Грамадства7575

«Мне не сорамна!» Журналістка Людміла Маслюкова распавяла, як у 1990-я абслугоўвала то ўладу, то апазіцыю, то зноў уладу

Журналістку Людмілу Маслюкову можна назваць легендарнай, і гэта будзе праўдай: яна рабіла матэрыялы разам з Віктарам Ганчаром і брала інтэрв’ю ў Лукашэнкі, калі гэта яшчэ не было мэйнстрымам. Таксама Маслюкову можна назваць адыёзнай — і гэта будзе праўдай таксама, бо яна адкрыта кажа, што займалася «абслугоўваннем» то ўлады, то апазіцыі, то зноў улады…

Сёння Маслюковай 69 гадоў. Падрабязнасці свайго бурнага мінулага яна распавяла ў вялікім інтэрв’ю «Нашай Ніве».

«Наша Ніва»: Вы пачыналі з заводскай «шматтыражкі», пасля трапілі ў «Савецкую Белоруссію». Раскажыце як.

Людміла Маслюкова: Я пачынала працу ў газеце Трактарнага завода. Але трэба было яшчэ завесці дзетак. Я скончыла ўніверсітэт у 25 гадоў, часу заставалася не так шмат. І калі працавала ў газеце «Трактар», то нарадзіла дваіх, аднаго за адным, і пасля рванула: перайшла намеснікам рэдактара на заводскую газету МАЗа, пасля ў «Вячэрні Мінск» і пасля ў «СБ».

«Саветская Белоруссія» была сур’ёзнай газетай з гіганцкім накладам. Я хацела займацца аналітыкай, публіцыстыкай, атрымаць статус калумніста ці спецкара.

У «СБ» я трапіла, калі мне было ўжо 32. Гэта быў 1984 год. Я адпраўляла туды заяўкі яшчэ падчас працы ў заводскіх выданнях, але галоўны рэдактар Аляксандр Зінін кіраваў аўтарытарна і жорстка. Ён адказваў мне так: «Я жанчын не бяру».

І я пачала пісаць ў «СБ» пробныя артыкулы ў розныя аддзелы. Пасля адной публікацыі мяне заўважыў Іосіф Сярэдзіч, тады ён быў першым намеснікам у «СБ». Ён мяне забраў, і я трапіла ў аддзел лістоў. Гэта была катастрофа ў нейкім сэнсе: лістоў ішло вельмі шмат, было цяжка. Плюс трэба было здаваць справаздачы і агляды ў ЦК — пра што людзі пішуць у тых лістах. Праўда, як я высветліла, гэтыя справаздачы пасля ніхто і не чытаў.

Я хадзіла да Зініна і енчыла, каб мне далі сапраўдную журналісцкую працу. Але аддзел лістоў я нарэшце пакінула толькі тады, калі Зінін сышоў з пасады галоўнага рэдактара. І тады я ўжо пачала пісаць пра тое, што хацела.

«НН»: Можаце акрэсліць плюсы і мінусы савецкай журналістыкі?

ЛМ: Мінусаў было больш. Павольная, тугадумная праца: за месяц зробіць чалавек два «падвалы», вялікія артыкулы ўнізе газетнай паласы — і нібыта нармальна. Навіны як жанр былі ў заняпадзе, сенсацыя лічылася дурным тонам. Расследаванні толькі ў межах дазволенага, і любыя ўзгадкі ў тэксце Мінабароны ці КДБ трэба было ўзгадняць з цэнзарам.

Трэба было славіць чалавека працы. Гэта яшчэ ладна, бо чалавека працы я паважала заўсёды, але ж гэта было вельмі аднастайна.

Таму я ўзяла сабе крымінальную тэму, якая тады была не надта папулярнай і распаўсюджанай, працавала з Мінскім райаддзелам міліцыі і пісала адтуль рэпартажы па серадах. Мая рубрыка так і называлася: «Крымінальная серада».

Плюсы савецкай журналістыкі… Аналітыка. Сёння яе ўвогуле няма.

Праўда, я газеты не чытаю з 2003 года, калі сышла з прафесіі. Але тое, што бачу па ТБ ці ў сацсетках, — аналітыкі няма.

Раней пісалі лепш: літаратурны стыль быў, і кожны журналіст выпрацоўваў свой стыль.

Воля была. Ты рабіў тое, што да цябе ніхто не рабіў, бо мяняўся час, дзёрзкасць часам нават падтрымлівалася начальствам.

Увогуле, прынцыповае адрозненне ў тым, што раней у цэнтры ўвагі быў чалавек. А сёння ў цэнтры ўвагі падзея.

«НН»: А раскажыце пра Чарнобыль. Як даведаліся пра катастрофу, што казалі ў журналісцкіх колах, што можна было пісаць пра гэта ў савецкай прэсе, што нельга?

ЛМ: Раніцай 26 красавіка я прыйшла на працу ў «Советскую Белоруссію», паднялася на трэці паверх. І бяжыць па калідоры Іра Гурыновіч, якая ўзначальвала аддзел прапаганды ў «СБ», і крычыць: «Зачыніце форткі! Узарвалася атамная станцыя!»

Я лічыла Іру такім дзівакаватым чалавекам, ну, думаю, не можа ж быць. Але пад канец дня стала зразумела, што адбылося штосьці сапраўды трагічнае і грандыёзнае.

Увесь Дом прэсы гудзеў як вулей, людзі абмяркоўвалі навіны паміж сабою. Ведалі, што гэта быў Чарнобыль, ведалі, што была аварыя… і больш нічога не ведалі. Усе — ад рэдактараў да карэспандэнтаў — былі ў разгубленасці, бо не разумелі, як рэагаваць.

«НН»: А нейкія загады былі ад начальства? Пісаць пра гэта ці, наадварот, не пісаць?

ЛМ: Зінін, можа быць, і меў нейкую інфармацыю і звесткі, але нам ён нічога не казаў зусім. Заданняў пісаць на тэму таксама ніхто нікому не даваў.

«НН»: Страшна не было?

ЛМ: Не. Мы лічылі, што Мінск хваля не накрые, лічылася, што ў сталіцы няма радыяцыі, а пацярпелі Гомельская вобласць, Магілёўская, ну і тэрыторыі Украіны.

Паціху мы звязваліся з былымі калегамі, якія перайшлі працаваць у маскоўскія выданні. Яны мелі больш інфармацыі. Але ў першыя дні мы ўсе былі разгубленыя, гэта галоўнае, што я памятаю. Ёд я не ела, дзяцей не вывозіла… Панікі таксама не было.

Ды я і не ўяўляла маштаб трагедыі. Інфармацыя пра гэта прасочвалася па крупінках. Мы пачалі ўнікаць, што такое стронцый, што такое цэзій…

Некалькі нашых супрацоўнікаў пайшлі ліквідатарамі. Аб’явілі зборы і забралі ўжо дарослых, тых, хто даўно адслужыў у войску і быў у запасе. Гэта было прымусовым метадам.

Памятаю ці то гісторыю, ці то анекдот з тых часоў. Нашыя ехалі ці то на расчыстку тэрыторый побач з Прыпяццю, ці то на замеры радыяцыі ў вёсках… Едуць, бачаць: поле, а на ім мужык пасвіць карову. І карова неяк вельмі дзіўна блішчыць на сонцы. Журналісты ж цікаўны народ, спыніліся, падышлі.

Аказалася, што мужык сваю карову абматаў усю цэлафанам, «каб радыяцыя не ўзяла». Але тое, што яго карова ела забруджаную траву, ён не разумеў.

Адна жанчына з вёскі пыталася: «А калі ўзяць радыяцыю і пракіпяціць, пасля яшчэ пракіпяціць і яшчэ? Яна хутчэй распадзецца?»

Гэта ўсё кажа пра тое, што людзі не былі інфармаваныя. Бо да такой катастрофы ніхто не быў гатовы — ні ў вярхах, ні ў нізах.

***

«НН»: Вы казалі, што не чытаеце газеты з 2003 года. Зусім?

ЛМ: Так, у руках не трымаю. Гляджу тэлевізар, аналітычныя агляды.

«НН»: А што менавіта? Салаўёва-Кісялёва? Ці «Контуры»?

ЛМ: Беларускае тэлебачанне зусім не гляджу. Яно такое нецікавае, правінцыйнае, учарашняе… Гэтыя дыктары з вечна поснымі фізіяноміямі… Мне не хочацца.

«НН»: Беларускае ТБ, канечне, не ўзор прафесіяналізму, але яно хоць пра нашыя праблемы, у адрозненне ад расійскага.

ЛМ: Ой, а то я іх не ведаю, гэтыя праблемы.

«НН»: А што глядзіце з расійскіх перадач?

ЛМ: Кісялёва. Іраду Зейналаву.

Кісялёў мне цікавы. Далёка не заўсёды, але часам пагаджаюся з ім. Ён безумоўна тэндэнцыйны, але ж…

«НН»: А хіба ж сёння гэтае расійскае ТБ не такая ж яўная прапаганда, як была ў савецкі час?

ЛМ: А сёння прапаганда ва ўсім свеце такая ж. У Штатах, ва Украіне моцная антырасійская прапаганда, у Прыбалтыцы. У Расіі прапаганда антыамерыканская, плюс пазітыўная прапуцінская. У нас — пастаянная лукашэнкаўская. Нейтральных тэрыторый не засталося.

Я памятаю, як «Еўраньюс» асвятляў падзеі ва Украіне, калі быў крызіс, Майдан. Так ужо падсвечвалі апазіцыю, але ніводнага слова не давалі з боку Януковіча ці яго каманды. Толькі героі, толькі тая «адважная сотня»! І гэта так прымітыўна, правінцыйна, на ўзроўні беларускага ТБ.

«НН»: У вас беларускае ТБ — гэта нейкі прыклад узорнага ўбоства, атрымліваецца.

ЛМ: Не, яно не ўбогае. Яно менавіта правінцыйнае. У чымсьці яно нават мілае, бо стрыманае, не лепіць сенсацый, не навязвае дурную і пошлую папсу… Там зусім адстою няма. Але яно мне нецікавае: няма навізны, няма драматургіі.

***

«НН»: Вы хіба не першы журналіст, які звярнуў пільную ўвагу на тады яшчэ дэпутата Лукашэнку. Чым ён вас так зачапіў?

 ЛМ: Ён быў узбуджальнікам пастаяннага непакою ў парламенце, быў вельмі адметны. У яго была харызма, і ён казаў пра тое, што мяне хвалявала: пра перадзел маёмасці, крыміналізацыю краіны, пра новыя капіталы.

І я, як чалавек камуністычных поглядаў, успрымала гэтую «здзелку века» і рабаўніцтва так жа, як і ён.

«НН»: «Здзелка века і рабаўніцтва» — гэта вы пра што? Пра развал СССР?

ЛМ: Не, пра перадзел маёмасці і рабаванне краіны. Я гэтага вельмі баялася. Гэтага і радыкальнага нацыяналізму. Мяне палохаў Пазняк са сваёй русафобіяй. Я ж расіянка, я родам з расійскай глыбінкі, я вучылася ў Маскве, у МДУ. І я не змагу ад гэтага адмовіцца ніколі. Гэта мае карані.

А развал Саюза для мяне быў асабістай трагедыяй. Бо я нарадзілася ў Саюзе і ён мне даў усё, што магчыма: годны ўзровень жыцця ў гарадку на Кубані, дзе я нарадзілася і вырасла. Даў шанец з далёкай паўднёвай правінцыі прабіцца на факультэт журналістыкі ў МГУ.

«НН»: І што, сёння, з вышыні 69 гадоў, вы ўсё яшчэ чалавек камуністычных поглядаў?

ЛМ: Безумоўна. Я падтрымліваю камунізм як ідэю. Але тое, як яго ажыццяўлялі, падтрымліваць цяжка і складана. Сталінізм і рэпрэсіі — гэта немагчыма падтрымліваць. Брэжнеўскі застой — кашмар і маразм.

Як ідэя, на маю думку, камунізм — добрая альтэрнатыва сённяшняму парадку ў свеце. Але людзі захацелі жыць так. Я не веру, што хтосьці там разваліў СССР. Людзі самі захацелі пераменаў, захацелі свабодаў.

«НН»: Вернемся да Лукашэнкі. На першых прэзідэнцкіх выбарах галасавалі за яго?

ЛМ: Не, за Кебіча.

Лукашэнка ўзначаліў антыкарупцыйную камісію, калі быў дэпутатам. І я працавала разам з ім над тэкстам даклада. Там я пазнаёмілася з Васілём Новікавым, які быў аналітыкам у Лукашэнкі.

Мы працавалі над прамовай у маім кабінеце ў Доме прэсы. І ён чытаў тэкст прамовы, які мы напісалі з Новікавым, і казаў: «А вось тут я ўстаўлю свой фіціль!» І яго гэтыя фіцілі зрабілі сенсацыю, а не наш тэкст. Бо ў нас была факталогія, а ў яго — эмоцыі, напор.

А пасля на выбарах Лукашэнка выкарыстоўваў антыкарупцыйны даклад у сваіх выбарчых мэтах як шчыт. А я хацела, каб былі рэальныя дзеянні па тэме.

Пасля была гісторыя, калі Лукашэнка, Ціцянкоў і Шэйман ехалі на белым «мерседэсе» і іх нібы абстралялі. І пасля яны паехалі ў лазню! Была прэс-канферэнцыя, сядзеў Ваня Ціцянкоў, штосьці там бляяў жаласна… Я зразумела, што гэта была інсцэніроўка, самастрэл. Гледзячы на тое, што яны расказвалі, што было пасля… я ўпэўненая, што гэта была «разыгроўка».

А Кебіч быў прыстойны чалавек. Але я разумела, што ён не пройдзе.

Лукашэнка быў на кані, супернікаў у яго не было.

«НН»: Сёння не шкадуеце, што выйграў Лукашэнка? 25 гадоў прайшло, якія плюсы і мінусы, на ваш погляд?

ЛМ: Не, не шкадую. У канцы 1990-х я ездзіла ў Расію і бачыла, што там. Мае бацькі сядзяць без святла, бо адключаюць электрычнасць. Пенсіі то плацяць, то не плацяць… Грошай няма, сястра з сям’ёй бядуе… Мая сяброўка дзяцінства пячэ хлеб дома, бо замест грашовай дапамогі на дзяцей ёй выдалі мех мукі… Вось чым там павярнулася «рынкава-буржуазная рэвалюцыя».

А Лукашэнка гэта стрымаў. Мы пазбеглі гэтай прорвы.

Пра Лукашэнку кажуць, што вось, сядзіць 25 гадоў на пасадзе. Ва Украіне вунь мяняюцца прэзідэнты. Ужо было 6. І дзе гэтая краіна сёння і што з ёю адбываецца? Так што хай Лукашэнка сядзіць.

А мінусы… Нязменнасць улады — гэта і кепска. І добра, і кепска. Бо адзін чалавек мае абмежаваны патэнцыял. І калі ўлада доўга не мяняецца, непазбежна пачынаецца застой. А краіна мусіць развівацца дынамічна.

Але я баюся зменаў ва ўладзе, бо прыйдзе прыдурак, прабачце, горшы за Лукашэнку, наламае дроваў, і крызіс дастанецца маім дзецям, якім сёння каля 40.

«НН»: І што тады, хай ён перадае ўладу дзецям?

ЛМ: Я катэгарычна супраць. Улада — усё ж не спадчына. Патрэбны пераемнік, але лепш бы не сваяк.

***

«НН»: У пачатку 1990-х вы працавалі ў «Савецкай Беларусіі», і даволі паспяхова: пісалі вось даклады маладому Лукашэнку. Чаму сышлі і як аказаліся ў супрацьлеглым лагеры, у «Народнай волі»?

ЛМ: Я сышла з журналістыкі ў дарадцы віцэ-спікера Новікава. Бо хацелася прысутнічаць пры падзеях, назіраць усё на свае вочы, знутры. Журналіст жа за кулісамі не бывае.

А пасля рухнуў Вярхоўны Савет, маіх прасунутых камуністаў разам з лібераламі выкінулі на вуліцу.

У «СБ» тады ўжо быў рэдактарам Павел Якубовіч. Мяне ён бы і на ганак не пусціў, бо мы з Новікавым пісалі артыкулы супраць прэзідэнта.

А мне катэгарычна патрэбная была праца. На мне муж-пісьменнік, дзеці-падлеткі, бацька мужа з намі жыў…

Трэба карміць сям’ю. Нас, дарадцаў апазіцыйных палітыкаў, скарацілі. І я пазваніла Сярэдзічу. Кажу: хачу да цябе на працу. Ён кажа: вазьму, але ніякіх тваіх камуністычных перакананняў!

Адказваю: буду прапагандзіраваць лібералізм!

Я сабе сказала так: галоўнае заробак, праца, а пасля разбяромся. Я пайшла да лібералаў і пачала іх абслугоўваць. Мая задача была праслаўляць лібералізм і абстрэльваць уладу. Адзначу, што нейкія ліберальныя каштоўнасці мне былі блізкія, свабода слова, напрыклад. Хапала і звычайнай журналісцкай працы.

Я пісала, пісала… Але шмат у чым гэта было супраць сумлення. Я адчула, што гэта, калі ты пішаш не ад душы. Атрымлівалася звонка, я ўмела падаваць і раскрываць людзей.

Але з часам мне там надакучыла.

«НН»: Ходзяць чуткі, што Лукашэнка сказаў вам, што не ў тую газету вы трапілі.

ЛМ: Было.

На вялікай сустрэчы беларускіх і замежных журналістаў з Лукашэнкам прысутнічала і я ад «Народнай волі». Сярэдзіч даручыў мне задаць нейкае каверзнае пытанне. Я падышла да мікрафона, штосьці там вякнула… Лукашэнка мне кажа на ўсю залу: «Людміла, што ты там робіш у гэтай газеце? Ты таленавіты журналіст, ідзі ў «Савецкую Беларусію»!

Якубовіч быў там, але прамаўчаў.

І пасля я трапіла на сур’ёзную аперацыю. Ляжу ў бальніцы і думаю: плацяць мне ў «Народнай волі» афіцыйна мізэр, а я ўжо не маладая дзяўчынка, трэба пра пенсію думаць.

І сыну хутка ў армію, атрымліваецца, ён там будзе абараняць краіну, а я тут на грошы дзядзькі Сораса буду краіну падрываць?

«НН»: Падрываць краіну?

ЛМ: Мы ж толькі гэта і рабілі! Падрывалі, крытыкавалі бязбожна і без канца. Іншая справа, што падарваць не маглі, гэта як брэх з падваротні. Нам было весела, але ні на што мы паўплываць не маглі. Улады нас сур’ёзна не ўспрымалі.

Ну і плюс мне надакучыла. Акцыі пратэсту, бясконцыя, аднолькавыя, малалюдныя, нікому не цікавыя… А я мусіла натхнёна пісаць пра іх…

Я была як «Беспасажніца». Толькі яна каханне шукала, а я свабоду слова. І нідзе не знайшла: там пры ўладзе, тут пры спонсарах… Куды падацца беднаму журналісту?

І я вырашыла, што няма розніцы, дзе адпрацоўваць ганарар. Дый у «СБ» ён большы, без канвертаў, аўдыторыя большая, большыя тыражы. Пайду, думаю, пагляджу з іншага боку на тое, як жыве Беларусь пры Лукашэнку.

І прыйшоў неяк у рэдакцыю «Народнай волі» нейкі бізнэсмен. Тады ж мабільнікі былі рэдкасцю. Я папрасіла ў бізнэсмена мабільнік, паднялася на паверх і набрала Якубовічу. Кажу: возьмеш мяне на працу? Кажа: вазьму. Гэта таму, што была прапанова Лукашэнкі, сам Якубовіч бы ўзяць мяне не рашыўся б.

«НН»: Атрымліваецца, вы даўжнік Лукашэнкі.

ЛМ: Гэта ён мой даўжнік! Гэтай прапановай працы ў «СБ» ён мне адплаціў за тыя інтэрв’ю, калі пра яго яшчэ ніхто не ведаў, а я пра яго пісала. Лічу, мы квіты.

З боку Лукашэнкі словы пра «СБ» былі велікадушным учынкам. Бо калі пачытаць, што я пісала пра яго…

«НН»: А вам не сорамна?

ЛМ: За што?

«НН»: Спачатку ў «СБ» вы пляжылі апазіцыю. Пасля разам з камуністамі пляжылі ўладу і прасоўвалі камунізм. Пасля прасоўвалі «лібералаў» і «нацыяналізм», пляжылі ўладу і камуністаў. А пасля вярнуліся ў «СБ» і пачалі пляжыць і апазіцыю, і лібералаў, і камуністаў…

ЛМ: Як сказаў мне адзін з намеснікаў у «СБ», «цябе сюды кілерам узялі, працуй, адстрэльвай апазіцыю!».

Мне не сорамна ніколькі. Я была паўсюль і ўсё бачыла, была ў эпіцэнтры, была ўдзельнікам падзей.

«Народная воля» — прыватнае выданне. Пасля партыйных выданняў цікава было паглядзець, што гэта такое.

 «НН»: Але як жа вашыя ўласныя погляды?

ЛМ: Я пісала шмат пра што яшчэ: і пра сімфанічныя аркестры, пра жанчыну ў журналістыцы…

«НН»: А ў «СБ» вы нарэшце адчувалі сябе камфортна?

ЛМ: Гэта таксама быў кампраміс з сумленнем. Я пайшла туды дзеля заробку, дзеля маштабу выдання, ну і абслугоўваць вертыкаль. І гэтае абслугоўванне для мяне было дастаткова цяжкім, але я шчыра гэта адпрацоўвала.

Пісала, што загадана: пра народны кантроль, прафсаюзы… Але запалу не было, я працавала ўжо ў паўрукі. Мая мэта была дасядзець да пенсіі і сысці з журналістыкі.

Я разумела цану усіх разменаў. Сярэдзіч мне казаў: «Ты губляеш свой твар», — але я адказвала, што затое я захоўваю сябе.

Пацярпелі чытачы, канечне. Калі я працавала на лібералаў у «Народнай волі», чытачы пісалі мне лісты, насілі кветкі… Але я іх падманвала. Бо не ад душы пісала ўсё гэта. Я падавала лібералаў так, як яны хацелі, і чытачы думалі, што я таксама такая. Але я была сама па сабе, і належала толькі сабе, і нікому маё пяро не было прададзена назаўжды. Мяне запрашалі ў фонды, адкрыць школу журналістыкі, але я адмаўлялася, каб не было сур’ёзнай фінансавай залежнасці. Адпрацавала сваё, атрымала сваё — і ўсё.

«НН»: Не шкадуеце, як склалася ваша кар’ера ў выніку?

ЛМ: Вы што?! Я лічу, што бліскуча ўсё склалася.

«НН»: А сённяшнюю «Савецкую Беларусію» чытаеце?

ЛМ: Не, ніколі не адкрывала пасля таго, як сышла. Пасля 5 мая 2003 года.

***

«НН»: Назаву некалькі імёнаў, ахарактарызуйце іх, калі ласка.

Віктар Ганчар?

ЛМ: Яркі, разумны, малады прыгажун…

Мы з ім пісалі матэрыял для «Народнай Волі». 

Ён быў як чорт з табакеркі. Яго выгналі з ЦВК, ён знік. Здаецца, у Літве, кажуць… Пасля раптам з’яўляецца ў рэдакцыі «Народнай волі». Хацеў даць вялікую сур’ёзную публікацыю з «накатам» на ўладу. У яго агромністы зборнік парушэнняў улады, якія дапусціў Лукашэнка, і гэта ўсё трэба было распісаць, даць страшны прагноз. І мы з ім пісалі гэты артыкул днямі і начамі.

Ганчар падаваў бліскучыя надзеі. Бліскучы аратар, ён быў максімальна амбіцыёзны, умеў загаварыць і зачараваць аўдыторыю. Але ён гэта рабіў як рафініраваны інтэлігент. Ён мог зачараваць парламент, але не мог зачараваць калгас ці КДБ, як гэта рабіў Лукашэнка. Бо Лукашэнка быў адным з народа. За Ганчаром пайшлі б лібералы, студэнты, прафесары, дзеячы мастацтваў… Вяршкі грамадства. А іх ніколі не хопіць, каб перамагчы ў галасаванні.

«НН»: Захаранка?

ЛМ: Ведала яго толькі як міністра ўнутраных спраў. У гэтым ён быў вельмі добры. Тады ж лютавалі бандыты самых розных нацыянальнасцяў на нашых дарогах, спынялі грузы. І Захаранка з гэтым разабраўся.

«НН»: А знікненне іх?

ЛМ: Не ведаю. Факт забойства не быў вызначаны ці даказаны. Невядома, што з імі здарылася.

«НН»: Павел Якубовіч?

ЛМ: О, Павел Ізотавіч, не чалавек, а казка! Я яго паважаю за талент, ён бліскучы публіцыст, саркастычны. Мы з ім людзі аднаго часу.

Якубовіч вельмі разумны чалавек, энцыклапедычных ведаў у розных галінах. Царадворац, дыпламат. Ён можа падабраць ключ да любога суразмоўцы, вельмі абаяльны чалавек. 

Канечне, ёсць у яго рысы, якія мне не падабаліся. Ён надта жорсткі кіраўнік, прычым выкарыстоўваў дзіўныя метады. Чалавеку выносіць гэта было цяжка. У «СБ» часам усё, здаецца, было нармальна, працуеш… І тут раптам твае артыкулы заварочваюцца, і Якубовіч, і ўся вярхушка «СБ» раптам перастаюць з табою вітацца і размаўляць. І ты сядзіш і не ведаеш, у чым праблема. А праходзіць час — і ўсё становіцца нармальна, нібыта і не было нічога.

Ён падвяргаў работніка астракізму і нічога не тлумачыў. Гэта было вельмі прынізліва. Так нельга з людзьмі, як я лічу.

«НН»: Зянон Пазняк?

ЛМ: Ён лічыў мяне ворагам. Я казала: не ўтрымаецца сімволіка, якую вы гвалтоўна навязваеце людзям! Нельга беларускую свабоду вырошчваць у амерыканскай прабірцы, як вы хочаце!

Я патрашыла ўсе яго ідэі, асабліва яго русафобію.

І Пазняк жа зліняў за мяжу пад пагрозай арышту! Яму пагражала, здаецца, адміністратыўка нейкая. Гэта, я лічу, ён проста збаяўся.

Я яго перамагла.

«НН»: Фядута?

ЛМ: О, які мілы чалавек! Хараство!

Ён пушкініст, доктарскую пісаў, а гэта няпроста — сказаць штосьці новае пра Пушкіна. У яго выдатны стыль, сатырычны дар, сарказм, аналітыка яго…

Была гісторыя, калі дэпутат Антончык падрыхтаваў антыкарупцыйны даклад, рэдактар «СБ» Асінскі захацеў яго надрукаваць. Я пабегла, забрала гэты даклад у Пазняка — адзіны раз у жыцці, калі Пазняк паглядзеў на мяне з ухваленнем.

І пасля я пазваніла Фядуту, ён працаваў ва ўпраўленні інфармацыі Адміністрацыі прэзідэнта. Я сказала, што будзе друкавацца гэты даклад. Фядута курыраваў прэсу, і рэдактар даручыў мне яго папярэдзіць.

Фядута пачаў казаць: не друкуйце, давайце дамовімся… Ён прыехаў да нас, мы гаварылі паўтары гадзіны, але так і не дамовіліся. Галоўны рэдактар Асінскі паехаў дадому, і яму нібыта пазванілі з друкарні і сказалі: даклад знялі з паласы па распараджэнні Фядуты, што рабіць? І рэдактар адказаў: друкуйце так, хай застаецца пустое месца. Выйшла «СБ» з белай плямай, быў скандал. Пасля рэдактары паляцелі з пасадаў…

«НН»: Іосіф Сярэдзіч?

ЛМ: Больш энергічнага чалавека я ніколі не сустракала. Ён настолькі захоплены газетнай справай, што ніколі не мог супакоіцца. Гэта яго лёс, па вялікім рахунку. І Лукашэнка яго паважае за стойкасць і вернасць ідэям і рамяству. Хай гэта і бессэнсоўна, бо калі і з’явіцца сапраўдная апазіцыя, то мы ці то не дажывём, ці то будзем ужо дыхаць на ладан.

«НН»: Пятро Марцаў?

ЛМ: Яго я паважала здалёк. Вялікі талент выдаўца, рэдактара, бізнэсмена. На той момант яго «БДГ» і «Імя» былі выдатнымі медыя заходняга ўзору, якія пішуць пра істэблішмент. Мой шэф, Новікаў, дэпутат, заўсёды прасіў набываць яму гэтыя выданні. Кожны ў Вярхоўным Савеце пачынаў дзень з «БДГ» і «Імя», чытаў там пра сябе.

«НН»: Лідзія Ярмошына?

ЛМ: Мы з ёю шчыльна супрацоўнічалі, калі я асвятляла прэзідэнцкія выбары. Ярмошына вельмі вытрыманая, жалезная лэдзі. І яна шчыра перакананая ў сваёй праваце, верыць у тое, што робіць. Бо размовы пра фальсіфікацыю выбараў — гэта байка апазіцыі, я лічу.

«НН»: За Лукашэнку галасуе шмат хто, так. Але не амаль 90%, як яму малююць.

ЛМ: А гэта тое, што я называю маленькімі хітрыкамі.

«НН»: Гэта не маленькія хітрыкі. Гэта прамы падман.

ЛМ: Ну калі палова насельніцтва прыйшла на выбары і выбрала Лукашэнку, то ён законны прэзідэнт. І калі ён намаляваў сабе 80%, то гэта палітычная гарэзлівасць, але не болей за тое. Бо яго ж абралі прэзідэнтам! Ён жа не перамалёўвае 20% на 70%, бо гэта ўжо сур’ёзна, гэта кранты.

Ды і калі паглядзець з юрыдычнага пункту гледжання, ці злачынства гэта?

«НН»: Падмена адных лічбаў на іншыя — гэта падман, хіба не?

ЛМ: Гэта падман. Але не злачынства!

Каментары75

 
Націсканне кнопкі «Дадаць каментар» азначае згоду з рэкамендацыямі па абмеркаванні.

Цяпер чытаюць

Польшча прызнала Аляксандра Машэнскага непажаданай асобай27

Польшча прызнала Аляксандра Машэнскага непажаданай асобай

Усе навіны →
Усе навіны

Маштабны збой у трох беларускіх банках: з рахункаў знікаюць грошы9

Пад Мінскам машына збіла лася — загінулі два чалавекі, пацярпеў вядомы комік2

У Расіі хлопец на «Лексусе» эфектна вылятаў на набярэжную дзеля прыгожага відэа. Загінуў сам і дзве сяброўкі15

«Вітаем на радзіме». Беларус распавёў пра затрыманне на мяжы за лайк і сапсаваны адпачынак10

У Італіі знайшлі цела 18-гадовай украінскай студэнткі. У дзень смерці ёй адмовілі ў працягу стажыроўкі

Начальнік сувязі 8-й арміі загінуў у выніку ўдару ўкраінскімі ракетамі

Толькі адзін выпускнік здаваў цэнтралізаваны экзамен па гэтым прадмеце3

Наталля Пяткевіч працягвае выгульваць амерыканскі гардэроб16

Кінолаг расказала пра просты тэст на выхаванасць сабакі1

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Польшча прызнала Аляксандра Машэнскага непажаданай асобай27

Польшча прызнала Аляксандра Машэнскага непажаданай асобай

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць