Прэзыдэнт Румыніі Траян Басэску стварыў спэцыяльную навуковую камісію па ацэнцы 50 гадоў панаваньня камуністычнага рэжыму. Яе даклад будзе першым такім у Цэнтральнай Эўропе. Узначаліў камісію вядомы гісторык, прафэсар Уладзімер Тысманяну, а ў склад камісіі ўвайшлі былы дысыдэнт Тыку Думітрэску, мітрапаліт Нікалае Карняну ды іншыя.
Прэзыдэнт Румыніі Траян Басэску стварыў спэцыяльную навуковую камісію па ацэнцы 50 гадоў панаваньня камуністычнага рэжыму. Яе даклад будзе першым такім у Цэнтральнай Эўропе. Узначаліў камісію вядомы гісторык, прафэсар Уладзімер Тысманяну, а ў склад камісіі ўвайшлі былы дысыдэнт Тыку Думітрэску, мітрапаліт Нікалае Карняну ды іншыя.
▶
Po 16 latach od upadku komunizmu, który w Rumunii należał do najbardziej brutalnych w całym bloku sowieckim, prezydent Traian Basescu chce rozprawić się z przeszłością kraju. Na przekór dosięgającym go oskarżeniom o współpracę z komunistyczną bezpieką Securitate, powołał komisję, która zbada 50 lat rumuńskiego reżimu komunistycznego.
- Czekam na surowy i dokładny raport, który umożliwi mi oficjalne potępienie epoki komunizmu - mówi prezydent Basescu.
System zniszczył Rumunię
- Z naszego raportu dzisiejsi pięciolatkowie, gdy dorosną, dowiedzą się, ilu ludzi wspomagało reżim, ilu siedziało w więzieniach, jakie straty poniosła gospodarka, kim byli ludzie, którzy wtedy rządzili, kto tworzył politbiuro i kto kierował Securitate od jej powstania w 1948 r. aż do rewolucji 1989 r. - mówi "Gazecie" prof. Vladimir Tismaneanu, znany politolog i badacz komunizmu, który kieruje pracami komisji.
Kolejne rozdziały raportu będą poświęcone partii komunistycznej, Securitate, represjom, propagandzie, destrukcji gospodarki, organizacjom masowym, jak związki zawodowe, represjom wobec mniejszości narodowych, armii i policji oraz polityce zagranicznej i podległości wobec ZSRR.
Komunizm nastał w Rumunii w 1947 r. po obaleniu króla Michała I, a upadł wraz z rewolucją 1989 r. i rozstrzelaniem dyktatora Nicolae Ceau escu oraz jego żony. W latach 1948-64, gdy w kraju panował największy terror, ofiarą rezimu padło ok. 200 tys. osób. Symbolem tego okrucieństwa stała się budowa 64 kilometrów kanału Dunaj-Morze Czarne, w trakcie której zginęło tysiące robotników z obozów pracy, w tym wielu więźniów politycznych.
Na prezydenckiej komisji fala rozliczeniowa się nie kończy. Parlamentarzyści kończą właśnie pracę nad ustawą dekomunizacyjną, która wprowadzi 10-letni zakaz sprawowania urzędów publicznych przez byłych dygnitarzy komunistycznych i współpracowników Securitate, oraz nowelizacją ustawy lustracyjnej, otwierającą dostęp do 1,3 mln teczek bezpieki.
Historycy i reżyserzy
Skład komisji nie budzi większych wątpliwości. Tworzą ją bowiem tuzy rumuńskiej nauki i szanowane osobistości życia publicznego, a nie politycy.
Szef komisji dostał wolną rękę w doborze współpracowników. - Zaprosiłem 21 osób: historyków, politologów, ale także reżyserów i literatów. Będzie nam pomagało dziesięciu ekspertów - mówi "Gazecie" prof. Tismaneanu.
W zespole są m.in. Constantin Ticu Dumitrescu, dawny więzień polityczny i główny twórca uchwalonej w 1999 r. ustawy lustracyjnej, oraz prawosławny metropolita Banatu Nicolae Corneanu, którego Rumunii bardzo cenią za to, że sam - jako jedyny z hierarchów kościelnych - przyznał się do współpracy z reżimem.
Pierwsze oficjalne posiedzenie komisji odbędzie się latem. Raport powinien trafić na biurko prezydenta jako oficjalny dokument rangi państwowej najdalej pod koniec roku.
W jaki sposób ludzie o różnych poglądach politycznych chcą uzgodnić raport końcowy? - Nie będziemy głosować, wszystkie decyzje będą zapadać w drodze konsensusu. Każdy członek zespołu będzie miał prawo do publicznego wyrażania swoich opinii. Jednak o postępach prac będziemy mówili jednym głosem - zapewnia prof. Tismaneanu.
Цяпер чытаюць
Сталі вядомыя новыя дэталі ў маштабнай справе арганізатараў канцэртаў4
Каментары