«Jašče raz, i vylecicie adsiul!» — jak ja pravioŭ adzin dzień na vybarčym učastku
Žurnalist Jeŭraradyjo Aleś Pilecki ceły dzień ličyŭ kolkaść tych, chto prahałasavaŭ, a potym paraŭnaŭ z pratakołami kamisii. Vynik uražvaje.
Daterminovaje hałasavańnie na vybarach 2015 hoda pačałosia 6 kastryčnika. Jano praciahvajecca 5 dzion. Učastki adčyniajucca ŭ 10 hadzin, začyniajucca — u 19. Z 14-aj da 16-aj pierapynak. U inšym — usio jak u dzień hałasavańnia. Idu na adzin ź minskich učastkaŭ, kab ubačyć usio na svaje vočy. Učastak u pamiaškańni «Dziciača-junackaj škoły alimpijskaha reziervu pa nastolnym tenisie», Prytyckaha, 16. I nie adzin, a cełyja try — 109-y, 110-y i 111-y. Usio ŭ adnym pamiaškańni — try učastki, try stały z čyrvonymi abrusami, try skryni dla hałasavańnia i try kamisii z tryma staršyniami.
9.50
Prychodžu da ŭčastka, kab nie prapuścić nivodnaha vybarščyka. Stratehičnaja meta — paličyć ich i paraŭnać z pratakołami kamisij, jakija vyviešvajucca naprykancy kožnaha dnia. La dźviarej za stolikam siadzić maładaja milicyjanierša, za začynienymi dźviaryma homan. Padciahvajucca naziralniki ad BCHK (jany sočać tolki za 109-m učastkam). Dźviery adčyniajucca tolki ŭ 10.00. Zachodzim, u pakoi sa skryniami poŭna ludziej — heta členy kamisij. Čym jany tut zajmalisia pierad našym prychodam, možna tolki zdahadvacca.
10.00
Pytajusia ŭ člena kamisii sa 109-ha učastka, ci možna mnie siońnia ź imi papracavać. Dyjałoh atrymlivajecca niepradkazalnym:
— Dobry dzień. Ja žurnalist. Siońnia budu z vami ceły dzień na učastku. Ja chacieŭ by čas ad času rabić fota, razmaŭlać ź ludźmi na kalidory.
— Nu, viedajecie… Heta niepažadana, zrazumieła.
— Ja tolki za miežami učastka. U mianie jość aficyjnaja akredytacyja. Spytajusia pra ŭražańni, čamu hałasujuć daterminova.
— Viedajecie, heta taksama niepažadana.
10.20
Ludzi paciahnulisia hałasavać. Za pieršyja 20 chvilin na ŭsich troch učastkach prahałasavała 10 čałaviek. Pałova — moładź. Niekatoryja pieršy raz hałasujuć — členy kamisij razdajuć vusnyja vinšavańni. Ale ŭražańnia spłanavanaści pracesu niama — ludzi prychodziać pa adnym, biez čerhaŭ.
10.40.
Na ŭčastku źjaviłasia radyjo — prynios adzin z «kamisaraŭ». Uklučyli. Z dynamikaŭ danosicca viasioleńkaja pieśnia:
«Nu hdie žie ručki?
Nu hdie žie vaši ručki?
Davaj podnimiem ručki
I budiem tancievať!»
Apošniaje słova ŭ hałavie samo saboj zamianiajecca na «hałasavać».
11.00
Prahałasavała ŭžo 20 čałaviek. A ja traplaju ŭ skandał. Nu, jak skandał — skandalčyk. Naziralnica ad BCHK, jakaja sočyć za učastkam №109 raptam paznaje adnu z hałasujučych. Hučna kaža: «Dyk vy ž učora hałasavali ŭžo!?» U pamiaškańni pačynajecca šorach — členy kamisii niekudy pačynajuć telefanavać, prychodziać jašče nieznajomyja mnie ludzi. Apaznanaja žančyna ŭsio ž atrymlivaje biuleteń, hałasuje i ŭciakaje za dźviery. Ja za joj. Dahaniaju tolki na prystupkach, zadaju pytańnie, čuju, kudy mnie treba iści ŭ samy bližejšy čas. Zhańbavany viartajusia na ŭčastak (usia pracedura zajmaje kala 30 siekund), la dźviarej natykajusia na člena vybarčaj kamisii sa 111-ha učastka. Znajomimsia:
— Jašče raz takoje, i vy vylecicie adsiul!
— Što mienavita?
— Vy nie majecie prava prystavać da ludziej!
— Ja prosta razmaŭlaŭ.
— Vy nie majecie prava heta rabić!
— Słuchajcie, ja žurnalist. Razmaŭlać ź ludźmi — maja praca. U pryncypie, dla hetaha navat nie treba być žurnalistam, kožny moža razmaŭlać ź ludźmi.
— Vy nie majecie na heta prava! Jašče raz, i vylecicie adsiul!
U bolš spakojnaje rečyšča razmova pieraciakaje tolki, kali ja prapanuju prosta zaraz pazvanić z majho mabilnika Lidzii Jarmošynaj i zapytacca, što ja mahu, a što — nie. Zaadno paviedamlaju, što z učastka sydu tolki ŭ supravadžeńni narada milicyi. Zdajecca, z «kamisiaram» my ŭžo nie budziem siabrami. Člen kamisii niekudy telefanuje, ale zamiest milicyi na ŭčastku źjaŭlajecca aficer z MNS, jaki raspytvaje, ci ŭsio ŭ paradku. Paśla sychodzić i źjaŭlajecca ŭ našaj pjesie jašče niekalki razoŭ.
11.30
Ludzi pajšli na učastki cuham — prahałasavała ŭžo bolš za 50 čałaviek
12.00
Ahulnaja kolkaść prahałasavaŭšych na ŭsich troch učastkach za dźvie hadziny — 63 čałavieki. Ciapier heta ŭ asnoŭnym piensijaniery albo ludzi pieradpiensijnaha ŭzrostu. Moładzi vielmi mała. Kazać, što hetych ludziej niechta honić iści na vybary, jazyk nie pavierniecca.
12.20
Vybarščykaŭ mienieje. Razmaŭlać ź imi aścierahajusia. Raptam, nasamreč ź milicyjaj vyvieduć z učastka. Pa radyjo — viadomaja pieśnia pra toje, što «sołncie śvietit vsiem odinakovo», a «tam, za oknom, ćvietiot, biežit riealnaja žizń». Nie paspračaješsia.
12.30
«My vas vinšujem i žadajem, kab vy zaŭsiody prychodzili hałasavać», — členam kamisii čarhovy raz trapiŭsia maładzion, jaki hałasuje ŭpieršyniu ŭ žyćci. Vinšavańni hučać absalutna ščyra i ad čystaha serca.
12.45
U pamiaškańnie, dzie raźmieščanyja učastki dla hałasavańnia, zachodzić niezvyčajnaja paračka. Mužyk hadoŭ 40. Ź im maci. Jana vitajecca z usimi členami kamisii, syna siłkom za ruku ciahnie da svajho učastka, sadzić na stuł i hučna paviedamlaje:
«Vo! Złaviła na prypynku. Na pracu jechaŭ. Złaviła i pryviała hałasavać. Sama viečaram pryjdu — pašpart zabyłasia. Chaj syn hałasuje. Hałasavać za Łukašenku treba, tolki za jaho!»
Členy ŭsich kamisij uchvalna kivajuć hałovami.
13.00
Za apošniuju hadzinu prahałasavała 20 čałaviek. Kožnaha, chto ŭvachodzić u pamiaškańnie, adznačaju ryskaj u sšytku. Potym saču, ci atrymaŭ biuleteń. Ludziej nie vielmi šmat — rabić heta zusim nieskładana.
13.20
Na ŭčastak zajšoŭ milicyjanier z kajdankami i dubinkaj. Dumaju — za mnoj. A jon nie — idzie da čyrvonaha stała, dastaje pašpart. Milicyjaniery taksama hałasujuć. Cikava, za kaho.
14.00
Pierapynak, nas z naziralnikami vyhaniajuć z učastka. Pa maich padlikach, za čatyry hadziny (z 10-j da 14-aj) na učastkach 109, 110 i 111 ahułam prahałasavała 105 čałaviek. Naziralniki ad BCHK kažuć, što ŭ papiarednija dni było mienš — płyń vybarščykaŭ vidavočna raście sa dnia na dzień. Paśla abiedu pavinna jašče bolš pavialičycca.
15.45
Prychodžu jašče raniej, čym pierad adkryćciom učastkaŭ. Raptam što ŭbaču. Za dźviaryma čuju hałasy, milicyjantka pobač, čytaje knihu. Z pamiaškańnia raz-poraz vychodziać členy kamisii. Papalić. Ni mianie, ni naziralnikaŭ nie puskajuć.
16.00
Zachodžu ŭ pamiaškańnie, adrazu pozirkam praviaraju skrynki dla hałasavańnia. Pierad pierapynkam ščyliny ŭ ich apiačatali pałoskaj papiery. Na adnoj sa skrynak (z učastka 110) zaŭvažaju sarvanuju piačatku. Pakazvaju na jaje rukoj naziralniku. Členy kamisii advodziać vočy.
16.15
Paśla pierapynku vybarščykaŭ značna paboleła. Prychodziać prykładna raz na chvilinu. Ahułam prahałasavała ŭžo 120 čałaviek.
16.30
Płyń ludziej. Adznačaju adnaho za adnym.
17.00
Z 16-aj pa 17-uju hadzinu pryjšło prahałasavać ažno 70 čałaviek. Heta pakul dakładna rekord dnia. Naziralniki kažuć, što takoha raniej nie było. Ahułam pa stanie na 17-uju hadzinu, pa maich padlikach, prahałasavała 175 čałaviek. U asnoŭnym, ludzi siaredniaha ŭzrostu. Piensijanieraŭ i studentaŭ adnosna niašmat.
17.30
Ludziej stała krychu mienš, ale iduć. Užo 200 naličyŭ. Členy kamisij, zdajecca, da majoj prysutnaści pryzvyčailisia. Ale ja nie złoŭžyvaju. Chočacca dasiedzieć da kanca dnia i padličyć usich vybarščykaŭ.
18.00
236 čałaviek. Usie jak adzin paznačanyja ŭ maim sšytku. Składvajecca ŭražańnie, što ja marnuju čas. Ludzi nasamreč hałasujuć aktyŭna. U traŭni byŭ na prezidenckich vybarach u Polščy. Takoha tam nie bačyŭ navat u dzień hałasavańnia.
18.30
Pryjšła piensijanierka, zajaviła, što hałasavać choča pa piensijnym paśviedčańni. Naziralniki tłumačać, što heta nie parušeńnie. Kali jana jość u śpisach, a ŭ dakumiencie — fota, to ŭsio narmalna. Kamisija maje poŭnaje prava vydać biuleteń.
19.00
Narešcie hety dzień skončyŭsia. Mnie ŭžo amal usio adno, što ŭbaču ŭ vynikovych pratakołach. U mianie ŭ sšytku roŭna 289 rysačak — stolki vybarščykaŭ pa maich padlikach za adzin dzień, 8 kastryčnika prahałasavała sumarna na ŭčastkach 109, 110 i 111 pa adrasie Minsk, vulica Prytyckaha, 16.
Členy kamisij moŭčki vyviešvajuć na stend pratakoły za dzień. U ich — kolkaść vydadzienych dla hałasavańnia biuleteniaŭ. 109-y učastak — 152, 110-y — 140, 111-y — 82. Ahułam — 374. Atrymlivajecca, što 85 čałaviek ja prosta nie zaŭvažyŭ, choć nie vychodziŭ z učastka ni na chvilinu. Tym bolš, i zrok u mianie nie idealny.
Kamientary