«Иль русский от побед отвык?» У цэнтры Мінска сёння дэкламавалі «Паклёпнікам Расіі» Пушкіна
Расійскія арганізацыі правялі «Пушкінскія чытанні» ў гонар дня нараджэння паэта. Прагучаў і ягоны антыеўрапейскі верш.
Каля помніка Пушкіну ў цэнтры Мінска сёння чыталі вершы рускага паэта з нагоды ягонага дня нараджэння. Конкурс арганізавалі пасольства Расіі і Рускі дом. Вершы Пушкіна чыталі беларускія школьнікі і студэнты, студэнты з іншых краін, а таксама члены праўладнага Саюза пісьменнікаў Беларусі.
Меншыя школьнікі дэкламавалі вершы «Няні», «Зімовы вечар» і ўрыўкі з паэмы «Руслан і Людміла». Студэнты чыталі «Я помню чудное мгновенье», «Ліст Тацяны да Анегіна» і іншыя творы, піша «Спутнік».
Прагучаў на набярэжнай Свіслачы і верш «Паклёпнікам Расіі». Відэанарэзка з мерапрыемства пачынаецца менавіта з гэтых радкоў, якія чытае малады хлопец:
«Иль русского царя уже бессильно слово?
Иль нам с Европой спорить ново?
Иль русский от побед отвык?»
Верш «Паклёпнікам Расіі» Пушкін напісаў падчас паўстання 1830-1831 гадоў у Польшчы, Беларусі і Літве. Падчас аблогі царскімі войскамі Варшавы палітыкі ў Францыі пачалі заклікаць умяшацца і пачаць вайну супраць Расіі, каб падтрымаць імкненне патрыётаў аднавіць Рэч Паспалітую. Пушкін, які на той час ужо адышоў ад рэвалюцыйнага ідэалізму сваёй маладосці, выбухнуў рэзкім антыеўрапейскім творам.
У гэтым вершы паэт назваў паўстанне, як бы зараз сказалі, унутранай справай Расійскай імперыі:
«Что возмутило вас? волнения Литвы?
Оставьте: это спор славян между собою,
Домашний, старый спор, уж взвешенный судьбою».
Пушкін нагадаў французам пра перамогу над Напалеонам і пагразіў, выказваючыся сучаснай мовай, калектыўнаму Захаду жорсткім адказам за ўмяшанне ў паўстанне:
«Так высылайте ж нам, витии,
Своих озлобленных сынов:
Есть место им в полях России,
Среди нечуждых им гробов».
Верш ухваліў асабіста імператар Мікалай I, яго апублікавалі ў прапагандысцкай брашуры з нагоды задушэння паўстання.
На прапагандысцкі верш Пушкіна адрэагаваў ягоны сябар маладосці Адам Міцкевіч. Ён апублікаваў хвосткі твор «Да сяброў-маскалёў», дзе, не называючы імя, звярнуўся проста да Пушкіна:
«А кто поруган злей? Кого из вас горчайший
Из жребиев постиг, карая неуклонно
И срамом орденов, и лаской высочайшей,
И сластью у крыльца царёва бить поклоны?А может, кто триумф жестокости монаршей
В холопском рвении восславить ныне тщится?
Иль топчет польский край, умывшись кровью нашей,
И, будто похвалой, проклятьями кичится?»
У 2015 годзе радкі з «Паклёпнікаў Расіі» выбілі на пастаменце бюста Пушкіна ў Магілёве. Такі выбар аўтараў помніка выклікаў вялікі скандал. Часы былі крыху іншыя, і пасля рэзанансу ўлады прыбралі верш з пастамента. Нават нягледзячы на абурэнні прарасійскіх актывістаў.
З тых часоў, канешне, шмат чаго змянілася. У Беларусі сур'ёзна хочуць паставіць помнік душыцелю паўстання Івану Паскевічу, Аляксандр Лукашэнка атрымлівае з рук Уладзіміра Пуціна ордэн, які калісьці ўручалі «пакарыцелю краю» Мураўёву-Вешальніку, а ў цэнтры сталіцы гучыць «Иль русского царя уже бессильно слово?».
Магілёўскі аблвыканкам: Верш «Клеветнікам Россіі» на помнік не вернем
Памочнік Пуціна Мядзінскі хоча паставіць у Беларусі помнік Паскевічу — душыцелю паўстання 1830—31 гадоў
Лукашэнка атрымаў ад Расіі тую ж узнагароду, што і Мураўёў-Вешальнік. Хто яшчэ з беларусаў яе атрымліваў?
Чаму пасварыліся Міцкевіч і Пушкін
Учора Мінск зноў затапіла. Чаму сталіца не гатовая да дажджоў?4
Каментары
Адам Мицкевич
Приятелям москалям и русским друзьям
Тем, кто помнит меня, – лишь о вас я мечтаю,
Потрясённый смертями и ссылкой друзей.
Ваши лица во сне и в бреду я узнаю,
Вы имеете право в мечте жить моей.
Где сейчас вы, друзья? Благородный Рылеев,
Как родной мне, но схвачен, по воле царя,
Он висит, затянулась верёвка на шее;
Проклинает пророков народ, зло творя.
Руку ту, что протягивал вещий Бестужев,
Он – поэт и солдат, без пера и ружья, –
Вырвал царь, приковав её к тачке снаружи, –
Скован насмерть с поляком, – зарыты в забое друзья.
Ждёт предателей Божия страшная кара.
При мундире, при ордене – царский холоп!
Душу вольную продал царюге, не даром! –
И о царский порог расшибает свой лоб.
Язычищем продажным он славит тирана,
И приходит в восторг от приятельских мук.
Весь испачканный кровью (кровит моя польская рана!):
Пред царём, как петух, – как от ратных заслуг.
Если к вам издалеча, от вольного роду,
Долетит в Заполярье приятельский клич,
И откликнется в небе, тревожа природу,
Это – вестник свободы, как журавль или грач.
Голос мой вам знаком; был пока я в оковах,
Извиваясь, как уж, (где подняться там в рост?),
Сколько в чувствах сокрытых вам поведал тайн новых,
И для вас был всегда, словно голубь, я прост.
Выливаю отраву на мир, и, не больше,
Пусть едка моя горькая жгучая речь,
Это слёзы и кровь несгибаемой Польши, –
Чтоб оковы разъесть, ваши цепи рассечь!
Кто ж завоет из вас, как последняя шавка,
Заскулит, словно пёс, что к битью терпелив,
Да и в пору ему – поводок и удавка,
Только может куснуть, про добро позабыв.
Перевод с польского Валерия Спиридонова