Ja ŭžo pisaŭ, jak pieršy raz adznačaŭ 25-ha sakavika ci nie ŭ 1983-m (chacia moža heta byŭ i 84-y hod) kanśpiratyŭna, u lesie pad Minskam. Sabrałasia tady tam nacyjanalna śviedamaja moładź, čałaviek z 15, pieravažna z Majstroŭni: Vincuk Viačorka, Siarhiej Dubaviec, Siaržuk Sokałaŭ dy inšyja, kaho ŭžo i nia pamiataju. Ja śpiecyjalna pryjechaŭ z Homiela, dzie tady vučyŭsia. Śpiavali pieśni, uźniali bieł-čyrvona-bieły ściah, vypili pa čarcy za niezaležnaść, da jakoj tady było, zdavałasia, tak daloka, jak da Miesiaca. Ale my vieryli, što hety čas nadyjdzie.
Paradkujučy zaraz svaje papiery, pieračytaŭ list da mianie z Harodni ad adnaje dziaŭčyny-mastački, jakaja padpisała jaho: Šypšyna. List cikavy tym, što jana ŭ im apisvaje, jak śviatkavali ŭ Harodni 73-ju hadavinu BNR. Heta byŭ 1991-y hod. Hod, u jakim 17 sakavika kamunistyčnyja ŭłady praviali refierendum za zachavańnie SSSR. 83% hramadzianaŭ, jakija žyli ŭ Biełarusi, tady vykazalisia za zachavańnie SSSR, 16% — za niezaležnaść. A 26 śniežnia SSSR užo kančatkova razvaliŭsia i Biełaruś stała niezaležnaj krainaj. Voś tak tady chutka išli pracesy. Ale viartajemsia ŭ sakavik 1991-ha hodu. Haradziency śviatkujuć 73-ju hadavinu BNR:
«Dobry dzień, šanoŭny spadar Aleś!
Dziakuj Vam za hazietki i za toje, što nie zabyvajeciesia pra mianie, šeruju pravincyjałku, jakaja navat dziasiatki nie zmahła ŭnieści na biełaruskaje Adradžeńnie pad 73-ja ŭhodki z dnia ŭtvareńnia BNR, bo byŭ u mianie na toj čas jak raz finansavy kryzis…
14 sakavika źviazałasia napramuju z našaj haradzienskaj «Pachodniaj». Pierad refierendumam raspaŭsiudžvała z chłopcami ŭlotki (raspaŭsiudziła za dva z pałovaj dni z 17.00 da 20.00) 1500 ulotak. KPSSaŭskija pravakatary brachali jak sabaki! A taksama pradała №3-4 «Svabodu». Utarhavała dla Frontu na 25 rubloŭ. Voś takaja ź mianie dapamoha.
Na 25 sakavika pisała płakat (šryftami):
«25 sakavika — Dzień Voli!
U hety dzień 73 hady tamu Rada Biełaruskaj Narodnaj Respubliki vydała «Treciuju Ustanoŭčuju hramatu», jakaja abviaściła BNR niezaležnaj dziaržavaj.
Niezaležnaść Biełarusi pryznali bolšaść krain śvietu. Napraciahu nastupnych 73 hadoŭ nas usimi siłami prymušali zabycca pra heta.
My patrabujem, kab 25 sakavika śviatkavaŭsia ŭ Biełarusi jak Dzień Niezaležnaści, jak samy śvietły dzień u historyi šmatpakutnaha biełaruskaha naroda.
25 sakavika — Dzień Niezaležnaści,
Dzień Voli,
Dzień Nadziei.
Žyvie Biełaruś!»
25 sakavika taksama mnie daviałosia dapamahčy ŭ handli našym chłopcam hazietkami «Svaboda», «Dzień Voli-91», «Biełaruski kalekcyjanier». U mianie dachod skłaŭ (dla ahulnaj skarbonki) 20 rubloŭ z kapiejkami.
Naša «mafija» ŭ toj dzień cicha sabrałasia na Savieckaj płoščy (plac Stefana Batorego, jak nazyvajuć palaki), paśpiavali krychu pieśni (byli chłopcy i ź Biełastoččyny): «Lublu naš kraj, staronku hetu», biełaruski himn «My vyjdziem ščylnymi radami…», «Usio latuć i latuć tyja koni», pieśni Dančyka, Sokałava-Vojuša… Jak sabralisia, tak i razyšlisia. Milicyjanty, praŭda, pakručvalisia la nas: pachadžvali ŭzad-upierad z dubinkami, ale nikoha nie čapali. Udałosia nam sabrać prykładna 20 podpisaŭ za toje, kab 25 sakavika adznačałasia jak nacyjanalnaje śviata biełarusaŭ. Voś i ŭsio.»
Ciapier čytajuć
Što za 17-hadovy startapier, jaki vyliŭ cebar chłuśni na Libiera na radaść biełaruskim śpiecsłužbam22
Kamientary