Jeździli šukać navat u BSSR, a nieapaznanaje cieła 30 hadoŭ lažała ŭ śpiecschoviščy. Novyja detali zahadkavaha źniknieńnia ŭ ZŠA biełaruskaha piśmieńnika Mikoły Celeša
Učora na biełaruskich mohiłkach u Ist-Branśviku adbyłosia pachavańnie biełaruskaha piśmieńnika Mikoły Celeša, jaki źnik bieź viestak amal paŭstahodździa tamu. Pytańniaŭ pakul zastajecca bolš, čym adkazaŭ.
Jak paviedamiła daśledčyca biełaruskaj emihracyi Natalla Hardzijenka, sioleta viasnoj palicyja ZŠA źviazałasia z dačkoj piśmieńnika, Kerał Typtan, jakaja žyvie ŭ Fłarydzie, i paviedamiła, što, mahčyma, znojdzienyja reštki mohuć naležać jaje baćku. Paśla analizu DNK heta paćvierdziłasia: cieła sapraŭdy naležała Mikołu Celešu.
Pavodle palicyi, cieła było vyjaŭlena jašče ŭ 1991 hodzie — u sažałcy na terytoryi fiermy pablizu Port-Džarvisa (štat Ńju-Jork), dzie piśmieńnik žyŭ pierad źniknieńniem u 1976 hodzie. Jaho znajšli padčas čystki sažałki. Pry im byŭ kiejs z rukapisami, paškodžanymi vadoj; na im zachavałasia tolki apošniaja litara proźvišča — «š».
U toj čas cieła nie ŭdałosia identyfikavać, i jano bolš za try dziesiacihodździ zachoŭvałasia ŭ śpiecyjalnym schoviščy.
Pytańnie, jak piśmieńnik apynuŭsia ŭ sažałcy, zastajecca niavyśvietlenym. Celeš nie mieŭ aŭtamabila i, pavodle dački, u dzień źniknieńnia pajechaŭ aŭtobusam u Ńju-Jork. Kiroŭca paćvierdziŭ, što jon sapraŭdy dajechaŭ da horada, ale nichto nie bačyŭ, kab jon viartaŭsia. Tamu ŭsie pošuki kancentravalisia mienavita ŭ Ńju-Jorku. Kerał Typtan ciaham niekalkich hadoŭ štotydzień pryjazdžała tudy, kab prahladvać fotazdymki nieapaznanych cieł u nadziei znajści baćku.
U 1979 hodzie jana navat naviedała BSSR, kab daviedacca, ci nie viarnuŭsia baćka na radzimu, dzie žyli jaho syny ad pieršaha šlubu. Na savieckaj miažy jaje dapytvali supracoŭniki śpiecsłužbaŭ ab mahčymym losie baćki. Paśla viartańnia žančynu dapytvali ŭžo ahienty FBR.
Pavodle śviedčańniaŭ sučaśnikaŭ, jašče da źniknieńnia Mikołu Celeša nieadnarazova naviedvali savieckija pradstaŭniki, jakija pierakonvali jaho viarnucca ŭ Biełaruś. Byŭ navat kantakt z davajennym siabram, paetam Maksimam Tankam, jaki padčas sustreč taksama zaklikaŭ jaho pierajechać u Minsk.
Piśmieńnik pieradaŭ jamu list z umovami svajho viartańnia, dzie havaryłasia pra nieabchodnaść likvidacyi tatalitaryzmu i ŭpłyvu Rasii ŭ Biełarusi i inš. Mienavita tamu paśla źniknieńnia šyroka abmiarkoŭvałasia viersija mahčymaj datyčnaści savieckich śpiecsłužbaŭ.
Prysutnyja na pachavańni amierykanskija detektyvy paćvierdzili, što sprava zastajecca adkrytaj, i rasśledavańnie praciahvajecca navat praz amal paŭstahodździa.
Ciapier piśmieńnik spačyvaje na mohiłkach carkvy Žyrovickaj Božaj Maci Biełaruskaj aŭtakiefalnaj pravasłaŭnaj carkvy ŭ Ist-Branśviku (štat Ńju-Džersi), siarod pradstaŭnikoŭ biełaruskaj emihracyi — pobač z mahiłami Vitaŭta i Zory Kipielaŭ, Janki Zaprudnika, Antona Adamoviča, Antosia Haliny dy inšych vybitnych dziejačaŭ.
Na cyrymonii dačka piśmieńnika i pradstaŭniki biełaruskaj hramady ŭ ZŠA dziakavali palicyi za pracu i ŭzhadvali spadčynu Celeša, u tym liku jaho paśmiarotna vydadzieny zbornik «Chmary nad Baćkaŭščynaj», padrychtavany Biełaruskim instytutam navuki i mastactva ŭ 1995 hodzie.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary
https://kamunikat.org/khmary-nad-batskawshchynay-tselesh-mikola