Chadanovič pra Nobiela Aleksijevič: Heta zasłužanaja ŭznaharoda

Nobeleŭskuju premiju Śviatłany Aleksijevič kamentuje paet Andrej Chadanovič:

«Kali b spadarynia Aleksijevič atrymała Nobeleŭskuju premiju niekalki hadoŭ tamu, ja b ździviŭsia. Ale čakańnie, napružańnie ad bukmekierskich prahnozaŭ, čakańniaŭ radasnych, tryvožnych, histeryčnych pryvučyła da Nobela Aleksijevič jak da niepaźbiežnaha. I heta zdaryłasia niepaźbiežna. Kali surjozna, heta daŭno zasłužanaja Aleksijevič reč. Na jaje apošnija hady sypaŭsia hrad eŭrapiejskich uznaharod. Jana samaja viadomaja ŭ litaratury hramadzianka Biełarusi, jak by niekatoryja jaje złaśliŭcy ni kamentavali prablemu jaje ruskamoŭnaści-biełaruskamoŭnaści.

Jana piša toje, što ŭ narmalnaj, śpiełaj eŭrapiejskaj litaratury zajmaje jaje pałovu — non-fiction. Heta zajmaje pałovu švedzkaj, polskaj, anhielskaj, francuskaj litaratury. I heta vyhladała b hłyboka niedaraźvitym u Biełarusi, kab nie Aleksijevič, jakaja amal u adzinočku zapaŭniaje hety prahał. Heta samaja papularnaja litaratura ŭ śviecie, jak by nie narakali paety. Heta litaratura-dakument, štości na miažy miž piśmieńnictvam i žurnalistykaj. Aleksijevič heta padchapiła, u nas byli majstry non-fiction i raniej, ale jana raźvivaje heta. Jaje knihi akazalisia kanvertabelnymi ŭ sensie pierakładaŭ na inšyja movy, dachodžańnia da čytačoŭ.

Ja jak hramadzianin Biełarusi hetamu ciešusia, jak čytač hetamu ciešusia, jak znajomy Śviatłany hetamu ciešusia. I zaklikaju biełarusaŭ hetamu ciešycca — dy jany i biez taho ciešacca, kali pahladzieć sacyjalnyja sietki. Ahulnaje adčuvańnie radaści. Narešcie ŭ nas spynicca chvaravity kompleks niepaŭnavartaści, što kali ž, kali ž našamu daduć Nobela — heta było na miažy nieprystojnaści apošnija hady. Heta znak niejkaha staleńnia samoj kultury: prajechali, pierachvareli na dziciačuju chvarobu čakańnia Nobela. Šmat biełarusaŭ žyvuć ź niejkim kompleksam niepaŭnavartaści: usio cikavaje moža adbyvacca ŭ Ńju-Jorku, u Paryžy, u Maskvie, kali ŭ kaho Maskva ŭ hałavie… ale nie ŭ Biełarusi! Mnie zdajecca, što Nobel Aleksijevič šmat kaho moža pierakanać, viarnuć biełarusam kryšačku samapavahi.

Druhoje — što Nobel Śviatłany Aleksijevič paspryjaje bolš kanstruktyŭnym stasunkam roznych sehmentaŭ biełaruskaj litaratury: starejšych i maładziejšych, bolš i mienš apazycyjnych, biełaruskamoŭnych i rasiejskamoŭnych, prydumanaj litaratury i nieprydumanaj. Heta paspryjaje bolšamu parazumieńniu ŭ samoj Biełarusi.

Mianie cikavić inšaje. Da siońniašniaha dnia spadarynia Aleksijevič, jak i niekatoryja inšyja biełaruskija piśmieńniki, naležała da niehałosnaha «čornaha śpisu». A ciapier ułada staić pierad nieabchodnaściu flirtavać ź joj, pryručać jaje, rabić reveransy, kamplimenty, vyciahvać da supracoŭnictva. Ja zaintryhavany, što z hetaha vyjdzie. Žadaju Śviatłanie mudraści i mužnaści».

• 1
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0