Uźbiekski cud: jak kraina pacichu stanovicca novym ekanamičnym drakonam

Jak piša Bloomberg, radykalnyja źmieny pačalisia ŭ 2016 hodzie z prychodam da ŭłady Šaŭkata Mirzijojeva. Jon adrazu zapuściŭ klučavyja reformy: valutu (sum) zrabili kanviertavanaj, źniali abmiežavańni na vyjezd i dazvolili svabodny ruch kapitału.

Praŭda, chutkija reformy pryviali i da rostu inflacyi — asabliva paśla taho, jak dziaržava skasavała datacyi na elektryčnaść i haz. Niahledziačy na heta, banki pačali kredytavać biznes i nasielnictva, navat pry staŭkach vyšej za aficyjnyja 14%.

Novaja chvala inviestycyj

Ekanomika adkryłasia, i kraina stała pryvabnaj dla inviestaraŭ. Sioleta ŭ Taškiencie adkryli svaje ofisy takija finansavyja hihanty, jak Citibank, JPMorgan Chase & Co., Franklin Templeton. Inviestary z Kitaja, Turcyi i Blizkaha Uschodu ŭžo aktyŭna ŭkładvajuć hrošy, u toj čas jak amierykancy i jeŭrapiejcy ŭvažliva pryhladajucca da rynku.

U toj čas jak ekanamičny forum u Sankt-Pieciarburhu apuścieŭ biez zachodnich kampanij, u Taškiencie, pavodle Bloomberg, panuje supraćlehłaja atmaśfiera. Forum tam sabraŭ pradstaŭnikoŭ Coca-Cola, Boeing, mižnarodnych bankaŭ i jurydyčnych firmaŭ. Boeing padpisaŭ kantrakt na $8 miljardaŭ z Uzbekistan Airways, što navat adznačyŭ u vinšavańni Donald Tramp.

Dla hłabalnych inviestaraŭ Uźbiekistan staŭ novaj krynicaj aktyvaŭ, asabliva paśla taho, jak rasijski rynak apynuŭsia pad sankcyjami. Kraina rychtuje chvalu IPO (pieršasnych publičnych raźmiaščeńniaŭ akcyj) dziaržaŭnych kampanij, jakija pryciahvajuć fondy z Dubaja, Dochi i Hankonha.

Pavialičyć

Zołatazdabyŭny hihant Navoi Mining & Metallurgical Co. płanuje padniać zdabyču na 30% i aceńvaje siabie ŭ $20 miljardaŭ. Vytvorca uranu NavoiYuran, jaki ŭ červieni vypuściŭ jeŭraablihacyi na $300 miljonaŭ i rychtujecca vyjści na biržu ŭ 2026 hodzie.

Pavodle prahnozaŭ urada, pramyja zamiežnyja inviestycyi mohuć padskočyć da $42 miljardaŭ užo ŭ hetym hodzie (u paraŭnańni z $11,9 miljarda ŭ 2024-m). Pry hetym Kitaj užo abahnaŭ Rasiju i staŭ hałoŭnaj krynicaj inviestycyj, zabiaśpiečvajučy da 28% zamiežnych układańniaŭ i kredytaŭ. Amierykanskaja Franklin Templeton kiruje nacyjanalnym inviestycyjnym fondam UzNIF ($1,7 miljarda), jaki taksama adkryty dla pryvatnych układańniaŭ.

Hrošy, jakija źmianiajuć krainu

Prytok kapitału zrabiŭ bačnaj nievierahodnuju transfarmacyju Uźbiekistana. Kraina, dzie jašče niadaŭna hramadzianie nie mahli svabodna vyjazdžać za miažu, a biznes — vyvodzić prybytak, ciapier maje adkrytyja miežy i raźvituju industryju finansavych technałohij.

Z 2020 hoda ekanomika vyrasła ŭdvaja, VUP pieravysiŭ $100 miljardaŭ. Adnoj z pryčyn staŭ vysoki košt zołata — Uźbiekistan uvachodzić u top-10 suśvietnych zdabytčykaŭ.

Davier inviestaraŭ da Uźbiekistana raście, što paćviardžajecca padzieńniem dachodnaści pa dziaržaŭnych ablihacyjach i vialikaj cikavaściu da novych vypuskaŭ. Jak kaža daradca ministra ekanomiki, jašče ŭ 2019 hodzie inviestary pytalisia, dzie Uźbiekistan znachodzicca na karcie, a siońnia jany pryjazdžajuć u Taškient z pytańniem: «Kali budzie nastupny vypusk ablihacyj?»

Novy Taškient i maładoje pakaleńnie

Źmieny bačnyja i ŭ paŭsiadzionnym žyćci. U Taškiencie, jaki raniej adčuvaŭ niedachop hatelaŭ, źjavilisia Hyatt i Hilton, płanujuć adkryć Ritz-Carlton. Na vulicach pobač ź miascovymi Chevrolet usio čaściej možna ŭbačyć kitajskija elektramabili BYD. Pasłuhi taksi ŭ asnoŭnym pradstaŭlaje rasijski «Jandeks».

Pavialičyć

Meta prezidenta Mirzijojeva — padvoić VUP da 2030 hoda. Asabliva imkliva raźvivajecca śfiera finansavych technałohij. Bolšaść płaciažoŭ prachodzić praz mabilnyja dadatki i QR-kody. Hruzinski TBC Bank užo maje ŭ krainie 21 miljon zarehistravanych karystalnikaŭ. Miascovy e-commerce hihant Uzum, zapuščany ŭ 2022 hodzie, absłuhoŭvaje 17 miljonaŭ čałaviek, a ŭ žniŭni byŭ acenieny na $1,5 miljarda paśla inviestycyj ad kitajskaha technałahičnaha hihanta Tencent.

Ekanomiku ruchaje maładoje pakaleńnie: bolš za pałova z amal 38 miljonaŭ žycharoŭ Uźbiekistana — maładziejšyja za 30 hadoŭ. Mnohija z tych, chto jašče niadaŭna dumaŭ pra emihracyju, ciapier bačać budučyniu na radzimie. Jany adznačajuć, što reformy stvaryli nie tolki ekanamičnyja, ale i sacyjalnyja mahčymaści, u tym liku dla žančyn.

Ciomny bok «uźbiekskaha cudu»

Ale, jak i na lubym novym rynku, isnujuć ryzyki. Dziarždepartamient ZŠA adznačaje adsutnaść demakratyčnaj apazicyi i parušeńni pravoŭ čałavieka. Choć kraina i palepšyła svaje pazicyi ŭ indeksie ŭsprymańnia karupcyi Transparency International, jana ŭsio jašče zajmaje 121‑ie miesca sa 180.

Rejtynhavaje ahienctva S&P Global pavysiła prahnoz pa Uźbiekistanie da «pazityŭnaha», ale sam kredytny rejtynh (BB-) zastajecca na try prystupki nižej za inviestycyjny ŭzrovień. Ekśpierty papiaredžvajuć, što rynak užo zakłaŭ u ceny šmat dobrych navin, i hałoŭnaje pytańnie — ci zmoža kraina paśpiachova realizavać svaje ambicyjnyja reformy.

Hałoŭnaja ryzyka zaklučajecca ŭ tym, što ŭvieś pośpiech mocna zaležyć ad adnoj asoby — prezidenta Šaŭkata Mirzijojeva. U 2023 hodzie jon pravioŭ refierendum, jaki dazvalaje jamu zastavacca va ŭładzie da 2037 hoda.

Pavialičyć

Jaho siamja i blizkaje atačeńnie, u tym liku dačka Saida Mirzijojeva, jakaja zaniała klučavuju pasadu ŭ Administracyi prezidenta, zachoŭvajuć daminujučaje stanovišča ŭ ekanomicy. Jak adznačajuć ekśpierty, dla kiravańnia inviestycyjnymi ryzykami ŭ Centralnaj Azii krytyčna važna razumieć, chto maje ŭładu i ŭpłyŭ.

I ŭsio ž navat krytyki pryznajuć: pieramieny ŭ Uźbiekistanie hłybokija i niezvarotnyja. Kraina, jakaja kaliści była važnym vuzłom Vialikaha šaŭkovaha šlachu, a potym pieratvaryłasia ŭ savieckuju pravincyju, siońnia viartaje sabie rolu ekanamičnaha i kulturnaha centra rehijona.

• 12
• 0
• 0
• 3
• 1
• 0
• 0
• 0