Смяротнасць сярод моладзі Усходняй Еўропы расце насуперак сусветным тэндэнцыям

За апошняе дзесяцігоддзе ва Усходняй Еўропе выраслі паказчыкі смяротнасці сярод маладых людзей, нягледзячы на агульнае зніжэнне смяротнасці ў свеце. Як піша Politico, спасылаючыся на даследаванне «Глабальны цяжар хвароб» (Global Burden of Disease), апублікаванае ў часопісе The Lancet, ужыванне наркотыкаў, самагубствы і войны сталі аднымі з ключавых прычын росту смяротнасці ў гэтым рэгіёне Еўропы. На рост паказчыкаў таксама аказалі ўплыў землятрусы і кліматычныя катастрофы.

У справаздачы, якая была прадстаўлена на Сусветным саміце аховы здароўя ў Берліне, прааналізаваны даныя з больш чым 200 краін і тэрыторый для ацэнкі вядучых прычын захворванняў, смяротнасці і заўчаснай смерці ва ўсім свеце з 1990 па 2023 год.

Згодна з аналізам, у перыяд з 2011 па 2023 год найбольшы рост смяротнасці ва Усходняй Еўропе назіраўся сярод людзей ва ўзросце 15‑19 гадоў (на 54%) і 20‑24 гадоў (на 40%). Таксама адзначаецца, што з 2000 года ў гэтым рэгіёне пачасціліся выпадкі смерці сярод маладых людзей ад ВІЧ, самапашкоджанняў і гвалту.

У той жа час, напрыклад, у Цэнтральнай Еўропе за апошняе дзесяцігоддзе рэзка ўзрасла смяротнасць ад псіхічных разладаў і разладаў харчовых паводзін сярод падлеткаў. Гэта адлюстроўвае сусветную тэндэнцыю — рост псіхічных захворванняў: узровень трывожных разладаў ва ўсім свеце павысіўся на 63%, а дэпрэсіі — на 26%.

Справаздача дэманструе і некаторыя агульныя пазітыўныя тэндэнцыі: глабальныя паказчыкі смяротнасці знізіліся на 67% у перыяд з 1950 па 2023 год, а глабальная працягласць жыцця ў 2023 годзе была больш чым на 20 гадоў вышэйшай у параўнанні з 1950 годам.

Але, нягледзячы на паляпшэнні, даследаванне таксама падкрэслівае крызіс, які наспявае, — больш высокія паказчыкі смяротнасці сярод падлеткаў і моладзі ў некаторых рэгіёнах. Напрыклад, у Паўночнай і Лацінскай Амерыцы смяротнасць сярод моладзі значна ўзрасла з 2011 па 2023 год, у асноўным праз самагубствы, перадазіроўкі наркотыкамі і высокае спажыванне алкаголю. У краінах Афрыкі на поўдзень ад Сахары яна павялічылася праз інфекцыйныя захворванні і ненаўмысныя траўмы.

Сітуацыя ў Беларусі

Даследаванне таксама пралівае святло на дэмаграфічную сітуацыю ў Беларусі. Згодна са справаздачай, чаканая працягласць жыцця ў 2023 годзе ў нашай краіне склала 74,5 года. Аднак захоўваецца значны гендарны разрыў: 79,2 года для жанчын і ўсяго 69,5 года для мужчын — розніца складае амаль 10 гадоў.

Гэтыя даныя падмацоўваюцца паказчыкамі верагоднасці смерці ва ўзросце 15‑59 гадоў: для мужчын яна складае 23%, у той час як для жанчын — усяго 9%, што падкрэслівае павышаную рызыку заўчаснай смерці сярод мужчын працаздольнага ўзросту. У той жа час краіна дэманструе значны прагрэс у зніжэнні дзіцячай смяротнасці (да 5 гадоў), якая скарачалася ў сярэднім на 5,6% штогод з 2000 па 2023 год.

Глабальныя выклікі

Справаздача паказвае, што неінфекцыйныя захворванні цяпер складаюць амаль дзве траціны агульнай смяротнасці і захворванняў у свеце. Лідарамі сярод іх з'яўляюцца ішэмічная хвароба сэрца, інсульт і дыябет.

Аўтары адзначаюць, што ў краінах з нізкім і сярэднім узроўнем даходу назіраецца вельмі хуткі пераход да неінфекцыйных захворванняў. Гэта абумоўлена такімі фактарамі, як старэнне насельніцтва, павольны прагрэс у барацьбе з курэннем і забруджваннем паветра, а таксама рост атлусцення. У Цэнтральнай Еўропе і Паўночнай Амерыцы гэтыя хранічныя захворванні ў асноўным выкліканы павелічэннем колькасці наркатычных разладаў.

Даследчыкі падлічылі, што палову ўсіх смерцяў і выпадкаў інваліднасці можна было б прадухіліць, калі б удалося справіцца з высокім узроўнем цукру ў крыві, залішняй вагой і атлусценнем.

У справаздачы таксама адзначаецца, што ў апошнія гады канфлікты пачалі перамяшчацца з Паўночнай Афрыкі і Блізкага Усходу ў Цэнтральную, Усходнюю Еўропу і Цэнтральную Азію з-за вайны Расіі ва Украіне, што прывяло да росту смяротнасці ад траўмаў. Таксама расце колькасць смерцяў, выкліканых прыроднымі катаклізмамі, такімі як землятрус у Турцыі ў 2023 годзе і хвалі спёкі ў Еўропе.

«Для вырашэння гэтых тэндэнцый неабходны мэтанакіраваныя меры ў галіне грамадскай аховы здароўя, паляпшэнне доступу да медыцынскай дапамогі і сацыяльна-эканамічная палітыка для змякчэння асноўных фактараў рызыкі», — заклікаюць аўтары справаздачы.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 3
• 5
• 0
• 0