Na fiermie «Paški» Šarkoŭščynskaha rajahraservisu 6 maja adna z karoŭ pavinna była acialicca — termin padyšoŭ. Nie było nijakich tryvožnych simptomaŭ ci padstaŭ dla chvalavańnia, rabotniki nie pradbačyli ničoha dziŭnaha, piša «Sielskaja hazieta».
— Zvyčajnaja karova. My i ŭjavić sabie nie mahli, što ŭnutry jaje nie ciala, a zubrania raście, — uspaminaje hałoŭny zaatechnik Maryna Chadanionak. — U pieršyja siekundy paśla cialeńnia płod padaŭsia nam nadzvyčaj vialikim. Zvyčajna cialaty naradžajucca vahoj kala 30 kiłahramaŭ, hety ž važyŭ amal 50. Na žal, karova nie vyžyła, vyratavać udałosia tolki małoha.
Novanarodžanaha źmiaścili ŭ asobny damok, akružyli ŭvahaj, pačali karmić małozivam, a paźniej pieraviali na pasteryzavanaje małako i kambikorm. Adnak chutka vyśvietliłasia, što z hetym cialatkam (dakładniej, z zubraniom) usio nie tak prosta.
— Jon bujny, ścieny pačaŭ dzierci. Zusim nie taki, jak našy cialaty, — udakładniaje zaatechnik. — Da siena cikavaść prajaviŭ paźniej, čym zvyčajna, kambikorm jeŭ nieachvotna. Ale žyvučy, enierhičny — charaktar, jak kažuć, vidavočny.
Jak vyśvietliłasia, pryroda nie abmiežavałasia adnym hibrydam. Na małočna-tavarnaj fiermie naradziłasia i druhoje zubrania.
— Tak, u nas ciapier ich dvoje, — paćviardžaje dyrektar Šarkoŭščynskaha rajahraservisu Michaił Kavalonak. — Adzin vyhladaje całkam jak zubrania, u druhoha krychu inšaja kamplekcyja: «talija» ad zubra, a koler pry hetym čorny.
Ciapier adzin žyvie na fiermie ź cialatami, druhi — z maci. Na pytańnie pra dalejšy los niezvyčajnych małych dyrektar adkazvaje ź lohkaj uśmieškaj:
— Chaj rastuć. Moža, potym zaaparku pieradadzim. Hałoŭnaje, kab zdarovyja byli.
Hetaja historyja nie ŭźnikła na pustym miescy. Pavodle słoŭ rabotnikaŭ fiermy, pobač z polem, dzie pasucca karovy, daŭno žyvie adzinoki zubr. U minułym hodzie pastuchi navat sprabavali jaho adahnać, chvalujučysia za biaśpieku statka, — źvier akazaŭsia mirnym.
— Zubr nikoha nie čapaŭ: ni ludziej, ni bykoŭ, — paćviardžaje Maryna Chadanionak. — Prosta vybraŭ sabie adnu karovu i chadziŭ za joj ceły dzień. Prosta zalacaŭsia.
Pavodle słoŭ viaskoŭcaŭ, u źviera svaja stratehija: jon nie ŭstupaje ŭ kanflikty, nie pałochaje ludziej.
Z punktu hledžańnia navuki padobnyja hibrydy viadomyja, asabliva ŭ rajonach, dzie papulacyi zubroŭ frahmientavanyja. Pra heta raskazaŭ Pavieł Hieštaŭt, namieśnik hienieralnaha dyrektara pa navukovaj rabocie NPC NAN Biełarusi pa bijaresursach:
— U historyi zdaralisia vypadki, kali zubry, nie znachodziačy sabie pary, prychodzili da statkaŭ chatnich karoŭ. Takoje zdarałasia asabliva ŭ pieryjad honu. Apisany vypadak redki, ale nie siensacyjny.
I ŭsio ž za «niesiensacyjnaściu» chavajecca važny sihnał. Siońnia bolš za 70 pracentaŭ zubroŭ u Biełarusi skancentravanyja ŭ niekalkich ačahach. Z-za hetaha adzinokija samcy vymušanyja pakidać zvykłyja areały i šukać paru tam, dzie znojduć, navat kali heta fierma z karovami.
— Kali b pobač byŭ statak dzikich zubroŭ, jon pajšoŭ by tudy, — kaža vučony. — Ale pakolki areał razarvany, majem toje, što majem.
Z hienietyčnaha punktu hledžańnia taksama ŭsio zrazumieła. U zubra i karovy adnolkavaja kolkaść chramasom — 60. Abodva naležać da siamiejstva bykoŭ. A značyć, adnosna pryrody jany sumiaščalnyja. Praŭda, sustrakajucca takija hibrydy nadzvyčaj redka: zaminajuć pavodzinnyja, terytaryjalnyja i, viadoma, fizijałahičnyja adroźnieńni.
U ZŠA, naprykład, padobnyja skryžavańni pamiž bizonam i karovaj viadomyja pad nazvaj «bifała». Adnak u biełaruskich realijach vypadak naradžeńnia zubraniaci ad karovy — ekzotyka navat dla daśviedčanych śpiecyjalistaŭ.
Kamientary
Pieršy raz baču kab ad "prosta hladzieŭ" karova stanaviłasia ciažarnaj!)