«Людзі выйшлі ў двор пагрэць ваду ў кацялку, а расійскі снайпер прастрэліў посуд, каб паздзекавацца». Беларускі паэт пра жыццё ў Бучы

Невялікі гарадок Буча ў 2022 годзе трапіў у навіны сусветных СМІ — ён апынуўся ў эпіцэнтры бітвы за Кіеў.

Сям'я Сяргея пасля ўварвання расійскай арміі ва Украіну заставалася ў Бучы каля двух тыдняў — эвакуяваліся, калі далі «зялёны калідор».

— Мы жылі ў кватэры знаёмых, бо наш дом быў вельмі блізка ад аэрапорта. Нам пашанцавала: у той жылы квартал, куды мы перасяліліся, расіяне не заходзілі. Але над будынкамі лёталі туды-сюды снарады — расіяне абстрэльвалі Ірпень, а нашы з Ірпеня стралялі па расіянах, якія былі ў Гастомелі, Барадзянцы. Страшна было. Хаваліся я з жонкай і дзіцем, а таксама і сяброўка з дочкамі. Мы імкнуліся не паказваць страх дзецям, падбадзёрвалі іх, весялілі, каб ім было не так трывожна, як нам.

Сяргей ведаў, што войскі заходзяць у тым ліку і з тэрыторыі яго роднай Беларусі.

— Маім першым пачуццём была нянавісць. І да расіян, і да рэжыму Лукашэнкі, які даў дабро на тое, каб расійскія войскі шлі праз Беларусь. І, вядома, я баяўся за жыццё сына — яму тады было ўсяго 4 гады. Сувязь была кепская, я пісаў сваім бацькам смс: «Усё добра, мы жывыя». Стэлефанавацца было немагчыма. Потым увогуле інтэрнэт знік.

Былі думкі і пра тое, што беларускія вайскоўцы таксама могуць пачаць паўнавартасна ўдзельнічаць у вайне.

— Я не выключаў такой магчымасці. Некаторыя мясцовыя ўкраінцы нават казалі, што бачылі беларускіх вайскоўцаў. Але доказаў гэтаму я не сустракаў. Хаця, вядома, маглі быць сярод расіян нейкія беларусы-кантрактнікі.

Павялічыць

Паэт кажа, што пра ўсе жудасці і злачынствы, якія адбываліся ў Бучы, ён ведаў, яшчэ калі быў пад акупацыяй.

— Сяброўкі жонкі жылі на вуліцы Яблунськай — хаваліся ў падвале ў прыватным сектары (гэтая вуліцы амаль месяц была лініяй фронту пад Кіевам, тут расійскія вайскоўцы расстралялі больш за 60 мірных жыхароў, а таксама забілі палонных байцоў тэрытарыяльнай абароны).

Жонка Сяргея перапісвалася са знаёмымі.

— Яны пісалі, што расіяне нават выйсці на вуліцу не даюць. Адзін мужчына пайшоў па ваду — яго застрэлілі. Не давалі забраць цела, каб пахаваць — ён некалькі дзён так і ляжаў. Распавядалі, як яны ўсё ж выйшлі ў двор, каб пагрэць ваду ў кацялку, а снайпер прастрэліў посуд — мабыць, каб паздзекавацца.

Самога ж мужчыну вельмі хвалявала нявызначанасць, бо ніхто не ведаў, ці ўдасца выехаць з горада, ці дойдуць да іх кварталу расіяне, ці хопіць прадуктаў, вады.

— Не было лекараў, працавала адна лекарка на некалькі тысяч чалавек, таму праблем хапала.

Сяргей вярнуўся ў Бучу ў маі 2022 года. Кажа, што тады людзей у горадзе было вельмі мала, а машын на вуліцах амаль што не было. Можна было нават спакойна хадзіць не па тратуары, а па праезнай частцы — хоць пасярэдзіне. Пра тое, што ў кватэры пісьменніка рыліся расійскія вайскоўцы і нават скралі адтуль ікону, «Наша Ніва» пісала раней.

Адбудову пашкоджаных будынкаў пачалі недзе ў канцы 2022 года. Цяпер, адзначае паэт, амаль усё ўжо аднавілі. Можа, яшчэ дзе-нідзе засталіся на сценах дзіркі, якія сведчаць аб мінулых баях, але сведчанняў трагедыі няшмат.

— У нашым будынку снарад прыляцеў у суседні пад’езд — там усё таксама ўжо адрамантавалі. Калі прайсціся па цэнтры Бучы, дык ніякіх слядоў ужо няма.

Павялічыць

На пытанне, наколькі маральна складана жыць у месцы, дзе адбылася такая трагедыя, Сяргей адказвае па-філасофску:

— Людзі для ўсяго прывыкаюць. Мы памятаем пра ўсё, што адбывалася. Расіяне яшчэ адкажуць за гэта.

На гэты момант ён лічыць Бучу больш бяспечным месцам, чым Кіеў, які рэгулярна бамбяць.

— Калі бамбяць Кіеў, мы чуем заўсёды, як працуе СПА. Спачатку было страшна, а цяпер усе ўжо ведаюць, што трэба рабіць, калі што. Мне здаецца, з таго моманту, як расіяне выйшлі з Бучы, мабыць, ніхто ў нас і не загінуў трагічна.

Сяргей адзначае, што пасля 2022 года стаўленне ўкраінцаў як да Лукашэнкі, так і да Беларусі рэзка змянілася на негатыўнае. Вядома, у першую чаргу праз тое, што з тэрыторыі Беларусі заходзілі войскі. Ды і цяпер перыядычна дроны ляцяць адтуль.

— Ёсць пэўная частка ўкраінцаў, якая негатыўна ставіцца і да рэжыму, і да краіны, і да беларусаў увогуле. А ёсць тыя, хто разумее, у якой сітуацыі апынуліся беларусы — у іх няма знявагі і нянавісці да беларусаў, у якіх, на жаль, не атрымалася пераламаць сітуацыю і скінуць Лукашэнку. Усе мае знаёмыя, з кім я гутарыў асабіста, усё разумеюць і аддзяляюць рэжым Лукашэнкі ад людзей, якія выходзілі масава на пратэсты супраць яго — а потым ці былі вымушаныя з’ехаць, ці трапілі за краты.

Але Сяргей падкрэслівае, што асабіста ніколі не сутыкаўся з нейкімі прэтэнзіямі ў свой бок.

— Я думаю, галоўная размова паміж украінцамі і беларусамі яшчэ наперадзе. Наколькі я бачу, усе намаганні наладзіць дыялог правальваюцца. Калі ўлада ў Беларусі зменіцца, калі знікне рэжым Лукашэнкі (а ён знікне, калі ў Расіі нешта памяняецца, бо без змен там гэта немагчыма).

Разважаючы пра настроі ва ўкраінскім грамадстве, Сяргей кажа, што яму цяжка сказаць, якія цяпер настроі ў грамадстве — негатыўныя ці пазітыўныя.

— Ва Украіне людзі цяпер у нявызначанасці: ці хопіць нам зброі і людзей і наколькі іх хопіць. Наперадзе зіма, хутчэй за ўсё, расіяне зноў пачнуць абстрэльваць электрастанцыі. Украінцы чакаюць адэкватнай дапамогі Захаду. Тое, што дапамагаюць — гэта добра, але мы бачым палавінчатыя меры. Такое ўражанне, што Захад ці то не разумее небяспеку, ці то спадзяецца на найлепшае. Але, з другога боку, мы не ведаем пра ўсе дамоўленасці, бо шмат дакументаў засакрэчана.

Павялічыць

Сын Сяргея ўжо не вельмі памятае акупацыю, але ж пачаў цікавіцца міжнародная палітыкай: у свае 6 гадоў ён ведае, якія краіны выступаюць на баку Расіі, а якія — на баку Украіны.

— Калі ідзём з садочка і бачым нейкую яму на дарозе, сын пытаецца: «Гэта што, расіяне зрабілі?». Я адказваю: «Не, проста ЖЭК дрэнна спрацаваў».

• 5
• 0
• 0
• 1
• 1
• 6
• 1
• 0