Zvyčku rana ŭstavać ludziam pieradali nieandertalcy — vučonyja
Pa vynikach novaha daśledavańnia, ludzi-žaŭranki mohuć być udziačnyja za svaju zvyčku rana ŭstavać hienam, atrymanym u spadčynu ad nieandertalcaŭ.
Niahledziačy na toje, što bolšaja častka hienaŭ, atrymanych sučasnym čałaviekam u vyniku daŭniaha skryžavańnia ź nieandertalcami, u chodzie evalucyi była stračana, niekatoraja ź ich zastałasia. Hetyja hieny dapamahli rańnim Homo Sapiens adaptavacca da novaha asiarodździa padčas pieramiaščeńnia z Afryki ŭ Jeŭraziju.
Chvala mihracyi adbyłasia kala 70 tysiač hadoŭ tamu. I na novych prastorach z bolš chałodnym klimatam mihranty z Afryki sutyknulisia ź nieandertalcami, jakija zasialali prastory Jeŭrazii sotni tysiač hadoŭ.
Vyniki skryžavańnia dźviuch halin nahadvajuć pra siabie čatyrma pracentami DNK nieandertalcaŭ, što prysutničajuć u arhaniźmie sučasnaha čałavieka. Jany źviazanyja ź pihmientacyjaj skury, vałasami, tłuščam i imunitetam.
Jak piša The Gardian, epidemijołah z Kalifarnijskaha ŭniviersiteta Džon Kapra (John Capra) razam z kalehami praanalizavaŭ DNK sučasnych ludziej i nieandertalcaŭ i vyśvietliŭ, što ŭ bijałahičnym hadzińniku (ci cyrkadnych rytmach) jak nieandertalcaŭ, tak i sučasnaha čałavieka ŭdzielničajuć roznyja varyjanty hienaŭ. Ale vučonyja zrabili dapuščeńnie, što ŭ niekatorych z sučasnych ludziej zachavaŭsia mienavita nieandertalski varyjant.
Dla taho, kab pravieryć svaju hipotezu, daśledčyki źviarnulisia da brytanskaha bijabanka, jaki zachoŭvaje infarmacyju pra hienietyku, zdaroŭje i ład žyćcia paŭmiljona čałaviek.
U vyniku vyśvietliłasia, što sapraŭdy, u mnohich sučaśnikaŭ prysutničajuć takija hieny. Mała taho, hetyja hieny ŭvieś čas byli źviazanyja z rańnim abudžeńniem ludziej, jakija ich majuć. Pra heta adkryćcio vučonyja pišuć u časopisie Genome Biology and Evolution.
Tolki nie varta ličyć, što mienavita hieny nieandertalcaŭ adyhryvajuć vyrašalnuju rolu ŭ zvyčcy rańniaha prabudžeńnia, źviartajuć uvahu daśledčyki. Na heta ŭpłyvaje šerah ekałahičnych i kulturnych faktaraŭ.
Pa słovach Kapry, najaŭnaść hienaŭ nieandertalca, što vyznačajuć bijałahičny hadzińnik, dazvalaje lepš adaptavacca da siezonnych źmien praciahłaści śvietłavoha dnia:
«U bolš vysokich šyrotach karysna mieć bolš hnutki hadzińnik, jaki zdolny lepš mianiacca ŭ adpaviednaści ź siezonnymi źmienami praciahłaści śvietłavoha dnia».
Jak tłumačyć prafiesar Mark Maślin (Mark Maslin) z Univiersiteckaha kaledža Łondana, adkryćcio vučonych — dokaz taho, što niekatoryja ludzi sapraŭdy źjaŭlajucca žaŭrankami. Dla samich ža nieandertalcaŭ rańni padjom va ŭmovach karotkaha zimniaha dnia byŭ žyćciova nieabchodny dla paśpiachovaha pošuku charčavańnia. Z takoha punktu hledžańnia stanovicca bolš zrazumiełaj pahavorka: «Chto rana ŭstaje, tamu Boh daje».
Čytajcie jašče:
Vučonyja: sučasnyja ludzi atrymali vialikija nasy ŭ spadčynu ad nieandertalcaŭ
Nieandertalcy jeli adzin adnaho. Ale nie ad hoładu
Archieołahi znajšli śviedčańnie kantaktaŭ Homo sapiens ź nieandertalcami
Ciapier čytajuć
«Biełarusy nahadvajuć čałavieka z tryvožnym razładam». Paet Vital Ryžkoŭ pra zvańnie seks-simvała paezii, batł z Najdzionavym, Karža i Cichanoŭskuju2020
Kamientary