Каб чытаць добрую беларускую літаратуру, трэба шчаслівы выпадак, які б дапамог пра яе даведацца. Бо калі кнігі выдадзена 99 асобнікаў…
А менавіта такі наклад зборніка «Незваротны шлях» выкладчыка Брэсцкага ўніверсітэта Міколы Сянкевіча.У зборніку — аповесць, апавяданні, мініяцюры. Зачапіла кніжка найперш мініяцюрай, якую прачытала вядучая літаратурнай вечарыны ў Брэсцкай гарадской бібліятэцы (вось ён, гэты шчаслівы выпадак!). Дарэчы будзе яе працытаваць:
«Разрешите взять консервы»
Мне шэсць гадоў. Прыбег з суседняга хутара Андрэй, стрыечны брат.
— Давай пійдымо по канцэрвы. Я знаю, дэ іх можна ўзеты.
Разжыцца пустымі бляшанкамі Андрэй намерыўся у касцоў, якія начавалі ў палатках на астраўку за хутарам…
Андрэй адразу папярэдзіў, што касцы не нашы, здалёку, і з імі трэба гаварыць па-гарадскому. Рускай мовы да гэтага я не чуў, калі не лічыць правіл з падручніка, якія старэйшы брат іншым ра-зам расказваў на памяць, запалохваючы будучага шкаляра: «Не вывучыш «назубок» — цябе адразу ў куток на цэлы дзень паставяць, на гарох». Як звяртацца да касцоў, Андрэй прадумаў загадзя: «Здравствуйте! Разрешите взять консервы!»
Напэўна, смешна мы выглядалі ў вачах мужчын-касцоў...
Прайшло амаль паўстагоддзя. На жаль, няма ўжо на гэтым свеце майго стрыечнага брата. Многае сцерлася з памяці. Марна стараюся ўзнавіць абставіны таго нашага «паходу» за дзве грэблі. Але «Разрешите взять консервы» — засталося назаўжды. Першая «дзелавая» фраза на рускай мове.
Я таксама з таго пакалення, якое яшчэ вывучала рускую як першую замежную, прычым згоды нашай (і нашых бацькоў) ніхто не пытаўся.І таму кожная згадка пра гэтую крывую сітуацыю падаецца важнай: чым больш гэтых згадак, тым большая верагоднасць наступных крокаў па яе выпраўленні. І, да слова сказаць, фраза з гэтай мініяцюры на мясцовай, роднай для аўтара гаворцы была адзінай дыялектнай на вечарыне. А каб мясцовыя аўтары шырэй выкарыстоўвалі родную гаворку, можа, і наклады іх кніг былі б большыя?..
Акрамя невялічкіх аповедзікаў, накшталт цытаванага, у кнігу ўваходзіць аповесць «У аперацыйным блоку холадна»: жыццёвая гісторыя — можа, у нечым рэальная? — разладу сямейных адносінаў і развіцця новага кахання.Галоўны герой — выкладчык універсітэта. Жонка яго, асоба грубая, вульгарная і крыклівая, што выявілася — вось неспадзяванка! — праз два месяцы пасля вяселля, урэшце сыходзіць ад мужа і дваіх дзяцей… у царкоўнае жыццё. Збірае ахвяраванні на цэрквы, працуе ў расейскіх манастырах — аж пакуль не сыходзіць у манастыр зусім, кінуўшы мужа і дзяцей… Праўда, у нашай фальшывай краіне такое праўдзівае апісанне праяўленняў псеўдаправаслаўя нячаста сустрэнеш.
Герой аповесці Сямён выхоўвае Вітальку і Ілону сам, але не гэта і не праца ва ўніверы дае яму натхненне і волю да жыцця. Краса жыцця раскрываецца для яго ў новым каханні — да былой студэнткі Веранікі. Каханні няпростым, абцяжараным хваробай Веранікі і тым, што і яна несвабодная… Такая традыцыйная літаратура, якая лёгка чытаецца, прымушае эмацыйна суперажываць.
Словам, шкада, што наклад кнігі 99 асобнікаў. Яна лёгка знайшла б нашмат больш чытачоў. Жыхары Брэста змогуць знайсці яе ў гарадскіх бібліятэках.
Мацкевіч: Не пара аспрэчваць лідарства Ціханоўскай. Яна вельмі добрая ў якасці лідаркі7
Мацкевіч: Не пара аспрэчваць лідарства Ціханоўскай. Яна вельмі добрая ў якасці лідаркі
Ездзілі шукаць нават у БССР, а неапазнанае цела 30 гадоў ляжала ў спецсховішчы. Новыя дэталі загадкавага знікнення ў ЗША беларускага пісьменніка Міколы Цэлеша22
Каментары