Людзі навучыліся здабываць агонь на 350 000 гадоў раней, чым меркавалася
У старым гліняным кар'еры ў Вялікабрытаніі знойдзены сляды, якія сведчаць аб тым, што продкі людзей умелі самастойна распальваць вогнішчы яшчэ 400 000 гадоў таму. Гэтае адкрыццё радыкальна мяняе ўяўленні пра эвалюцыю, адсоўваючы момант авалодання тэхналогіяй здабычы агню на сотні тысяч гадоў углыб гісторыі.
Раней меркавалася, што рэгулярная практыка здабывання агню, а не проста выкарыстанне прыроднага полымя распаўсюдзілася ў Еўропе значна пазней — самыя раннія пацверджаныя сведчанні ў Францыі датаваліся перыядам 50 000 гадоў таму. Аднак новыя знаходкі блізу вёскі Барнхэм у графстве Сафалк у Вялікабрытаніі ссоўваюць гэтую храналогію адразу на 350 000 гадоў назад.
Пра значнае навуковае дасягненне расказвае выданне The Independent, спасылаючыся на публікацыю ў часопісе Nature. Даследчыкі выявілі на месцы раскопак патрэсканы ад жару крэмень, старажытныя ручныя сякеры і абпалены грунт.
Але самым важным доказам сталі два знойдзеныя фрагменты пірыту (жалезнага калчадана) — мінерала, які выкарыстоўваецца для высякання іскраў. Геалагічныя даследаванні пацвердзілі, што ў гэтай мясцовасці пірыт не сустракаецца ў натуральным выглядзе. Гэта дазваляе сцвярджаць, што старажытныя людзі спецыяльна прынеслі яго з сабой менавіта для распальвання агню.
Камандзе навукоўцаў пад кіраўніцтвам спецыялістаў з Брытанскага музея спатрэбілася чатыры гады, каб выключыць імавернасць прыродных прычын узгарання. Геахімічныя аналізы паказалі, што агонь у адным і тым жа месцы разводзілі шматразова і сістэматычна, што характэрна для дзейнасці чалавека, а не для стыхійных лясных пажараў. Са слоў даследчыкаў, зона вогнішча была невялікай — каля паўметра ў дыяметры, нагадваючы звычайнае малое лагернае вогнішча.
Навукоўцы мяркуюць, што вогнішчы былі распалены раннімі неандэртальцамі, хаця дакладна вызначыць від людзей пакуль складана.
Прафесар Крыс Стрынгер з Музея прыродазнаўства адзначае, што менавіта ў гэты перыяд памер мозгу нашых продкаў павялічваўся да сучасных паказчыкаў. Паколькі мозг спажывае каля 20% энергіі цела, здольнасць гатаваць ежу на агні стала крытычна важнай перавагай. Тэрмічная апрацоўка дазваляла атрымліваць больш пажыўных рэчываў, што літаральна «падсілкоўвала» эвалюцыю і рост мозгу.
Кантраляванае выкарыстанне агню карэнным чынам змяніла жыццё старажытных людзей. Яно давала цяпло для выжывання ў суровых умовах, абараняла ад дзікіх жывёл і пашырала рацыён. Акрамя таго, вогнішча стала цэнтрам сацыяльнага ўзаемадзеяння. Дадатковы светлы час дня дазваляў людзям майстраваць, дзяліцца інфармацыяй і вучыць адзін аднаго, што, магчыма, нават паспрыяла развіццю мовы.
Даследчыкі мяркуюць, што жыхары Барнхэма не вынайшлі агонь на месцы, а прынеслі гэтыя веды з сабой з кантынентальнай Еўропы па наземным мосце, які існаваў у той час. Гэта адбылося ў перыяд засялення Брытаніі пасля маштабнага пахаладання.
Прыкладна 450 000 гадоў таму клімат быў настолькі суровым, што папярэдняе насельніцтва вострава, верагодна, цалкам вымерла. Таму новая хваля мігрантаў сутыкнулася з неабходнасцю выжываць там, дзе зімы былі значна халаднейшыя. У такіх умовах здольнасць распальваць агонь стала для людзей своеасаблівай «страхоўкай» у цяжкія часы, якая гарантавала цяпло і бяспеку.
Куратар палеалітычных калекцый Брытанскага музея Нік Эштан назваў гэтае адкрыццё самым захапляльным за сваю 40‑гадовую кар'еру, бо яно даказвае наяўнасць ключавога элемента чалавечай культуры ўжо 400 000 гадоў таму.
Каментары