«Biełarusi nie budzie ŭžo siońnia ŭviečary»
Kali žyvieš u burbałcy Facebook, Threads, X ci hipierkrytyčnych biełaruskich ŚMI, zdajecca, što ŭsio nie tak i ŭsie nie takija. Realnaja ž Biełaruś — i biełaruskaść — padajuć stolki pazityŭnych sihnałaŭ, piša Makar, aŭtar ramana «Apošniaje pakaleńnie».
Nas uparta pierakonvajuć, što biełarusy i biełaruski niejkija nie takija.
Hetaja dumka hučyć i z vusnaŭ ułady, i ad mnohich jaje apanientaŭ. Adny skardziacca na narod, što toj mała naradžaje. Inšyja — što narod ich nie słuchaje, nie vychodzić na vulicy i tolki płacić padatki. I ŭsie jany schodziacca ŭ adnym: biełarusy nie takija, jak treba.
Vy ŭsio robicie nie tak
Abvinavačvańni čujucca i prosta ad ludziej — u internecie, na vulicach. Asabliva vostra heta adčuvajecca paśla niekalkich dzion u Facebook, Threads, X ci biełaruskich ŚMI, što chočacca zaharnucca ŭ biełuju praścinu i adpaŭzać u bok mohiłak. Bo, kali vieryć tamu, što tam pišuć, my ŭsie pamrom razam ź Biełaruśsiu nie praz hod, nie zaŭtra, a ŭžo siońnia ŭviečary.
Biaskoncaja panika, što «Biełaruś źnikaje», nastolki apantała našyja rozumy, što navat samy zdarovy čałaviek pačynaje zadumvacca: a moža i sapraŭdy nijakaj Biełarusi bolš nie budzie?
Stolki biełaruskamoŭnych nie było nikoli
Ale ž dastatkova vyjści z fejsbuka na vulicu. I tady možna ŭbačyć natoŭpy ludziej na śviatkavańniach Kupalla — u Biełarusi i ŭ Varšavie. Ubačyć vydadzienaha pa-biełarusku «Hary Potera», «Uładara Piarścionkaŭ», «Źziańnie». Ubačyć, što kniha «(Nia)čysty Minsk» — biestseler užo druhi miesiac zapar. «NaviBand», «Piatla prychilnaści», «J:Mors» praciahvajuć stvarać biełaruskuju muzyku i źbirajuć pa niekalki tysiač słuchačoŭ na kancertach u Jeŭropie, a dziakujučy takim hurtam jak «Mołčat doma» pra isnavańnie Biełarusi ŭ śviecie daviedvajucca ŭsio bolš i bolš ludziej. Štodzionnyja vypuski navinaŭ ad «Našaj Nivy» źbirajuć u jutubie pa 100+ tys. prahladaŭ. Zbory dzietkam, chvorym i palitviaźniam zakryvajucca daterminova.
I samaje važnaje: u haradach Biełarusi siońnia stolki biełaruskamoŭnych ludziej, kolki nie było nikoli. Pieršyja 20 hadoŭ svajho žyćcia ja nie sustrakaŭ biełaruskamoŭnych barysta ŭ mienskich kaviarniach. A siońnia jany jość — i ŭ Miensku, i ŭ Lidzie, i ŭ Bieraści.
Siońnia stolki błohaŭ, stolki kantentu na biełaruskaj movie, kolki nikoli nie było. Ja, naprykład, kali pierachodziŭ na biełaruskuju ŭ 2019 hodzie, viedaŭ tolki 3-4 YouTube-kanały na biełaruskaj. A siońnia ich užo nie pieraličyć.
I ŭsio ž mejnstrymnaja dumka zastajecca: heta ŭsio drobiaź, bo «rasijskija tanki pad Mienskam», i ŭsio astatniaje nie maje značeńnia.
Pra drobiaź
Admaŭlać pahrozu nielha, i tolki ślapy jaje nie pabačyć. Ale ŭsio, pra što ja pieraličyŭ vyšej, — nie drobiaź. Heta śviedčańnie žyćcia i raźvićcia. Heta znaki, što cikavaść da biełaruskaha siońnia vialikaja jak u krainie, tak i za jaje miežami.
Dyk čamu ž my sami zabyvajem pra ŭsio dobraje i praciahvajem lamantavać: «Nam kaniec»?
Niby hety kryk kamuści dapamoža. Niby jon kaho-niebudź natchnić i vyviadzie na vulicu, prymusić pisać pieśni, vieršy, scenary. Ale ci tak heta pracuje? Kamu chočacca leźci na «Tytanik», kali ŭsie vakoł kryčać, što jon užo siońnia ŭviečary patonie?
«Niejmaviernyja»
Ludzi chočuć inšaha. Jany chočuć dałučacca da budaŭnictva čahości krutoha, sučasnaha, natchnialnaha. Chočuć być častkaj historyi, jakaja maje budučyniu.
Tamu ŭ 2020-m my bačyli natchnionych i zacikaŭlenych biełarusaŭ i biełarusak. Ludzi išli na dvaravyja kancerty, šukali i hladzieli biełaruskaje, stvarali svajo. Usie chacieli adčuć siabie siarod «niejmaviernych biełarusaŭ» i z honaram kazali: «Ja biełarus_ka, ja heta stvaraju!»
«Nielha» jak sposab vyžyvańnia
A što ž prapanujuć krytykany roznych maściej? Adny: «nielha płacić padatki ŭ Biełarusi», druhija: «nielha chadzić na kancerty», trecija: «nielha chadzić u kafe». Čaćviortyja: «nielha razmaŭlać pa-rusku», «nielha rabić pamyłak u biełaruskaj movie», «nielha ŭžyvać rusizmy, pałanizmy, anhlicyzmy» (pra trasianku ŭvohule lepš nie ŭzhadvać). Nielha žyć!
Hetymi ŭsimi «nielha» my zamykajem dźviery na ŭsio novyja i novyja zamki zamiest taho, kab ich adčynić. Zamiest taho kab vyjści sa svaich hieta i zaachvočvać ludziej, hetyja krytyki abirajuć zachoŭvać hetaje hieta ad «niapravilnych» biełarusaŭ, bo tam, za dźviaryma, strašny i niebiaśpiečny śviet, dzie ich nie ličać hienijami.
Hetaje zapavietnaje «nielha» stała čymści zvyčajnym i, u peŭnym sensie słova, narmalnym dla mnohich ludziej. Jany vyrašyli, što jano treba, kab samazachavacca.
Praz «nielha» jany abaraniajucca ad vonkavaj ahientury i ličać, što zachoŭvajucca. Zachoŭvajucca prykładna tak, jak karciny ŭ muziei, da jakich nielha dakranacca. I voś jany z hetaj niejmaviernaj idejaj, da jakoj možna dakranacca tolki adzinkam z našaha hieta, stajać i čakajuć, kali ž da ich pačnuć iści ludzi. Čakajuć, kali ludzi ŭbačać, nakolki ž ich ideja niejmaviernaja.
Ale strach nie natchniaje.
Cichanoŭski patłumačyŭ, čamu jon tak pavodziŭ siabie ŭ Ńju-Jorku124
Kamientary
Strach moža i natchniaje, ale nie natchniaje nikčemnaść.
Nie natchniajuć pamyi ŭłasnaj nikčemnaści, jakija vylivajuć na hałovy ludziej vielmi ž hanarova-niedatykalnyja asoby.
Voś hetyja hałašeńni zakampleksavanych marhinałaŭ sapraŭdy nie natchniajuć.