Šlach na dno: čamu Rasiju nie vyratujuć navat vializnyja reziervy i paśla recesii jana ŭvojdzie ŭ stahnacyju
Piša Aleś Alachnovič z ideaby.org.

Niahledziačy na ŭsie biedy, ź jakimi sutykajecca rasijskaja ekanomika, Kreml vyhladaje nieprabivajemym. Zamiest reformaŭ, skiravanych na dyviersifikacyju vytvorčaści, ułady vierać u syravinnuju madel ekanomiki, praźmierna šmat vydatkoŭvajuć na abaronu, subsidujuć Krym z Danbasam dy marnujuć hrošy na padtrymku pradpryjemstvaŭ, źviazanych z uładami. Niadziŭna, što ŭ biudžecie adsutničajuć hrošy na inviestycyi ŭ madernizacyju dy inavacyi.
Praz adsutnaść unutranych i vonkavych drajvieraŭ rostu Rasiju čakaje recesija ŭ 2015-ym i stahnacyja ciaham niekalkich hadoŭ. U pieršaj pałovie 2015-ha ekanomika Rasiei skaraciłasia na 3,4 % u hadavym paraŭnańni. MVF i Suśvietny bank prahnazujuć recesiju ŭ Rasii sioleta (-3,4 % i -2,7 %, adpaviedna) i zastoj u 2016-ym (0,2 % i 0,7 %).
Praciahłaje padzieńnie koštaŭ na naftu
Ahulnaviadoma, što Rasija — kraina-narkaman, jakaja nie moža žyć biez vysokich cenaŭ na naftu. Rasija źjaŭlajecca druhim eksparcioram nafty ŭ śviecie i pieršym eksparcioram hazu. U apošnija hady syraja nafta, naftapradukty i haz adkazvali za 70 % rasijskaha ekspartu i amal pałovu biudžetnych prybytkaŭ. Kraina paśpieła pryvyknuć da vysokich koštaŭ na enierharesursy i tamu nie sprabavała dyviersifikavać strukturu svajoj ekanomiki. Ale najbolšaja prablema ŭ tym, što vysokija ceny na naftu dazvalali ŭtrymlivać astatniaju častku ekanomiku, na jakuju ciapier niama hrošaj.
Tak nizkich siaredniehadavych cenaŭ na naftu jak u 2015-ym nie było ŭžo bolš za 10 hadoŭ. Kali ŭ červieni 2014-ha barel nafty Brent kaštavaŭ $ 112, to ŭ žniŭni 2015-ha cana była ŭsiaho $ 47. I pakul niama prykmiet taho, kab cana nafty viarnułasia na papiaredni ŭzrovień. Suśvietnaja prapanova nafty pieravyšaje popyt, a viartańnie Irana na mižnarodny rynak handlu naftaj i rekordnaje zapaŭnieńnie naftaschoviščaŭ u śviecie cisnuć na dalejšaje źnižeńnie koštu.
Padzieńnie koštu na naftu aŭtamatyčna paŭpłyvała na źnižeńnie cany hazu. U I-ym kvartale 2015-ha siaredniestatystyčnaja cana impartavanaha z Rasii hazu była na 33 % mienš, čymsia ŭ II-im kvartale 2014-ha. Navat dla Biełarusi, jakaja impartuje z Rasii samy tanny haz u Jeŭropie, cana ŭ pieršaj pałovie 2015-aha skaraciłasia amal na 20 % – da $ 139 za tys. m3.
Pavodle raźlikaŭ Arhanizacyi krain, jakija ekspartujuć naftu, pry siaredniaj canie ŭ $ 55 za barel u 2015-ym Rasija atrymaje ad ekspartu na $ 135 młrd (to bok 10 % Vałavoha ŭnutranaha praduktu) mienš, čymsia letaś. Jak patłumačyŭ u studzieni ministr finansaŭ RF Anton Siłuanaŭ, pry canie ŭ $ 50 za barel prybytki biudžetu buduć na $ 50 młrd mienšyja, čym było zapłanavana ŭ prajekcie biudžetu na 2015-y.
Jak upłyvajuć finansavyja sankcyi
Nasupierak čakańniam rasijskich palitykaŭ zachodnija ekanamičnyja sankcyi skałanuli ekanomiku Rasii. Sa žniŭnia 2014-ha rasijskija dziaržaŭnyja banki, naftavyja i abaronnyja kampanii nie mohuć finansavacca za miažoj. Zachad taksama abmiežavaŭ prodaž u krainu pieradavych technałohij dla naftavaj pramysłovaści, abstalavańnia padvojnaha pryznačeńnia i ŭzbrajeńnia.
Heta praŭda, što ŭrad Rasii nie zaležyć ad zamiežnaha finansavańnia, ale dla ekanomiki ŭ cełym, bankaŭ i pradpryjemstvaŭ zachodnija kredyty hrajuć istotnuju rolu. Abmiežavany dostup da vonkavych kredytaŭ i nieabchodnych technałohij abmiažoŭvaje patencyjał rostu vytvorčaści. Pavodle MVF, nazapašany ŭ najbližejšyja hady admoŭny efiekt sankcyj siahnie 9 % VUP. Zamiest finansavańnia na Zachadzie Rasija musić vykarystoŭvać nacyjanalnyja źbieražeńni i reziervy, jakija ŭ inšym vypadku mahli b pajści na inviestycyi.
Jak heta ni paradaksalna, najbolšyja daŭhi siarod pradpryjemstvaŭ majuć najbujniejšyja dziaržaŭnyja chołdynhi – «Rośniefť» i «Hazprom». Niahledziačy na naftavaje Eldarada ŭ minułyja hady, drennaje i karumpavanaje kiravańnie enierhietyčnymi kampanijami pryviało da kałasalnych pazykaŭ. Napiaredadni ŭviadzieńnia sankcyj «Rośniefť» i «Hazprom» sukupna mieli bolš za $ 100 młrd pazykaŭ, ź jakich 90 % u zamiežnaj valucie.
Sankcyi suprać Rasii buduć dziejničać doŭha, tamu rasijskija dziaržaŭnyja banki i kampanii musiać pryvyknuć da novych biźnies-umovaŭ. Mižnarodny finansavy rynak dla ich praktyčna całkam zabłakavany, a sproby pierajści na finansavańnie na Uschodzie (u tym liku ŭ Kitai) pravalilisia. Miž tym tolki ŭ 2015-ym rasijskaja ekanomika pavinna vypłacić pa vonkavych kredytach $ 75 młrd (6 % VUP).
Biaskoncy adtok kapitału
Palityka Kramla vyklikała rekordny adtok kapitału z Rasii. Pavodle Suśvietnaha banka, u 2014-ym adpłyło na $ 167 młrd (ekvivalent 8,9 % VUP) kapitału bolš, čymsia napłyło ŭ krainu – u try razy bolš, čymsia hodam raniej. U svaju čarhu ŭ 2015-ym adtok kapitału prahnazujecca ŭ $ 102 młrd (7,4 % VUP).
U pieryjad roskvitu Rasija nazapasiła vialikija valutnyja reziervy, jakija imkliva vydatkoŭvajucca na pahašeńnie doŭhu dziaržaŭnaha siektara i stabilizacyju valutnaha kursu. Pierad uviadzieńniem sankcyjaŭ zołatavalutnyja reziervy Centralnaha banku, u tym liku Reziervovy fond i Fond nacyjanalnaha dabrabytu składali $ 469 młrd. Ale ciaham 12 miesiacaŭ ad uviadzieńnia sankcyjaŭ Centralny bank raspradaŭ $ 111 młrd – 24 % svaich zapasaŭ.
Adsutnaść strukturnych reformaŭ pazbaŭlaje iluzij
Kryzis u Rasii maje sistemny charaktar. Rasija płacić vysokuju canu za adsutnaść dyviersifikacyi ekanamičnaj madeli, u jakoj pieršasny siektar (haz, nafta, mietały, dreva i inš.) stvaraje kala traciny ekanomiki. Źnižeńnie suśvietnych cenaŭ na naftu i ekanamičnyja sankcyi, jakija supali pa časie, tolki pahłybili zapavolvańnie rasiejskaj ekanomiki, jakoje praciahvajecca z 2011-ha.
Sankcyi i nizkija košty na naftu treba rasceńvać jak doŭhačasovy faktar, jaki abmiažoŭvaje inviestycyjnyja mahčymaści Rasii, a praz heta patencyjał ekanomiki ŭ budučyni. Tolki rynkavyja reformy mohuć zapuścić unutranyja miechanizmy rostu. Ale ŭłady nie śpiašajucca refarmavać ekanomiku, tamu paśla karotkaha pieryjadu recesii kraina moža dalej znachodzicca ŭ stahnacyi ciaham niekalkich hadoŭ.
Biełaruś ža pojdzie na ekanamičnaje «dno» razam z Rasijaj, bo vysokija ceny na naftapradukty, rasijskija subsidyi i ekspart u Rasiju – asnova biełaruskaj ekanomiki.
Kamientary