Radzima.org

Na manitory majho kamputara — vyjava Mirskaha zamku. Podpis paviedamlaje, što zdymak uziaty z sajtu «Radzima majho duchu» (www.radzima.org).

Aprača mnostva pryhožych «špaleraŭ» na rabočy stoł kamputara, na sajcie možna znajści kartački z usich kutkoŭ Biełarusi, histaryčna-krajaznaŭčyja artykuły pra harady, miastečki j vioski. Dla stvaralnikaŭ sajtu Biełaruś — paniatak nie palityčny, a hieahrafičny j histaryčny. Tamu ŭ pieraliku abłaściej paznačany taksama Branščyna j Smalenščyna.

Ideja i raspracoŭka sajtu naležać Viktaru Kalinoŭskamu j Kanstancinu Šastoŭskamu. Viktar — historyk pa adukacyi, ale pracuje ŭ sfery pieravozak. Architektar Kanstancin — hałoŭnym mastakom u vydaviectvie. Dziakujučy specyficy svajoj pracy Viktar abjeździŭ usiu Smalenščynu j Branščynu.

Ideja stvareńnia krajaznaŭčaha internet-resursu ź vialikaj kolkaściu krajavidaŭ pryjšła ŭ hałovy adnačasova, kali jany jašče nie byli znajomyja. Viktar kaža, što padzialiŭsia svajoj zadumaj ź siabram, jaki zaznačyŭ: «U majho brata taki ž namier». Tak i paznajomilisia.

Sajt Viktar i Kanstancin robiać ułasnymi siłami. Dapamahajuć dobraachvotniki — prysyłajuć svaje artykuły, fota. Suaŭtary zhadvajuć, jak na pačatku pracy adzin znajomy historyk vykazaŭsia duža skieptyčna: nadoŭha vašaha zapału nia chopić! Adnak sajt pracuje z 2002 h., pastajanna dadajucca novyja materyjały. U hetym miesiacy ŭžo źjavilisia anhielskaja i polskaja versii, jakija siońnia znachodziacca ŭ stadyi napaŭnieńnia i testavańnia.

Kanstancin Šastoŭski: Pačałosia ŭsio z «Zboru pomnikaŭ historyi i kultury Biełarusi» — heta byŭ «škilet». A potym užo šukali ŭ archivach i na starych mapach budynki, paznačanyja kryžykami, — cerkvy ci kaścioły. Potym uzialisia za siadziby, pałacy, jakija ŭ hetych «Zborach» pieravažna ŭžo nie razhladajucca. Da źviestak pra miaściny patrochu pačynajem dadavać źviestki pra ludziej, jakija naradzilisia ŭ hetym miescy. Litaralna siońnia dadali kolki zdymkaŭ pomnika Karatkieviču ŭ Voršy. Letaś zrabili raździeł «Stračanaja spadčyna».

Śpiarša my kinulisia fatahrafavać toje, što jość. A potym zaleźli ŭ archivy, ubačyli, što šmat jakija pomniki prosta «prajechali». I vyrašyli: spačatku treba zrabić usiu bazu źviestak. Ciapier jana ŭdvaja bolšaja za drukavany «Zbor».

«NN»: A kantakty z aficyjnymi strukturami ŭ vas jość?

KŠ: Nijakich. Ni my da ich, ni jany da nas…

«NN»: Ci hatovyja vy da taho, što aŭtary artykułaŭ mohuć vystavić pretenzii za parušeńnie aŭtarskich pravoŭ?

KŠ: U knihach «Pamiać» byvajuć faktyčnyja pamyłki. Ich lohka zaŭvažyć. My ich vydalajem. Ale aŭtara i krynicu zaŭsiody paznačajem.

Viktar Kalinoŭski: Šmat chto kaža: kali łaska, kali raskupicca nakład, biarycie i raźmiaščajcie. Viadoma, chaciełasia b bolš aŭtarskich materyjałaŭ. Chacia skardzicca nibyta niama na što.

«NN»: Krajaznaŭcy ci prafesijnyja historyki?

KŠ: Prafesijnyja historyki tolki abiacajuć. A krajaznaŭcy — tak! Voś Uładzimier Skrabatun z Hłybokaha, Kastuś Šytal z Dokšycaŭ. Usiaho ŭdzielnikaŭ užo bolš za 150 čałaviek. Na staroncy «Ab prajekcie» ŭ nas paznačany imiony ŭsich udzielnikaŭ, i my ŭsim vielmi ŭdziačnyja. Časta heta ludzi, jakija sami dasłali nam svaje materyjały, daviedaŭšysia pra isnavańnie prajektu.

«NN»: Kolki naviednikaŭ byvaje na vašym sajcie?

KŠ: Za dzień 120—150. Spadziajusia, što chutka zapuścili versii na polskaj, rasiejskaj i anhielskaj movach, — tady naviednikaŭ budzie značna bolš. Ciapier bolšaja častka idzie z zamiežža — Polšča, ZŠA, Rasieja i nievialiki adsotak inšych krain. Pavodle źviestak «Akavity», atrymlivajecca 117 krain. Heta pry tym, što infarmacyja padavałasia pa-biełarusku.

VK: Heta pytańnie dalejšaha raźvićcia: napaŭnieńnie anhielskaj, polskaj staronak… Nia viedaju, praŭda, ci mahčyma na amatarskich umovach zrabić sami pierakłady.

«NN»: Vy sami robicie sajt, vybiracie ilustracyi, artykuły. Heta ž vieličeznaja praca…

KŠ: Tak, heta vymahaje šmat času. Ale ž da nas nichto nie nadumaŭsia jaje rabić. Jość prajekt «Hlobus Biełarusi». Fatazdymkaŭ u ich bolej, čym u nas, ale ŭ nas baza paŭniejšaja. My supracoŭničajem z «Hlobusam»: kali im patrebny našy zdymki, my dajom z paznakaj «radzima.org», kali nam treba — my paznačajem, što heta ź ich sajtu.

«NN»: Kali raspracoŭvałasia ideja sajtu, ci aryjentavalisia vy na niejkija ŭžo najaŭnyja resursy? Ci ŭsio ad pačatku da kanca było całkam samastojna?

KŠ: Ad pačatku da kanca! Potym užo, praz hod ci kolki, znajšli sajt polskich zamkaŭ. Niešta padobnaje jość u Litvie, ale tam zbolšaha idzie infarmacyja biez fatazdymkaŭ. U ich kraina maleńkaja, to jany ŭžo skłali całkam bazu źviestak pa pomnikach.

«NN»: A jakim budzie dalejšaje raźvićcio prajektu?

KŠ: Hałoŭnaje ciapier — zapuścić inšamoŭnyja staronki. Miaścin u bazie — amal 3000, pomnikaŭ — bolš za 6000. I kožny artykuł treba pierakłaści na polskuju i anhielskuju.

«NN»: Źbirajeciesia zrabić i fatazdymki ŭsich pomnikaŭ?

VK: Hučyć jak prahrama-maksymum!

KŠ: Ale pakul jany źjaviacca, hadoŭ 10 projdzie… Prajšło try hady — i tolki pracentaŭ 10, moža, udałosia raźmiaścić. Potym u nas u planach Vilenščyna, Biełastoččyna, Łathalija.

∎

Prajekt «Radzima majho duchu»

systematyzuje i abnaŭlaje krajaznaŭčuju infarmacyju. Jon ujaŭlaje saboj daviednik, a ŭ dalejšym i encyklapedyju krajaznaŭčych viedaŭ. Na sajcie bahata aryhinalnaha fotamateryjału, histaryčnych źviestak pra rehijony, dzie pražyvaje biełaruski etnas.

Sajt isnuje ŭ interaktyŭnym režymie. Kožny naviednik moža dasłać svoj materyjał, jaki budzie prahledžany i apublikavany. Na staroncy dziejničaje servis elektronnych paštovak.

Pryčyny stvareńnia:

Novaje infarmacyjnaje asiarodździe patrabuje novych padychodaŭ da isnujučaj infarmacyi, realizacyi novych srodkaŭ jaje pieradačy karystalniku, a taksama daje mahčymaść centralizacyi infarmacyi z šerahu niezaležnych krynic. Dla Biełarusi pytańnie centralizacyi namahańniaŭ u historyka-kulturnaj sfery zastajecca adnym z asnoŭnych. Kulturnaja spadčyna na siońniašni dzień źjaŭlajecca tym markioram, pa jakim adroźnivajucca narody j ludzi adzin ad adnaho.

Hieahrafija prajektu

Bieraściejščyna

Haradzienščyna

Viciebščyna

Nievielščyna

Mahiloŭščyna

Homielščyna

Mienščyna

Miensk

Smalenščyna

Branščyna

U planach:

Vilenščyna

Biełastoččyna

Łathalija

• 1
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0