U Mahilovie chočuć nazvać vulicu ŭ honar historyka-łukašysta i idejnaha nastaŭnika Hihina

Kamisija pa tapanimicy i ŭviekaviečańniu histaryčnaj i kulturnaj spadčyny horada Mahilova razhladaje pytańnie ab prysvajeńni nazvaŭ vulicam horada. Biełarusam prapanoŭvajuć vykazacca nakont praśpiekta 17 Vieraśnia, a taksama vulicy Mikałaja Staškieviča.

Historyk Mikałaj Staškievič naradziŭsia ŭ 1938 hodzie vioscy Mokraje Bychaŭskaha rajona. U 1967 hodzie skončyŭ histaryčny fakultet BDU,

paśla čaho pracavaŭ u Instytucie historyi partyi pry CK KPB, zajmajučysia tym ža, čym i bolšaść supracoŭnikaŭ instytuta: ŭźvialičvańniem histaryčnaj roli balšavikoŭ i prynižeńniem roli ŭsich astatnich.

Rabota hetaja była časta bolš ideałahičnaja, čym navukovaja, bo padobnyja instytuty dziesiacihodździami isnavali pa ŭsim Savieckim Sajuzie, ale my dahetul amal ničoha nie viedajem pra mnohija staronki savieckaj historyi — tady naŭmysna paźbiahali ideałahična niazručnych ci «drobnych» tem.

Pracy mnohich supracoŭnikaŭ Instytuta historyi partyi vyhladajuć jak epičnyja pałotny z hierojami i złačyncami,

voś, naprykład, tolki niekatoryja nazvy prac Staškieviča: «Idieołohičieskaja rabota bolšievikov Biełoruśsii v hody hraždanskoj vojny (1919−1920 hh.)», «Niepaźbiežnaje bankructva: Z historyi baraćby palityčnych partyj u Biełarusi 1917−1925 hh.», «Počiemu nie sostojałaś BNR? Iz istorii boŕby za biełorusskuju nacionalnuju hosudarstviennosť», «Dary danajciev: Idieołohija i politika nacionalizma: Kritičieskij analiz».

U 1991-m, u apošni hod isnavańnia Savieckaha Sajuza, Staškieviču prysvoili stupień doktara histaryčnych navuk za dysiertacyju pa temie «Obŝiestviennoje dvižienije v Biełarusi: osnovnyje idiejnyje tiečienija i političieskije partii (1917—1920 hh.)».

U hieapalityčnaj realnaści, što skłałasia paśla raspadu SSSR, Staškievič nie znajšoŭ siabie.

Navat jaho były navukovy kiraŭnik i kolišni načalnik akademik Iłaryjon Ihnacienka, vyzvaliŭšysia ad putaŭ savieckaj cenzury i ideałohii, nie raz prajaviŭ siabie: u 1990-ja hady jon upieršyniu vykazaŭ pohlad, što BNR i BSSR byli dźviuma formami biełaruskaj dziaržaŭnaści, a ŭ 2000-ja razam ź inšymi navukoŭcami padpisaŭsia pad artykułam suprać niepiśmiennaha padručnika pa historyi Biełarusi, napisanaha Jaŭhienam Novikam ź impierska-rasijskich pazicyj i vyłučanaha ŭładami na Dziaržaŭnuju premiju.

Mikałaj Staškievič u hety ž čas dziejničaŭ u advarotnym, prasavieckim i prarasijskim kirunku.

Spačatku jon pracavaŭ na kafiedry historyi i biełarusaznaŭstva Respublikanskaha instytuta vyšejšaj škoły BDU, a z 1999 pa 2005 hady hadach Staškievič vykonvaŭ abaviazki dyrektara Instytuta historyi NAN Biełarusi, tak hetuju pasadu i nie zaniaŭšy.

U hety čas jon zapomniŭsia tym, što «pryludna, u mnohich miescach, śćviardžaŭ», što Instytut historyi vysoka acaniŭ ciemrašalski padručnik pa historyi Biełarusi Jakava Traščanka. 

Traščanok stajaŭ na krajnich pazicyjach zachodnierusizmu i pravasłaŭnaha fanatyzmu, nie prymaŭ biełarusaŭ jak samastojny narod i razhladaŭ Biełaruś jak častku Rasii. Napisać padručnik dla studentaŭ jaho paprasiŭ Alaksandr Łukašenka, jaki kaliści byŭ jahonym vučniem.

Staškievič jak kiraŭnik instytuta ŭchvalaŭ histaryčnuju kancepcyju Traščanka i vyznačaŭ jahony padychod jak «pravilny nacyjanalna-dziaržaŭny». Pravilnyja pazicyi historykaŭ, pavodle Traščanka i Staškieviča — ličyć Kijeŭskuju Ruś krynicaj naradžeńnia biełaruskaha naroda i nie vyznačać Vialikaje Kniastva Litoŭskaje jak biełaruskuju dziaržavu.

U 1997-2004 hadach sam Staškievič napisaŭ ceły šerah padručnikaŭ pa historyi Biełarusi dla školnikaŭ abo vystupiŭ ich redaktaram, a ŭ 2005 hodzie jon staŭ saaŭtaram kursu lekcyj pa asnovach ideałohii biełaruskaj dziaržavy. 

«…padručniki Novika, Pietrykava i Staškieviča. Heta ludzi, jakija adnaznačna pravodziać usie pastułaty čysta savieckaj daktryny ajčynnaj historyi — adzinstva staražytnaruskaj narodnaści, isnavańnie Kijeŭskaj Rusi, tezis ab imknieńni biełaruskaha narodu da ŭźjadnańnia z Rasijaj, interpretavańnie paŭstańniaŭ XIX stahodździa jak polskich…» — tak adhukaŭsia biełaruski historyk Hienadź Sahanovič na pracy svaich kaleh.

Mikałaj Staškievič u čas pracy ŭ Respublikanskim instytucie vyšejšaj škoły byŭ navukovym kiraŭnikom prezidenckaha historyka Ihara Marzaluka i prapahandysta Vadzima Hihina. Vučni Staškieviča abviaścili jaho až cełym stvaralnikam asobnaj navukovaj škoły «Stanaŭleńnie i raźvićcio biełaruskaj dziaržaŭnaści ŭ XX — pačatku XXI stahodździa».

Niahledziačy na heta, imia Staškieviča ŭ navukovych artykułach zhadvajecca chiba što ŭ pieraliku historykaŭ, jakija raniej zakranali adpaviednuju temu ŭ svaich pracach, ale na vykazanyja «zasnavalnikam navukovaj škoły» dumki i vysnovy amal nichto nie spasyłajecca. 

Paśla śmierci ŭ 2011 hodzie Mikałaj Staškievič siońnia viadomy chiba starejšamu pakaleńniu historykaŭ, jakija zaśpieli jaho ŭ čas vučoby ci pracy ŭ instytutach. 

Tolki vierny i ŭdziačny vučań Vadzim Hihin rehularna, z hoda ŭ hod, piša ci zhadvaje svajho nastaŭnika Mikałaja Staškieviča. Hihin prapahanduje nie tolki jaho ideałahičnyja pohlady, ale i samu jaho asobu. U 2019 hodzie jon navat paŭdzielničaŭ u padrychtoŭcy da 80-hodździa z dnia naradžeńnia Staškieviča zbornika jaho vybranych prac u sieryi «Pamiać i słava», jaki byŭ vydadzieny tyražom usiaho 100 asobnikaŭ.

Kamu i navošta spatrebiłasia dastavać z zabyćcia Mikałaja Staškieviča i prapanoŭvać nazvać u jaho honar vulicu ŭ Mahilovie, zdahadacca nie składana, uličvajučy siońniašnija palityčnyja i ideałahičnyja realii Biełarusi.

Biełarusy mohuć vykazać svajo mierkavańnie pa prapanovie nadać imia Mikałaja Staškieviča vulicy ŭ Mahilovie da 3 lipienia, nakiravaŭšy list u redakcyju haziety «Vieśnik Mahilova» na elektronnuju poštu [email protected].

• 0
• 3
• 0
• 0
• 0
• 0
• 6
• 0