Baćki i dzieci: jak vychoŭvalisia dzieci vialikich prezidentaŭ i jak skłałasia ich žyćcio
Nakolki de Hol byŭ uzornym siemjaninam, nastolki Miteran žyŭ dvajnym žyćciom. Pišuć historyki Jaŭhienija Jaśko i Mikałaj Kudłasievič.

Šarl de Hol (1890—1970) byŭ vyklučnym palitykam, jaki viarnuŭ Francyi status supierdziaržavy — hetym razam jadziernaj. U asabistym žyćci heta byŭ čałaviek vielmi kansiervatyŭny.
U 1921 hodzie de Hol sustreŭ kachańnie svajho žyćcia, šeravokuju krasuniu Ivonu Vandru — dačku kandytara. U toj ža hod Šarl i Ivona zhulali viasielle, a nieŭzabavie źjaviŭsia na śviet ich syn Filip. Uśled za im u siamiejnaj pary naradzilisia i dźvie dački: Elizabiet (1924) i Anna (1928).

Nie takaja, jak usie
Naradžeńnie Anny spyniła biaschmarnaje žyćcio hetaj siamji. Lekary pastavili dziciaci dyjahnaz — sindrom Daŭna. Niebaračka tak i nie navučyłasia havaryć, nie mahła sama jeści i chadzić, časta biłasia ŭ kanvulsijach.
Dzicia z takoj chvarobaj možna było zdać u internat, ale budučy prezident umieŭ hodna prymać vykliki losu. Anna zastałasia z baćkami.
Prykład lubovi tut padavaŭ sam hałava siamji. Anna nie mahła zasnuć biez taty, i 40-hadovy aficer płanavaŭ svoj dzień tak, kab abaviazkova pakałychać małuju. Addanaść baćki znajšła vodhuk u sercy dziaŭčynki: adzinaje słova, jakoje jana navučyłasia vyrazna vymaŭlać, było «tata».
U svaich miemuarach de Hol paśla pisaŭ: «Hetaje dzicia było dla mianie Božaj łaskaj, jano dapamahło mnie stać vyšejšym za ludskija zryvy, pahladzieć na ich inšymi vačyma».
U studzieni 1948 hoda Anna zachvareła na mocny hryp, jon pierajšoŭ u branchit, daŭ uskładnieńni. Paśla hetaha słaboje serca dziaŭčyny spyniłasia.
Ścipłaja pachavalnaja cyrymonija skončyłasia słovami niesuciešnaha baćki: «Ciapier jana stała takoj, jak usie».
Praz 22 hady i samoha de Hola pachavajuć pobač ź lubaj, niaščasnaj dačkoj.
Žyćcio i śmierć Anny de Hol paŭpłyvali nie tolki na jaje baćku, ale i na ŭsio francuzskaje hramadstva. Siamja de Hol stvaryła fond dla dziaŭčat z abmiežavanymi mahčymaściami. Skarbnikam fondu doŭhi čas byŭ čałaviek, jaki stanie nastupnikam de Hola na najvyšejšaj pasadzie Francyi, — Žorž Pampidu.
Filip de Hol zastaŭsia bieź miedala
Zdarovym dzieciam Šarl de Hol stolki ŭvahi nie nadavaŭ. Hadavaŭ ich surova. U siamji było nie pryniata žalicca na častyja pierajezdy i redkija hulni z baćkami (čym nie była abdzielena Anna). I navat zadavać lišnija pytańni było nie pryniata. Adnojčy Filip spytaŭsia za stałom, kolki zarablaje baćka. Jamu adkazali, što takija rečy jaho nie tyčacca.
Filipa nazvali ŭ honar maršała Anry Filipa Pietena. Apošni staŭ by i chrosnym baćkam małoha, kali b katalickaja carkva dazvalała raźviedzienamu čałavieku być za chrosnaha. Ironija losu ŭ tym, što Pieten uznačalić kałabaracyjny z Hitleram režym, a de Hol pierajedzie ŭ Łondan i stanie kiraŭnikom ruchu Supracivu, a paśla vajny addaść Pietena pad trybunał.
Filip byŭ uzornym vajskoŭcam i va ŭsim raŭniaŭsia na znakamitaha baćku. Jon braŭ udzieł u bitvie za Atłantyku i ŭ vyzvaleńni Francyi. Ale ŭ vyniku Filip zastaŭsia bieź miedala Supracivu: siamja prezidenta pabajałasia abvinavačańnia ŭ kumaŭstvie. Zatoje paśla za doŭhija hady słužby Filip byŭ udastojeny prestyžnaha ordena Hanarovaha lehijona. Paśla ŭdałaj vajskovaj karjery Filip de Hol zbudavaŭ nie mienš paśpiachovuju i palityčnuju: z 1986 pa 2004 hod jon byŭ sienataram ad Paryža.
Siamiejnyja kaštoŭnaści
U de Hola-małodšaha, jak i ŭ jahonaha baćki, była vialikaja i družnaja siamja: z 1947 hoda jon byŭ žanaty z Hienryjetaj de Montalamber de Kiers (jaje brat nasiŭ tytuł markiza). U pary było čaćviora dziaciej. Z žonkaj Filip pražyŭ amal 70 hadoŭ, i tolki jaje śmierć u 2014 hodzie ich razłučyła. A jon usio jašče žyvie, ciapier jamu 96 hadoŭ.
Što tyčycca starejšaj dački Šarla de Hola, Elizabiet, to jana padčas vajny paznajomiłasia z aficeram (budučym hienierałam) Alenam de Buaśjo, jaki nieŭzabavie staŭ jaje mužam. Viasielle maładyja zhulali ŭ 1946 hodzie, a razam pražyli 60 hadoŭ. Alen pamior u 2006 hodzie, Elizabiet u 2013-m. Jana taksama ŭsio žyćcio zachoŭvała ciopłuju pamiać pra małodšuju siastru, u 1979—1988 hadach navat uznačalvała fond imia Anny de Hol.
Miteran i jaho syny
Šarl de Hol byŭ u siamji ŭzornym chryścijaninam, a voś jahony vialiki praciŭnik Fransua Miteran (1916—1996) zusim nie taki. De Hol byŭ lidaram pravych, kansiervatyŭnych kołaŭ, tady jak Miteran paŭstahodździa ŭznačalvaŭ levyja, sacyjalistyčnyja siły. Jon byŭ palityk da mozhu kaściej i vychodziŭ suchim z vady z samych roznych skandałaŭ. Pry kancy 50-ch navat zamoviŭ «zamach» na siabie, što vyjaviłasia. Ale navat heta nie stała prysudam jahonaj karjery.
Žonkaj Miterana stała jahonaja siabroŭka pa vajennym ruchu Supracivu Daniel Huze, ź jakoj budučy prezident ažaniŭsia ŭ 1944 hodzie. U hetym šlubie naradziłasia troje synoŭ: Paskal (naradziŭsia ŭ 1945 i pamior maleńkim), Žan-Krystof (1946) i Žylbier (1949).

Kali dzieci byli małyja, Miteranu było nie da ich. Moža być, tamu jon paśla sprabavaŭ kampiensavać heta spryjańniem u ich karjery. U vyniku starejšamu synu hety «błat» vylez bokam.
Žan-Krystof Miteran pačaŭ svaju karjeru ŭ paŭdzikaj Maŭrytanii ŭ jakaści afrykanskaha žurnalista ahienctva Frans Pres. (Afryka dla Francyi — heta jak postsavieckaja prastora dla Rasii. Heta i zona ŭpłyvu, i krynica dachodaŭ. Tam Francyja zdabyvaje naftu i ŭran.) Kali tata staŭ prezidentam, praz dva hady Žan-Krystof zrabiŭsia daradcam pa spravach Afryki ŭ jaho administracyi.
Afrykancy dali Miteranu-małodšamu mianušku Papamadi, «Papamadzi», ad francuzskaha papa m'as dit, pierakładajecca «tata mnie skazaŭ».
Jak tolki Miteran-prezident asłab, pajšli skandały — adzin, druhi. «Anhołahiejtam» prazvali niezakonny prodaž zbroi ŭ achoplenuju hramadzianskaj vajnoj Anhołu… Było dakazana, što Žan-Krystof braŭ chabary, jon trapiŭ u turmy, maci spłaciła za jaho zastavu…
Małodšy syn Miterana jechaŭ cišej. Jaho trojčy abirali deputatam ad Sacyjalistyčnaj partyi i meram nievialičkaha horada Liburn. Žylbier Miteran vykładaje va Univiersitecie Paryž XIII i ŭznačalvaje Instytut Fransua Miterana, zadača jakoha — zachavać archivy hetaha prezidenta. Paśla śmierci maci jon praciahnuŭ i jaje spravu na pasadzie prezidenta dabračynnaha fondu jaje imia.
Dvajnoje žyćcio
Viernaściu žoncy Miteran nie adznačaŭsia. Jahony kiroŭca ŭspaminaŭ, što jamu zdarałasia naviedvać navat troch žančyn za viečar. Šviedskaja žurnalistka Kryścina Farsne śćviardžaje, što ŭ 1988 hodzie naradziła ad Miterana syna. Ale sapraŭdnaja siensacyja zdaryłasia ŭ 1994 hodzie, kali adkryłasia hałoŭnaja siamiejnaja tajamnica prezidenta.
Z 18-hadovaj Annaj Pienžo Fransua Miteran upieršyniu pierasioksia na bahiemnaj viečaryncy ŭ 1961 hodzie, jamu tady było 45 hadoŭ. Pienžo — dačka inžyniera i ŭnučka vynachodnika zapalnički.

Znajomstva chutka pierarasło ŭ raman, jaki doŭžyŭsia bolš za 30 hadoŭ. U 1974 hodzie ŭ kachankaŭ naradziłasia dačka Mazaryn. Mama ź dziaŭčynkaj žyli ŭ maleńkaj kvatercy ŭ Paryžy, a Fransua patajemna pryjazdžaŭ da ich u hości.
Sakretny tata
Dziaŭčyncy było 6 hadoŭ, kali jaje tata staŭ prezidentam, i jany z mamaj pierajechali ŭ kvateru, što znachodziłasia zusim blizka ad Jelisiejskaha pałaca i dbajna achoŭvałasia. Dačka navat mieła prava naviedvać baćku na pracy, zachodziačy ŭ pałac z čornaha ŭvachoda.
Kali «sakretny tata» staŭ prezidentam, Mazaryn sprabavała žyć zvyčajnym žyćciom, naprykład, sama chadziła ŭ škołu. Adnak za joj zaŭsiody pryhladaŭ čałaviek sa śpiecsłužbaŭ, i ŭ toj ža čas joj zabaraniałasia raskazvać pra svajho baćku. Heta časam pryvodziła da kazusaŭ. Tak, nastaŭnica Mazaryn uzhadvała vypadak, kali jana viała pieršakłaśnikaŭ pa kalidory, dzie visieŭ partret francuzskaha prezidenta, i raptam niejkaja dziaŭčynka vyhuknuła: «Heta moj tata!» Praŭda, na jaje słovy vialikaj uvahi tady nichto nie źviarnuŭ, padumali: vydurniajecca małoje.
Mazaryn uzhadvaje, jak niepryjemna joj było ŭ školnych i ŭniviersiteckich ankietach stavić pročyrk u hrafie «baćka». A jašče bolš joj było niepryjemna, što joj zabaraniałasia prosta hulać. Navat pacałavałasia jana ŭpieršyniu ŭ žyćci pad pilnymi pohladami nakačanych mužčyn z mašyny, pryparkavanaj niepadalok.
U 1984 hodzie Miteran, užo prezident, padpisaŭ u prysutnaści nataryusa dakumient, u jakim aficyjna pryznavaŭ dačku, ale patajemnaje dla hramadstva pryvatnaje žyćcio jon praciahvaŭ jašče 10 hadoŭ. Śpiecsłužby spyniali ŭsie sproby apublikavać infarmacyju pra druhuju siamju prezidenta. Tolki ŭ 1994 hodzie paparacy źniali, jak prezident z dačkoj ad kachanki vychodzić z kaviarni.

Pierałomnym staŭ momant, kali Miteran kančatkova pierabraŭsia žyć da druhoj siamji — pierad śmierciu.
Žonka i kachanka Miterana sustrelisia pieršy raz na jaho pachavańni — u 1996 hodzie.
Mazaryn stała piśmieńnicaj — nie samaj papularnaj — i dacentam fiłasofii va Univiersitecie Paryž VIII, a taksama ahladalnicaj pradmietaŭ kultury ŭ Instytucie Fransua Miterana. U svaich ramanach jana rehularna razhladaje temy siamji i dziacinstva.
U kožnaha svaja drama
U paplečnika de Hola i pierajemnika Miterana na pasadzie prezidenta, Žaka Šyraka (nar. 1932), była svaja drama. Jaho dačka Łarans z 15 hadoŭ pakutavała ad anareksii. Hetaja ciažkaja chvaroba raźviłasia ŭ dziaŭčyny paśla taho, jak jana pierachvareła na mieninhit. Łarans źjaviłasia na publicy tolki dva razy: na baćkavaj inaŭhuracyi ŭ 1995-m i na jahonym 80-hodździ ŭ 2012-m — i rana pamierła.
U Šyraka jašče adna rodnaja dačka, jakaja ciapier zajmajecca jaho fondam, i treciaja dačka, pryjomnaja, — biežanka z Paŭdniovaha Vjetnama.
A Biernadet Šyrak zapisała ŭ svaich miemuarach: «Ja zaŭsiody nahadvała mužu: u toj dzień, kali Napaleon kinuŭ Žazefinu, jon straciŭ usio».
-
Jak by dziejničaŭ Šarl de Hol, kali b jon byŭ prezidentam Biełarusi?
-
«Los tych, chto viarnuŭsia, byŭ trahičny». 100 hadoŭ tamu biełaruskija palitemihranty pryznali Miensk «adzinym centram»
-
Vacłaŭ Haveł taksama admoviŭsia vyjści z turmy pry ŭmovie vyjezdu za miažu. Ale jon byŭ zusim niepadobny da lidaraŭ biełaruskaj apazicyi
Kamientary