Istorija «Našoji Nivi» vid 1906 roku do śohodieńnia - historyja «NN» pa-ŭkrainsku

Hazietu «Naša Niva» buła zasnovano v 1906 roci i vidnovleno v 1991-m. Z 1997 roku isnuje intierniet-płatforma nn.by. Śohodni cie najvidviduvanišij sajt biłoruśkoju movoju.

Hazieta vichodiła raz na tiždień v 1906—1915, raz na misiać v 1991—1995, znovu ŝotižnia v 1996, raz v dva tižni v 1997—1999, ŝotižnia z 1999 do 2016, raz na misiać vid 2016, v zvjazku z tim, ŝo osnovnim stav intierniet-portał.

Istorija hazieti

1906—1915 roki v biłoruśkij istoriohrafiji nazivajuťsia «našonivśkim pieriodom». Adžie z vichodom 10 (23) listopada 1906 roku v Vilniusi pieršoho nomiera tižnievika «Naša Niva» buła rozpočata ciła jepocha v roźvitku biłoruśkoho suśpilstva.

«Naša Niva» na počatku XX stolittia virobiła normi biłoruśkoji litieraturnoji movi. V jiji koli buła stvoriena biłoruśka kłasična litieratura. Vinikła idieja biłoruśkoho dieržavnosti. Spriamovana na pozitivnu prośvitnićku robotu, cia hazieta stała cientrom intielektualnoho žittia. U nij drukuvałasia ciła plejada intielektualiv — sieried nich Janka Kupała, Jakub Kołas, Anton Łuckievič, Maksim Bohdanovič, Vacłav Łastovśkij.

«Naša Niva» ośvitluvała širokij śpiektr političnich, jekonomičnich i kulturnich problem. Hazieta mała hołovnim zavdańniam konsolidaciju biłoruśkoji političnoji naciji. Pri ćomu, jak vidznačali sučaśniki, «Naša Niva» buła pieršim džieriełom informaciji, jaka nie niesła kaziennoji vidznaki.

Navkoło «NN» hurtuvałasia nacionalna hromadianśka śpilnota. Silśkohospodarśki iniciativi, tusovki mołodi, vidavnictva — vsi voni vikoristovuvali tribunu «NN».

Charaktiernoju osoblivistiu hazieti vid pieršich dniv vidańnia buv micnij intieraktivnij zvjazok z čitačami. Hazieta mała bilšie niž tri tisiači postijnich i timčasovich koriespondientiv, jaki nadsiłali informaciju do Riedakciji. Prichid v litieraturu i žurnalistiku vielikoji kilkosti avtoriv z riźnich miścievostiej Biłorusi stvoriv možlivisť virobiti litieraturnu movu, zakriplujuči jak normu najbilš poširieni movni javiŝa. Sam kštałt sučasnoji biłoruśkoji movi, osnovni pravopiśni i hramatični normi, słovotvirni tipi buli virobleni, zavdiaki živij movnij praktici na storinkach hazieti.

Pieriedpłatniki i avtori hazieti virośli v cientralni osobistosti nacionalnoho političnoho ta intielektualnoho žittia (jak Tiška Hartnij (spravžnie imja - Dmitro Žiłunovič), v majbutńomu odin z kierivnikiv BRSR, abo Bronisłav Taraškievič, političnij lidier zachidnich biłorusiv i avtor pieršoji biłoruśkoji hramatiki).

Vidavciem i riedaktorom hazieti dovhij čas buv ziemlevłaśnik ź-pid Minśka (filvarok Mihavka) Oleksandr Vłasov.

Odnim ź idieołohiv vidańnia — minčanin Ivan Łuckievič, tvorieć znamienitoho vilenśkoho Biłoruśkoho muzieju i inviestor bahaťoch političnich i kulturnich projektiv.

Poruč z nim praciuvav joho brat, idieołoh Biłoruśkoji socialističnoji hromadi i priemjer-ministr majbutńoji Biłoruśkoji Narodnoji Riespubliki (BNR) Anton Łuckievič.

Z 1909 r. siekrietariem hazieti, a v 1912—1913 rokach faktičnim jiji riedaktorom stav istorik, druhij majbutnij priemjer BNR Vacłav Łastovśkij.

Anton Łuckievič, Vłasov, Žiłunovič, Taraškievič i Łastovśkij zahinuti v radianśkich tiurmach.

Z «Našoju Nivoju» śpivpraciuvav kłasik litieraturi Jakub Kołas. Vidomi kožnomu školarievi tvorci Maksim Bohdanovič i Źmitrok Biadula takož buli vidkriti samie «Našoju Nivoju». A nacionalnij pojet Janka Kupała v lutomu 1914 roku stav jiji riedaktorom. Vin kieruvav hazietoju do osieni 1915, koli «Naša Niva» zupiniła śvij vichid u zvjazku z okupacijeiu Vilna nimciami i pripinieńniam normalnoho žittia v prifrontovij Biłorusi.

Vidstojuvańnia biłoruśkich intieriesiv provokuvało napadki z boku kołonialnoji cienzuri protiahom uśoho isnuvańnia hazieti. Naviť v orhanizovanij v 1907 r. diskusiji z ahrarnoho pitańnia, v tomu čiśli v statti «Ziemielna sprava v Novij Ziełandiji», buła znajdiena «kramoła» i «niepovaha do uriadu». Riedaktora Oleksandra Vłasova sudili, sadžali v tiurmu. Kilka raziv tiraž hazieti viłučali, riedakcija spłačuvała štrafi.

Anałohičnij tisk hazieti doviedieťsia pieriežiti za avtoritarnim riežimom Oleksandra Łukašienka v 1990-i i osoblivo 2000-i roki. U 2006—2008 rokach hazieta rozpovsiudžuvałasia vołontierami, bo vłada zaboroniła jiji prodaž v «Biłsojuzdruku», mahazinach i pieriedpłatu čieriez «Biłpoštu».

Їji znovu nie raz sudili, štrafuvali, KDB provodiv obšuki v Riedakciji i riedaktoriv. Hołovnij riedaktor «NN» Andrij Dińko v 2006 roci, jak koliś Vłasov, takož projšov čieriez vjaźniciu.

Niezvažajuči na źvinuvačieńnia z boku vładi v rievolucijnosti, «Naša Niva» jakraz-taki i v XX st., i v XXI-mu buła principovo pomirkovanim, prohriesiśćkim vidańniam.

Samie tomu vona i hrupuvała pid nacionalnim praporom čitačiv riźnich pieriekonań. «Naša Niva» vistupała za mirnij i postupovij prohries čieriez diemokratizaciju cientralnich i miścievich orhaniv vładi, postijno nahaduvała pro nieobchidnisť považati prava i hidnisť ludini, cinuvati kulturu i spadŝinu.

Kulturna vidkritisť «Našoji Nivi» projaviłasia takož v tomu, ŝo vid počatku hazieta drukuvałasia dvoma šriftami — kirilicieju i łatinicieju. Tak buło do žovtnia 1912 roku, koli čitaćko-vidavničij riefieriendum zrobiv vibir na korisť kirilici. Z 1991 roku «Naša Niva» vichodiła kłasičnim pravopisom, z 2008 pieriejšła na škilnij pravopis, ŝob «polipšiti komunikaciju intielihienciji z suśpilstvom», jak pisałosia v riedakcijnij statti ź ćoho privodu.

Navkoło Riedakciji hazieti vinikali avtonomni kulturni ta socialni projekti.

«Naša Niva» vikonuvała funkciju koordinacijnoho vidavničoho cientru. Osoblivo popularnimi buli ŝorični «Biłoruśki kalendari» — almanachi, v jakich čitači znachodili nie tilki źvičajni dovidkovi vidomosti, a j chudožni tvori. Vidavnictvo vipuskało takož okriemi knihi, orihinalni i pieriekładni. U 1912 r u Vilni počav vidavatisia satiričnij žurnał «Kropiva», a silśkohospodarśkij viddił «Našoji Nivi» pierieris v samostijnij žurnał «Sacha», jakij z kincia 1913 r vidavavsia v Minśku.

Odin iz zasnovnikiv «Našoji Nivi» Ivan Łuckievič počav pri Riedakciji źbir kolekciji dla majbutńoho biłoruśkoho Nacionalnoho muzieju. Vielika častina joho fondiv zaraz źbierihajeťsia v Nacionalnomu istoričnomu muzieji Litvi.

Śpivrobitniki hazieti dopomahali stanovleńniu Pieršoji biłoruśkoji tieatralnoji trupi Ihnata Bujnićkoho.

Bahato uvahi pridilała hazieta popularizaciji jekonomičnich, pravovich i ahrarnich znań. Masštab dokonanoho i zadani impulsi dozvolili istorikam i kulturołoham okrieśliti pieriod roźvitku biłoruśkoho kulturi počatku XX st. jak «našonivśkij», majuči na uvazi jakiśni ta kilkiśni źmini v stanovleńni sučasnoji kulturi i suśpilstva.

Pierša sproba vidnovleńnia hazieti vidbułasia 1920 roku takož u Vilni, die 28 žovtnia vijšło pieršie čisło suśpilno-političnoho i litieraturnoho tižnievika «NN». U hrudni 1920 roku hazietu znovu zaboroniła polśka vijśkova cienzura.

Śohodieńnia hazieti 

Rozpad Radianśkoho Sojuzu i rozhortańnia ruchu za niezaležnisť Biłorusi umožlivili vidnovleńnia hazieti. «Naša Niva» znovu počała vichoditi u travni 1991 roku, u Vilni, pid riedakcijeiu Sierhija Dubovcia.

Vidnovlenie vidańnia zajniało viniatkovie miście sieried inšich biłoruśkich pieriodičnich vidań. «Naša Niva» vidmoviłasia vid «oboronnoji stratiehiji», vid samoizolaciji, vłastivich bahaťom rosijśkomovnim vidańniam radianśkoji dobi. Na storinkach «Našoji Nivi» značnie miście zajniali diskusiji na univiersalni tiemi, źjaviłasia vielika kilkisť pieriekładiv. U cientri uvahi opiniłasia takož spadŝina Vielikoho Kniazivstva Litovśkoho i modiel vzajemovidnosin narodiv riehionu.

U Biłorusi jšli składni prociesi budivnictva naciji. Vziała horu avtoritarna modiel. Čas vimahav stvorieńnia povnocińnich ŹMI. Tomu v 1996 roci buło prijniato rišieńnia pro pierieniesieńnia riedakciji do Minśka.

«Naša Niva» znovu stała hazietoju u vłasnomu rozumińni ćoho słova, jaka pridilaje vieliku uvahu političnim, socialnim i kulturnim prociesam v Biłorusi ta śviti.

U 1998 roci hazieta domahajeťsia simvoličnoji pieriemohi v Vierchovnomu hospodarčomu sudi, vidstojuiuči pravo vidavatisia kłasičnim pravopisom.

Z 2000 roku riedaktorstvo v «Našij Nivi» pieriejmaje Andrij Dińko (hołovnij riedaktor v 2000—2006), hazieta poviertajeťsia do ŝotižnievoji pieriodičnosti. Vidbuvajeťsia transformacija «Našoji Nivi» z vidańnia litieraturno-intielektualnoho v vidańnia suśpilno-politično-kulturnoho charaktieru. Ciej procies buv postupovim.

Vid 2002 roku obsiah hazieti źbilšujeťsia z 12 do 16 storinok ŝotižnia, z 2005 roku — do 24-ch. Na svojemu piku tiraž hazieti dosiahaje 8000 primirnikiv.

U 2005 roci vłada zaboroniaje poširieńnia hazieti čieriez «Biłpoštu» ta «Biłsojuzdruk». Hazieta viživaje zavdiaki stvorieńniu vłasnoji sistiemi rozpovsiudžieńnia. Vona pieriechodiť v kišieńkovij format i źbilšuje kilkisť storinok do 48-mi. Pri ćomu tiraž hazieti źnižujeťsia do 2200 primirnikiv.

Ale hazieta pierietvoriuje problemu v šans i bierie kurs na roźvitok intierniet-sajtu nn.by. Z 2006 roku intierniet-viersija «Naša Niva» jevolucionuje v format intierniet-płatformi, pristosovujuči tiechnołohiju vidańnia do jepochi jelektrońnich ŹMI.

U 2010 roci sajt «Našoji Nivi» staje najpopularnišim riesursom biłoruśkoju movoju i zališajeťsia takim donini. Za statistikoju Huhł Analitiks v 2016—2017 rokach v sieriedńomu ŝomisiacia sajt NN vidviduvali bliźko 600 000 unikalnich vidviduvačiv, pieriehladajuči bliźko 7 000 000 storinok. Priblizno 84% vidviduvačiv — ź Biłorusi, 49% — ź Minśka.

Z 2006 roku do riedaktorstva hazieti prijednujeťsia Andrij Skurko (2006—2017). Andrij Dińko robiťsia riedaktorom sajtu nn.by. A Aleś Kudrićkij stvoriuje siervis NNVideo. U 2011 roci riedaktorom papierovoho tižnievika robiťsia Dmitro Pankavieć.

Z 2017 roku hołovnim riedaktorom staje Jehor Martinovič, jakij pieried tim kilka rokiv pośpil otrimuvav nacionalnu priemiju za kraŝi žurnalistśki rozśliduvańnia.

Vid 2008 roku NN možna čitati v osnovnich socialnich mieriežach, divitisia i słuchati.

VKontakti - vk.com/Naša Niva
Fiejsbuk - facebook.com/Naša Niva
Tvittier - twitter.com/Naša Niva
Odnokłaśniki - ok.ru/Naša Niva
Jutub: youtube.com/NNVideo

Tradicija vidańnia «Našoji Nivi» isnuje vžie bilšie sta rokiv. Dla biłoruśkoji priesi cie unikalnie javiŝie.

Zauvažtie, ŝo «Naša Niva» zavždi buła vidańniam privatnim, a de facto hromadśkim i nikoli — dieržavnim, nikoli nie potraplała pid kontrol avtoritarnoji či totalitarnoji vładi.

U vsi pieriodi isnuvańnia hazieti vona buła hazietoju nacionalnoho intieriesu.

U 1990-ti buło rozpočato faksimilnie vidtvorieńnia vidańnia 1906—1915 rr., a takož vijšov «Słovnik movi «NN».

Osnovnim džieriełom koštiv dla roźvitku hazieti zališajuťsia hroši, požiertvuvani hromadianami. U ćomu siensi NN nahaduje «hromadśki ŹMI», ŝo isnujuť u bahaťoch roźvinienich krajinach. «Naša Niva» — cie i kulturnij simvoł, i živa tradicija, i informacijnij intierniet-portał.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0