Źjavilisia pieršyja vyniki maštabnaha palavańnia na łoch-nieskuju pačvaru. I jany vartyja žalu
Palaŭničyja na łodcy, jakija vykarystoŭvali akustyčnaje abstalavańnie, paviedamili, što zasiekli čatyry «chlupańni», uzradavalisia, ale zatym zrazumieli, što ich hukazapisnaja pryłada čamuści nie była padklučanaja.
U vychadnyja na znakamitym voziery Łoch-Nies u Šatłandyi adbyłosia čarhovaje palavańnie na nie mienš znakamituju łoch-nieskuju pačvaru, jana ž Niesi. U vyniku ŭsie zastalisia pry svaim: palaŭničyja — biez zdabyčy, a Niesi (kali jana ŭsio ž taki isnuje) — nie złoŭlenaj, piša Bi-bi-si.
Za palavańniem ź bieraha nazirała 200 dobraachvotnikaŭ, u čyju zadaču ŭvachodziła staranna ahladać vodnuju roŭniadź, kab nie prapuścić padazronaha abjekta. Na žal, ale i jany nie ŭbačyli ničoha niezvyčajnaha.
Palaŭničyja na łodcy, jakija vykarystoŭvali akustyčnaje abstalavańnie, paviedamili, što zasiekli čatyry «chlupańni», uzradavalisia, ale zatym zrazumieli, što ich hukazapisnaja pryłada čamuści nie była padklučanaja.
Arhanizatary čarhovaj «łoch-nieskaj lichamanki» kažuć, što da jaje dałučylisia turysty z usiaho śvietu, niahledziačy na žudasnaje nadvorje.
Tyja, kamu nie paščaściła pravieści niekalki hadzin pad praniźlivym šatłandskim vietram, nazirali za mierapryjemstvam z kamfortam, uładkavaŭšysia ŭ pamiaškańni la ekranaŭ, na jakija byli vyviedzienyja vyjavy z veb-kamier, ustanoŭlenych pa bierazie voziera.
Ałan Mak-Kiena z vałanciorskaj daśledčaj hrupy «Daśledavańni voziera Łoch-Nies» skazaŭ, što ŭ palavańni ŭziali ŭdzieł ludzi ź Ispanii, Francyi, Niamieččyny, Finlandyi, Japonii, Aŭstralii i Amieryki.
«My ŭsie jak by abjadnalisia. Heta było prosta fantastyčna», — skazaŭ jon.
Napeŭna, nie mienš fantastyčnym heta zboryšča było i dla mieniedžara Łoch-nieskaha centra Poła Niksana. Praŭda, jon kateharyčna zajaviŭ, što najbujniejšaje mierapryjemstva pa adłovie monstra, jaki vielmi chutka źbiahaje, było nie prosta rekłamnym chodam, a pakazała, što zachapleńnie Niesi takoje ž mocnaje, jak i raniej.
«Ja vieru, što ŭ hłybiniach voziera Łoch-Nies chavajecca niešta vialikaje, — skazaŭ jon. — Ja nie viedaju, ci pačvara heta, ale miarkuju, što tam niešta jość».
Historyja pytańnia
Kali ličyć, što ŭ voziery Łoch-Nies sapraŭdy žyvie niejki pieršabytny jaščar, to pa isnych apisańniach heta pavinien być vypadkova acaleły plezijazaŭr, jakija zasialali Ziamlu z tryjasavaha pa krejdavy hieałahičny pieryjad.
Zrešty, paleantołahi śćviardžajuć, što ŭ Šatłandyi, kali vieryć znojdzienym skamianiełym reštkam, žyło ŭsiaho dva vidy dynazaŭraŭ. Ale, tak jak abodva byli vodnymi nasielnikami, tearetyčna lehiendzie pra Niesi jany nie supiarečać.
Pieršy raz Niesi (a, chutčej za ŭsio, jaje daŭni prodak) «zaśviaciłasia» ŭ letapisie za 565 hod, napaŭšy na słuhu Śviatoha Kałumba, irłandskaha manacha, jaki pryjšoŭ schilać piktaŭ u chryścijanstva.
Śviaty Kałumba nie razhubiŭsia, pračytaŭ malitvu — i monstr haniebna ŭciok.
Niesi dvojčy traplałasia na vočy šatłandcam u 1870-ja i 1880-ja hady, ale sučasny ažyjataž pačaŭsia 90 hadoŭ tamu, 2 maja 1933 hoda, kali hazieta «Inviernieski kurjer» nadrukavała apovied miascovaj pary, jakaja nibyta bačyła «vializnuju žyviołu, jakaja nyrała i hajdałasia pa chvalach».
Hetaja historyja zrabiła siensacyju, i niejki pierasoŭny cyrk navat prapanavaŭ uznaharodu 20 000 funtaŭ, kałasalnyja pa tych časach hrošy, kab złavili redkaha monstra.
Historyja atrymała jašče bolšy raspaŭsiud paśla taho, jak tajamničy źvier vyjšaŭ ź lesu i pradefilavaŭ cieraz darohu prosta pierad mašynaj niejkaha doktara, jaki adpačyvaŭ u Šatłandyi sa svajoj žonkaj. Pačvara, pa jaho słovach, trymała ŭ paščy aviečku, pierajšła darohu i źnikła ŭ hłybokich vodach voziera Łoch-Nies.
Paśla hetaha na niaŭłoŭnaha monstra pačałosia sapraŭdnaje palavańnie, jakoje pryviało da taho, što ŭ 1960-ja niekalki brytanskich univiersitetaŭ stali ładzić hidrałakacyjnyja ekśpiedycyi. U 1975 hodzie hidrałakacyju stali sumiaščać z adnačasovaj padvodnaj zdymkaj. Mienavita tady źjaviłasia fatahrafija, na jakoj było adlustravana niešta, što addalena nahadvaje hihancki płaŭnik.
Usie viadomyja fatahrafii, adnak, paźniej vykryvalisia jak mistyfikacyi.
Samaje cikavaje, adnak, navat nie toje, što cikavaść da Niesi, niahledziačy na ŭsie niaŭdačy i vykryćcio, nie zhasaje, a toje, što ŭ jaje jość kankurent abo kaleha pa imieni Morah, pačvara z voziera Łoch-Morar, jakoje hłybiejšaje za Łoch-Nies. Čamu na jaho nie ładziać takich ža palavańniaŭ — pytańnie.
Kažuć, što ŭ žniŭni 1969 hoda Morah napaŭ na dvuch rybakoŭ. Abodva byccam by abyšlisia nie vielmi lohkim spałocham i kazali potym, što daŭžynioj jon byŭ bolš za 10 mietraŭ, mieŭ buhrystuju karyčniavatuju skuru i źmiejepadobnuju hałavu.
Kamientary
Obyčno pośle sied́moho stakana...