Novy rektar duchoŭnaj sieminaryi ŭ Pinsku: «Sieminaryja — šaniec dla śmiełych»
5 kastryčnika ŭračysta pačynajecca navučalny hod u Miždyjacezijalnaj vyšejšaj duchoŭnaj sieminaryi ŭ Pinsku. Z hetaj nahody Catholic.by publikuje intervju z kiraŭnikom ustanovy — pryznačanym u žniŭni na pasadu rektara ks. Andrejem Ryłkam.
— Ksiondz Andrej, raspaviadzicie krychu pra siabie.
— Ja pachodžu sa ščaślivaj šmatdzietnaj siamji. Tata byŭ zvyčajnym rabočym. Maci bolšaść svajho žyćcia pryśviaciła vychavańniu dziaciej.
U kanfiesijnym płanie siarod maich prodkaŭ jość i katoliki, i pravasłaŭnyja. Tak što naležu da typovaj biełaruskaj siamji, dzie z uvahi na radniu adznačajucca dźvie Paschi i dvoje Kaladaŭ.
Mnie 36 hod. Naradziŭsia i žyvu na Paleśsi. Maja rodnaja vioska Lusina znachodzicca na pamiežžy histaryčnaj Słuččyny i Pinščyny (ciapierašni Hancavicki r-n). Vioska ciesna źviazana ź losam kłasika biełaruskaj litaratury Jakubam Kołasam. Tut jon pracavaŭ maładym nastaŭnikam, tut sustreŭ svajo pieršaje kachańnie — Jadvisiu, tut pačaŭ pisać svaje pieršyja surjoznyja tvory. I mienavita hetym miaścinam pryśviaciŭ pieršy tom adnaho z asnoŭnych tvoraŭ svajho žyćcia — tryłohii «Na rostaniach». Pieršaja častka tryłohii «U paleskaj hłušy» – heta faktyčna bijahrafičny apovied pra jaho žyćcio na majoj maleńkaj radzimie.
— Jak Vy pryjšli da viery i vyrašyli stać śviatarom?
— Na pačatku 1990-ch, kali paśla lichalećciaŭ kamunizmu našaje hramadstva pieražyvała vialiki relihijny ŭzdym, taksama i naša siamja bolš aktyŭna pačała naviedvać kaścioł. U tyja časy mnohija baćki prychodzili da viery praź dziaciej. Tak było i ŭ našaj siamji. Spačatku my, dzieci, aktyŭna ŭklučylisia ŭ žyćcio parafii, a paśla za nami pajšli i baćki.
Pamiataju, jak u 1993 h. da nas pryjechaŭ pieršy paślasaviecki probašč. Usich zachaplała jaho viera, kultura, erudycyja, biaźmiežnaja achviarnaść i pašana da kožnaha čałavieka. Ź ciaham času jon pačaŭ ładzić u nas doma katechietyčnyja zaniatki dla miascovych katolikaŭ i ŭsich žadajučych paznać hłybiej chryścijanstva.
Hetyja sustrečy sa śviatarom byli dla mianie, krytyčnaha da aŭtarytetaŭ padletka, sapraŭdnym adkryćciom. Paśla jahonych katechiez ja «pierałapačvaŭ» usiu, jakuju tolki moh znajści, litaraturu, kab «abvierhnuć» dla siabie jaho katalickija tezisy ŭ abaronu viery, padłavić na pamyłcy.
Ale kožny raz pierakonvaŭsia, što ksiondz mieŭ racyju, što jaho viera razumnaja, łahičnaja, biespamyłkovaja.
Dumaju, što ŭ hetym pošuku praŭdy naradziłasia žadańnie adkryć sapraŭdnuju vieru i sapraŭdnaha Boha, a paśla — praha dzialicca adkrytym ź inšymi. Spačatku ja maryŭ stać śvieckim misijanieram-prapaviednikam. Potym u sercy pieramahaŭ unutrany hołas, jaki klikaŭ na šlach śviatarstva. Ja razumieŭ, što na hetym šlachu zmahu nie tolki abviaščać adkrytuju Praŭdu, jakaja zachaplała da hłybini dušy, ale zmahu i dapamahać ludziam kankretnymi dziejańniami: vyryvać ich z putaŭ chłuśni i biessensoŭnaści žyćcia, jadnać z Boham nie tolki praz słova, ale i praz sakramenty. A śviatarstva — heta mahutniejšy instrumient vyratavańnia čałavieka.
— Jakuju majecie duchoŭnuju i śvieckuju adukacyju? U jakoj sieminaryi vučylisia? Dzie słužyli jak śviatar?
— Paśla zakančeńnia siaredniaj škoły ja pastupiŭ u adzinuju tady ŭ Biełarusi Vyšejšuju duchoŭnuju sieminaryju ŭ Hrodnie. Paśla zakančeńnia sieminaryi ŭ 2003 h. abaraniŭ mahistarskuju dysiertacyju pa teałohii ŭ Lublinskim katalickim univiersitecie. Pryniaŭ preźbiterskaje paśviačeńnie. Dva hady słužyŭ jak dušpastyr u parafijach Pinskaj dyjacezii. Paśla pa rekamiendacyi kardynała Kazimira Śviontka viarnuŭsia ŭ Lublinski ŭniviersitet, ale ŭžo na fakultet fiłasofii, dzie spačatku skončyŭ mahistraturu. Paśla tam ža skončyŭ daktaranturu i ciapier rychtujusia da abarony doktarskaj dysiertacyi, pryśviečanaj prablematycy katalickaj adukacyi va ŭmovach siekularyzmu.
Paralelna z vučobaj va ŭniviersitecie za miažoj ja praciahvaŭ słužyć Kaściołu ŭ Biełarusi. Z 2006 h. pačaŭ vykładać niekatoryja fiłasofskija pradmiety, a paśla i sacyjalnaje vučeńnie Kaścioła ŭ adrodžanaj duchoŭnaj sieminaryi ŭ Pinsku. U toj ža čas razam z kardynałam Śviontkam pačali padrychtoŭku da adkryćcia ŭ Biełarusi pieršaj katalickaj navučalnaj ustanovy dla śvieckich. Tak u 2009 h. my atrymali dziaržaŭnuju rehistracyju i adkryli Katechietyčny kaledž u Baranavičach, dzie mnie prychodziłasia vykonvać funkcyi namieśnika i dyrektara da 2015 h. Praciahvaju pracavać tam vykładčykam. Akramia taho, pa rekamiendacyi kardynała Kazimira Śviontka paralelna ja prajšoŭ navučańnie ŭ Krakavie ŭ Škole padrychtoŭki vychavaŭcaŭ duchoŭnych sieminaryj.
Usia hetaja vučoba, a taksama inšyja navukovyja i moŭnyja kursy, škoły, praktyki ŭ niekatorych krainach Zachodniaj Jeŭropy stali cudoŭnym dośviedam adzinaha i adnačasova šmatkulturnaha Kaścioła.
Z 2013 h. ja niasu słužeńnie ŭ Pinsku ŭ jakaści kanclera dyjacezijalnaj kuryi, a taksama źjaŭlajusia probaščam maładoj parafii, jakaja achoplivaje niekalki mikrarajonaŭ taho ž horada. Razam ź viernikami spadziajemsia ŭ bližejšy čas skončyć budaŭnictva parafijalnaha kaścioła ŭ maładoj častcy Pinska.
— Mienš čym dva miesiacy tamu Vy stali rektaram Miždyjacezijalnaj vyšejšaj duchoŭnaj sieminaryi imia śviatoha Tamaša Akvinskaha ŭ Pinsku. Nakolki Vy byli znajomyja z pracaj sieminaryi?
— U žniŭni 2015 h. našy biskupy davieryli mnie słužeńnie ŭ pinskaj duchoŭnaj sieminaryi ŭ jakaści rektara. Heta novaje i vielmi surjoznaje zadańnie. Choć ja dobra znajomy z žyćciom hetaj navučalnaj ustanovy, bo pracuju ŭ joj vykładčykam užo dzieviać hod, adnak kiravańnie takoj ustanovaj i ŭ naš niaprosty čas – heta zusim inšaje.
Paśla pieryjadu relihijnaha ŭzdymu ŭ 1990-ja apošnim časam u našaj častcy śvietu nazirajecca peŭnaje zapavolvańnie hetaj aktyŭnaści. U paraŭnańni z vysokim skokam kanca XX st. heta moža zdavacca spadam cikavaści da viery, ale na samoj spravie heta zvyčajnaja narmalizacyja relihijnaści. Pra heta śviedčać taksama i dušpastyry, i sacyjołahi.
Nazirajučy za žyćciom Kaścioła ŭ Biełarusi i niepasredna ŭdzielničajučy ŭ mnohich pracesach, jakija ŭ im adbyvajucca, ja poŭny aptymizmu. Našaje hramadstva maje značny i daloka nie raskryty duchoŭny patencyjał. Choć z praktykaj viery mnohija majuć prablemy, adnak u cełym adčuvajecca cikavaść, pazityŭnaje staŭleńnie i adkrytaść da chryścijanstva i viery ŭvohule.
Naš Kaścioł maje ŭ mnohim maładoje abličča. Heta znak nadziei. Adnak jość spravy, nad jakimi nieabchodna šmat pracavać. Heta bojaź maładych viernikaŭ pajści šlacham biezumoŭnaha słužeńnia Bohu ŭ jakaści śviatara, manacha, manachini. Bačym heta pa nievialikaj kolkaści kandydataŭ da śviatarstva. U nas dobraja moładź, ale niekatorym nie chapaje advahi. Nad hetym treba šmat pracavać.
— Jakija abaviazki maje rektar? Tolki administratyŭnyja ci Vy viedziacie taksama zaniatki ź sieminarystami? Pa jakich pradmietach?
— Rektar — heta kiraŭnik sieminaryi, adkazny za ŭsio, što ŭ joj adbyvajecca. Viadoma, hetaje kiravańnie adbyvajecca pad nahladam biskupaŭ. Vychavańnie budučych śviataroŭ — heta supolnaja sprava Kaścioła. Tamu rektar uzhadniaje svaje dziejańni i rašeńni ŭ pieršuju čarhu ź biskupami. Maje taksama pamočnikaŭ — śviataroŭ-farmataraŭ, jakija kirujuć roznymi aśpiektami sieminaryjnaha žyćcia: spravami duchoŭnymi — ajciec duchoŭny, navučalnym pracesam — vice-rektar, vychavańniem sieminarystaŭ — prefiekt, administracyjna-ekanamičnymi spravami — prakuratar.
Kožny śviatar, jaki słužyć u sieminaryi, maje navukovuju stupień, źjaŭlajecca vykładčykam. Taksama i mnie prychodzicca nie tolki vykonvać abaviazki rektara, ale i čytać lekcyi pavodle svajoj navukovaj śpiecyjalizacyi — pa fiłasofskich pradmietach i pa sacyjalnym vučeńni Kaścioła.
— U čym, na Vaš pohlad, asablivaść pinskaj sieminaryi, kali takaja admietnaść jość?
— U duchoŭnaj sieminaryi ŭ Pinsku ja baču prynamsi dźvie asablivaści: jaje histaryčnaść i sučasnuju šmathrannaść. Pieršaja — heta jaje vialikaja minuŭščyna. Druhaja — jaje ciapierašni miždyjacezijalny charaktar.
U ścienach hetaj unikalnaj duchoŭnaj ustanovy, kali jana była jašče tolki klaštaram, uzrastali vialikija syny biełaruskaj ziamli pačynajučy z XIV stahodździa! Hetyja mury prasiaknuty malitvaj dziasiatkaŭ pakaleńniaŭ manachaŭ, śviataroŭ, biskupaŭ.
Nievypadkova na pačatku XX st., 90 hod tamu, mienavita tut Apostalskaja Stalica vyrašyła arhanizavać vyšejšuju duchoŭnuju sieminaryju. I za nievialiki adrezak mižvajennaha pieryjadu hetaja ŭstanova vychavała takoje pakaleńnie śviataroŭ, imiony jakich załatymi litarami ŭpisany ŭ historyju Biełarusi i Paŭsiudnaha Kaścioła naroŭni z najbolš słaŭnymi mučanikami i śviatymi. Dastatkova ŭzhadać podźvih viery takich vypusknikoŭ pinskaj duchoŭnaj sieminaryi, jak mučanictva błahasłaŭlonaha śviatara Miečysłava Bahatkieviča, hieraičnaje słužeńnie ŭ časy pieraśledu śviataroŭ Ziankieviča, Kałasoŭskaha, kardynała Śviontka i dziasiatkaŭ inšych.
Taksama i vykładčyki hetaj sieminaryi adznačalisia nie tolki ruplivaściu va ŭzornym vykanańni svaich dušpastyrskich i navukovych abaviazkaŭ. U krytyčnyja časy rasstrełaŭ, pieraśledu i katavańniaŭ mnohija ź ich paŭtaryli los mučanikaŭ pieršych stahodździaŭ chryścijanstva.
Možna tut uzhadać, naprykład, kandydata na ałtar ksiandza Vitalda Ivickaha, hienieralnaha vikaryja Pinskaj dyjacezii, jaki paŭtaryŭ mučanicki podźvih śviatoha Maksimiljana Kolbe, achviaravaŭšy svajo žyćcio dziela vyratavańnia žycharoŭ Pinska. Taksama vykładčyk i vychavaŭca pinskaj sieminaryi ks. Vacłaŭ Piantkoŭski ŭ hady savieckich pieraśledaŭ, kali ŭsio było zrujnavana, zdoleŭ arhanizavać na Paleśsi padpolnuju duchoŭnuju sieminaryju i pa ŭzhadnieńni z Apostalskaj Stalicaj paśpieŭ vychavać 12 śviataroŭ, ź jakich dvoje paźniej stali biskupami.
Cučasnaja admietnaść pinskaj duchoŭnaj sieminaryi — heta jaje skiravanaść mienavita na nadzionnyja biełaruskija realii, a taksama toje, što jana rychtuje śviataroŭ nie tolki dla Pinskaj dyjacezii, ale i dla Minska-Mahiloŭskaj archidyjacezii i Viciebskaj dyjacezii. Ad pačatku 1990-ch, kali išli pracy pa adradžeńni sieminaryi, jaje hałoŭnym pryznačeńniem było vychavańnie novaha pakaleńnia biełaruskich katalickich śviataroŭ u najpryhažejšych tradycyjach Kaścioła, uličvajučy jak bahatuju spadčynu minułaha, tak i vykliki sučasnaści.
— Kolki ciapier navučencaŭ u sieminaryi? Kolki było ŭ minułym hodzie? Ci možna adsačyć dynamiku?
— Na siońniašni dzień u sieminaryi vučycca 13 čałaviek. U apošnija hady kolkaść sieminarystaŭ źmienšyłasia dzieści ŭ siarednim na 10 čałaviek. U pieršyja hady paśla jaje adradžeńnia, na pačatku 2000-ch, na vučobu pryjšła davoli značnaja hrupa. Paśla z kožnym hodam prychodziła ŭsio mienš kandydataŭ, pakul nie zastałasia stabilnaja kolkaść pastupajučych — u siarednim pa 2-3 asoby štohod.
Viadoma, z hetych 2-3 pastupajučych da śviatarstva dachodzić paśla 6 hadoŭ u siarednim 1-2 asoby. Heta charakterna dla sučasnaj Jeŭropy.
Choć va ŭmovach Biełarusi kolkaść mahła b być bolšaja. Viedajem, što Kaścioł u našaj krainie maje vialiki patencyjał. Pry nahodzie raznastajnych rekalekcyj dla moładzi ci pilihrymak prychodzicca sustrakacca ź vialikaj kolkaściu junakoŭ, jakija adčuvajuć paklikańnie da śviatarstva i kažuć pra jaho, ale bajacca vyznačycca, pryniać kančatkovaje rašeńnie.
— Takim čynam, u Biełarusi taksama možna kazać, jak i ŭ mnohich krainach Zachadu, pra kryzis paklikańniaŭ? U čym, na Vaš pohlad, pryčyny hetaj źjavy ŭ Biełarusi? Ci moža sama sieminaryja štości zrabić, kab vypravić hetuju prablemu?
— Jak paŭtaraje i Papa, i našy biskupy, u Boha niama prablem z paklikańniem, jość prablema z adkazam čałavieka na jaho. Tamu, kali havorym pra kryzis, to jon datyčyć nie paklikańniaŭ, ale hramadstva, kankretnych ludziej, a dakładniej — kankretnych siemjaŭ. Isnuje peŭnaja suzaležnaść pamiž ščaślivaj vierujučaj siamjoj i dalejšym duchoŭnym losam vychodziačych ź jaje dziaciej. Čym bolš abiezduchoŭlenaje hramadstva, siemji, tym mienš jany adkrytyja na achviarnaść, słužeńnie, pryśviačeńnie. A heta tyja jakaści, bieź jakich niama ni manastva, ni śviatarstva.
Być śviatarom — heta vielikadušna pryśviacić siabie słužeńniu ludziam ź lubovi da Boha. Čym macniejšy ŭ siemjach duch słužeńnia i hłybokaj viery, tym bolš šancaŭ, što ź jaje vyjdzie śviatar.
Usie my rodam ź dziacinstva. Niemahčyma darosłamu čałavieku zakłaści toje, što pavinna być zakładziena ŭ zarańni jaho žyćcia. Tamu nielha pierabolšvać rolu sieminaryi. Jana nie moža viarnuć čałavieka ŭ dziacinstva i zakłaści novy fundamient jaho asoby. Ale jana moža (i heta robić) dapamahčy raźvić najlepšyja jakaści dušy, jakija maje kandydat da śviatarstva.
Sieminaryja — heta šaniec, dar, prastora dla farmiravańnia budučaha śviatara pavodle Božaj dumki i čakańniaŭ Kaścioła. I jość niamała šlachietnych junakoŭ, jakija adčuvajuć paklikańnie da śviatarstva, ale im nie chapaje advahi pajści za Chrystom, nie chapaje ŭnutranaha pierakanańnia, što varta pazmahacca za hety šlach.
I voś tut sieminaryja moža padtrymać, vyjści nasustrač takim ludziam. Dla hetaha arhanizoŭvajucca raznastajnyja sustrečy, rekalekcyi na temu paklikańnia, śviatary i sieminarysty pravodziać sustrečy z moładździu.
— Jak vy aceńvajecie situacyju sa adukacyjaj śviataroŭ u Biełarusi ŭ cełym? Bolšaści śviataroŭ u Biełarusi, jakija atrymlivajuć parafiju, nieabchodna być adnačasova i meniedžerami, i budaŭnikami, a časam i jurystami. Moža, ksiandzu varta mieć nie tolki śviatarskuju, ale i śvieckuju adukacyju?
— Absalutnaja bolšaść śviataroŭ, asabliva maładoje pakaleńnie, nie tolki maje vyšejšuju adukacyju, ale i vychodzić ź sieminaryi sa stupieńniu mahistra teałohii. Heta značyć, što jany majuć surjozny intelektualny patencyjał i prezientujuć vysoki ŭzrovień adukacyi.
Prablema tolki ŭ tym, što na plečy hetych maładych ludziej časta ŭskładajecca ciažar zadańniaŭ, dalokich ad ich paklikańnia: vyrašeńnie vielmi składanych budaŭničych, jurydyčnych, buchhałtarskich, ekanamičnych i šmatlikich inšych spraŭ.
Treba być vielmi mocnaj asobaj, kab vytrymać takuju nahruzku. Dobra, kali jość zyčlivyja parafijanie, na jakich možna pakładacca. Ale i ŭ hetym płanie nie ŭsio prosta. My žyviom u situacyi, kali minułaje pakaleńnie duchavienstva na 99% było fizična źniščana, a novaje pakaleńnie siłaj faktu — heta na 90% ludzi maładoha i siaredniaha ŭzrostu. Kaścioł uźniaty z ruinaŭ. Z čałaviečaha punktu hledžańnia jaho chočacca jak najchutčej adradzić, adbudavać, pabudavać čakanaje dziesiacihodździami. Patreby ŭ dziasiatki razoŭ pieravyšajuć mahčymaści.
I tut nielha čakać ad śviatara, kab jon byŭ supiermenam i ŭniviersalnym čałaviekam z usimi mahčymymi adukacyjami i prafiesijami, ale pačać razumna raźmiarkoŭvać pracu pamiž usimi parafijanami.
Heta vialikaje zadańnie dla našych łakalnych supolnaściaŭ. Heta vyklik dla peŭnych niezdarovych tendencyj u mientalnaści našaha hramadstva, dzie mnohija čakajuć, što niechta pavinien im i za ich zrabić.
Na maju dumku, varta pierastać dumać tolki pra reformu śviatarstva, nieabchodna zaniacca surjoznym vychavańniem duchu ŭzajemnaj adkaznaści, pačynajučy z małych parafijalnych supolnaściaŭ.
A z dobraj parafii, jak z dobraj siamji, napeŭna, buduć vychodzić dobryja i šmatlikija śviatary.
— Vialiki dziakuj za źmiastoŭnyja adkazy! Vinšujem z pačatkam novaha navučalnaha hoda!
Kamientary