Aleksijevič pra kvateru: Čałaviek, jaki zarabiŭ, moža sabie dazvolić toje, što choča

Nobieleŭskim łaŭreatam pa litaratury Śviatłanaj Aleksijevič my sustrelisia na kancercie džaz-benda Arkiestra VPS ZŠA ŭ Jeŭropie Ambassadors u Domie družby narodaŭ 20 červienia. Piśmieńnica tolki paru dzion jak viarnułasia z pajezdki ŭ Amieryku i vyhladała krychu stomlenaj. Tym nie mienš, nie zamachvajučysia na vialikaje i hruntoŭnaje intervju, lohka pahadziłasia adkazać nie niekalki pytańniaŭ Jeŭraradyjo.

Pavialičyć

Jeŭraradyjo: Z peŭnych vašych vykazvańniaŭ skłałasia ŭražańnie, što vy možacie niejkim čynam uziać udzieł u palityčnym žyćci krainy…

Śviatłana Aleksijevič: Ja skazała, što ja nie chaču być palitykam — ja chaču być piśmieńnikam. Ale ŭ nas takoje žyćcio, što ciažka być tolki piśmieńnikam. Davodzicca niejkim čynam brać udzieł u palitycy. Ale nie ŭ takoj, adkrytaj palitycy, ja nie źbirajusia stanavicca «čystym» palitykam.

Jeŭraradyjo: Jakim čynam moža prajavicca vaš udzieł u palityčnym žyćci: vy padtrymajecie niekaha z kandydataŭ na bližejšych vybarach?

Śviatłana Aleksijevič: Moža i tak. A taksama tym, što ja mahu skazać toje, što ja dumaju pra niejkija padziei. I pra toje, što adbyvajecca ŭ nas. Ja dumaju, heta taksama ŭdzieł. Moža nie ŭ palitycy… Navat nie viedaju, jak heta nazvać… Moža ŭ hramadskim žyćci, što taksama vielmi važna. Ale ŭ nas, jak zaŭždy: my ŭsie na barykadach, i heta ŭsio zaŭždy pierabłytana.

Jeŭraradyjo: U svaich vystupach vy pastajanna pryhadvajecie siońniašnija padziei na Danbasie, siońnia pryhadali, što rasijskaja presa z zachapleńniem kaža pra vierahodnaść Treciaj suśvietnaj vajny. Vam balić hetaja tema?

Śviatłana Aleksijevič: A kamu jana nie balić?! Pa-pieršaje, ja napałovu ŭkrainka, i ŭ mianie navat svajaki byli ŭ Daniecku. Pa-druhoje, našaj maleńkaj Biełarusi taksama jość pra što zadumacca, kali ŭsio heta adbyvajecca pobač z nami.

Jeŭraradyjo: Vam zaraz davodzicca šmat jeździć, napružvaje takaja nieabchodnaść?

Śviatłana Aleksijevič: Navat vielmi. Bo ja nijak nie mahu dabracca da piśmovaha stała. Niahledziačy na toje, što ja zaŭždy publičnaja asoba, ale ja nie lublu ŭ sabie publičnaha čałavieka. Ja, biezumoŭna, vielmi stamlajusia ad hetaha. Ale pa praviłach nielha ŭziać miedal, uziać hrošy, syści i skazać: «Mnie ni da čaho spravy niama!» Heta nie sumlenna. Ale ja spadziajusia, što ŭ kastryčniku znojduć novaha hieroja, budzie novy łaŭreat, i tady ŭžo ja zmahu całkam viarnucca da svajho piśmovaha stała i svajoj novaj knihi.

Jeŭraradyjo: Vas zakranuła za žyvoje reakcyja biełarusaŭ na pakupku vami novaj kvatery ŭ viadomym domie?

Śviatłana Aleksijevič: Nie mahu skazać, što jana tak užo mocna zakranuła… U maim žyćci šmat usiaho było. I ja zaŭždy ŭsio advodžu na dystancyju, kab padumać ab hetym jak ab prablemie. Nu, heta prablema nie zamožnaha hramadstva, naturalna. I niespraviadlivaja prablema. Čamuści nikoha nie kranaje zamak, u jakim žyvie Hałkin z Puhačovaj, choć tam usio miljony kaštuje. A čamuści maja kranaje. Chacia ja prosta pamianiała kvateru ŭ tym ža domie, ale tolki na bolšuju. Bo ja pryvykła da hetaha krajavidu, heta vielmi pryhožy krajavid. Ja dumaju, što ludzi potym zrazumiejuć, što ničoha ŭ hetym niama. I niešta niejak źmienicca ŭ našym žyćci: što čałaviek, jaki zarabiŭ, moža sabie dazvolić toje, što jon choča. I heta ž nie «dom Čyža» — heta prosta nazva takaja. U Čyža tam, zdajecca, tolki 20 kvater. Voś, ja nabyła kvateru va ŭłaśnika. Da Čyža jana nie maje nijakich adnosinaŭ. Tam, zdajecca, jość niekalki kvater Čyža, jany aryštavanyja, pakul sud idzie. Prosta tam hrošy praź niejkuju arhanizacyju Čyža išli, ale heta ludzi budavali za svaje hrošy. I kvatera ŭ mianie nie takaja vialikaja, kab tak užo…

Jeŭraradyjo: Hałkin dla nas čužy, a vy svaja…

Śviatłana Aleksijevič: Tut ža sprava nie tolki va mnie. Heta ŭvohule adnosiny da čałavieka, jaki krychu «padniaŭsia». Nu, heta…

Jeŭraradyjo: Śpiavak Ivan, jaki pradstaŭlaŭ našu krainu na Jeŭrabačańni, dniami pryznaŭsia, što nie viedaje, chto takaja Aleksijevič…

Śviatłana Aleksijevič: Nu, a ja jaho nie viedaju! Tak što tut — usio narmalna!

Jeŭraradyjo: Ci lohka biełarusam jak nacyi znajści svaju nacyjanalnuju ideju?

Śviatłana Aleksijevič: A navošta jaje šukać? Jana jość, navošta jaje šukać? Jaje ŭ 20-ch hadach užo znajšli. Inšaja sprava, što my nacyja, jakaja spaźniłasia, i my nijak nie možam zrabić heta rečaisnaściu. I što nam nieabchodna zrabić, kab heta zrabić rečaisnaściu. A tak, nam ničoha nie treba šukać — u nas usio jość.

Jeŭraradyjo: Viedaju, što vialikija prablemy ŭ pryvatnych kniharniaŭ, nie asabliva biełarusy nabyvajuć knihi…

Śviatłana Aleksijevič: Zarablać na biełaruskich knihach, biezumoŭna, vielmi składana. Bo my pakul nie majem naroda nacyjanalna aryjentavanaha. My jašče nie łatvijcy, nie estoncy i nie litoŭcy, na žal. I tut na dapamohu pavinna była b pryjści dziaržava. Kali b jana była zacikaŭlenaja ŭ nacyjanalnaj idei. U takim vypadku dziaržava pavinna była b padtrymać dźvie-try takija kramy ci halerei. Ale ŭ nas niama dziaržavy. Chacia, nie vyklučana, što nacyjanalnuju ideju dziaržava moža padchapić, kali sapraŭdy ŭźniknie niebiaśpieka.

Jeŭraradyjo: Da temy nacyjanalnaj idei: chto, padavałasia b, pavinien byŭ siadzieć na samym hanarovym miescy, kali b heta sapraŭdy byŭ usienarodny schod — Nobieleŭski łaŭreat…

Śviatłana Aleksijevič: Viedajecie, usie hetyja forumy ci ŭsienarodnyja schody – mnie jany nahadvajuć niejkija kałhasnyja schody. Bo tut, jak zaŭždy: niechta ŭ prezidyumie niešta vyrašyŭ, i astatnija ludzi, jak deputaty niekali, mašynalna ŭźnimajuć za heta ruku. Naša hramadstva śpić, jano nie ruchajecca, jano pavinna pačać ruchacca. Mnie raskazvali, jak zaraz u Puchavickim rajonie rychtujucca da vybaraŭ: tam faktyčna suprać usich alternatyŭnych kandydataŭ niejkija pravakacyi prydumlajuć. Tam jość žančyna Natalla, siabra Partyi BNF, tak jaje zvolnili z pracy i navat prybiralščycaj nie dali mahčymaści pracavać. I joj usie dapamahali, i ja ŭ tym liku, hrašyma, bo ŭ jaje dačka vučyłasia i było składana. Jak tak, kali nielha ŭ škole navat prybiralščycaj pracavać? I jana chacieła vyłučycca, ale ž usie ludzi, jakija stanuć jaje davieranymi asobami, usie mohuć stracić pracu, usie buduć źniščanyja jak niejkija hramadskija fihury. I tamu pra jakuju nacyjanalnuju ideju ŭ dadzienym vypadku idzie razmova? Heta nie nacyjanalnaja ideja, heta prosta kałhasny schod, na jakim usio vyrašyć staršynia.

Jeŭraradyjo: My z vami sustrelisia na kancercie vajennaha arkiestra ZŠA, słuchali džaz, ale jakaja muzyka vam na samoj spravie padabajecca?

Śviatłana Aleksijevič: Kali ź biełaruskaj muzyki, to mnie padabajecca Kirčuk (hurt «Troica» — Jeŭraradyjo). A tak ja lublu niejkuju novuju muzyku. Ja liču, što žanr pavinien šukać, treba vyskokvać u niejkuju inšuju prastoru. I ŭ litaratury, i ŭ muzycy mnie cikava, jak tam šukajuć hetaje novaje. 

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0