907—1908 hodzie Jakub Kołas (Kanstancin Mickievič) pracavaŭ u redakcyi «Našaj Nivy» i žyŭ u Vilni. Čas z 1908 pa 1911 hady Kołas pravioŭ za kratami. Paśla vyzvaleńnia jon pajechaŭ pracavać nastaŭnikam u Pinsk, dzie paznajomiŭsia sa svajoj budučaj žonkaj Maryjaj Kamienskaj, jakaja jakraz žyła ŭ Vilni, a dakładniej u tahačasnym vilenskim pradmieści Kalonija. U domie maci Maryi Kamienskaj, u ciapierašnich Markuciach, Jakub Kołas z žonkaj byvali na praciahu 1913—1915 hadoŭ.
Paśla taho jak Jakub Kołas pierabraŭsia ŭ Minsk, u hetym domie žyŭ švahier Kołasa Ivan Kamienski, jaki padtrymlivaŭ ideju stvareńnia tut muzieja Kołasa i pieradaŭ šerah rečaŭ dla budučaj ekspazicyi. Ideja stvareńnia muzieja navat była zamacavanaja pastanovaj Savieta ministraŭ Litoŭskaj SSR u žniŭni 1960 hoda. Adnak u domie znajšli hrybok, jaki niščyŭ budynak, tamu jaho likvidavali, a novy nie pabudavali.
U Vilni jość vulica Jakuba Kołasa, a taksama memaryjalnaja šylda na budynku fakulteta kreatyŭnaj industryi Vilenskaha techničnaha ŭniviersyteta imia Hiedzimina. Mienavita tut u 1907 hodzie mieściłasia redakcyja «Našaj Nivy», dzie pracavaŭ Kołas.
Ciapier čytajuć
U Lepieli zatrymali palaka, jaki nibyta zdabyŭ dakumienty vučeńniaŭ «Zachad-2025»10
Kamientary