Да ўсіх бедаў беларусаў далучылася яшчэ й культурная агрэсія, якая, падобна да нэўтроннай бомбы, зьмярцьвяе ўсё беларускае без заўважных разбурэньняў звонку. Прывяду адзін прыклад.
Тысячы сем’яў у Баранавічах глядзяць па тэлеканале «Інтэкс» перадачу «Примите поздравления». Вядучая чытае віншавальныя зычэньні, пасьля ідзе замоўлены відэакліп.
Ані слова на беларускай мове! Якіх толькі відэакліпаў мы ні нагледзеліся! «Если б было море водки, я б в нём был подводной лодкой…» («Дюна»), «В «Лазурном» шум и песни, и там братва гуляет, и не мешают мусора...» (Міхаіл Круг)... Шыкоўныя высокабюджэтныя кліпы запалоньваюць душу моладзі, фармуючы бандзюкавата-хмельна-распусны лад жыцьця і зацэмэнтоўваючы ў сьвядомасьці чужую мову.
Які ж выбар далі беларусу, калі на тэлеканале «Інтэкс» да нядаўняга часу было менш за 10 песень на беларускай мове і больш за 300 — на расейскай ды ангельскай?
Скажаце, што пра густы не спрачаюцца? У грамадзтве, якое ня хоча сябе зьнішчыць, густы выхоўваюцца! У тым ліку й песьнямі.
Сябры грамадзкай арганізацыі «Творчае згуртаваньне «Сьвятліца» з Баранавіч выбралі і раздрукавалі шэраг беларускіх віншавальных вершаў да розных нагодаў, сабралі відэазапісы беларускамоўных кліпаў і канцэртных выступленьняў ды падалі гэты матэрыял на тэлеканал «Інтэкс». Сьпіс гэтых песень і вершаў быў зьмешчаны ў адмысловых тэчках «Беларускае віншаваньне» і таксама аддадзены на тэлеканал для вядучых перадачы і для лю-дзей, якія прыходзяць замаўляць песьні ці замаўляюць іх па тэлефоне.
Некалькі грамадзкіх арганізацый з Баранавіч напісалі калектыўны зварот да «Інтэксу», і пасьля няпростых перамоў для большасьці беларускіх песень і вершаў быў атрыманы дазвол на трансьляцыю ў перадачы «Примите поздравления». Цяпер тут можна замовіць песьні «Сяброў», «N.R.M.», Якава Навуменкі, Ірыны Дарафеевай…
Канечне, народ ня кінуўся замаўляць беларускія віншаваньні, бо яго прывучылі слухаць чужое, а па-другое, у Беларусі папросту мала відовішчных беларускамоўных відэакліпаў. Людзі нават і не ўяўляюць сабе, што і словы вядучага, і верш, і песьня — усё можа быць беларускім.
З гэтага вопыту і разваг сама сабою напрошваецца патрэба выпрацоўкі стратэгіі беларусізацыі мясцовых тэлеканалаў.
Пэрспэктыва палягае ў стварэньні недзяржаўнага грамадзкага збору ўсіх відэазапісаў беларускамоўных песень, кліпаў, мастацкіх, мультыплікацыйных і дакумэнтальных фільмаў ды ў забесьпячэньні шырокай магчымасьці грамадзтва карыстацца гэтым зборам.
Сёньняшняя Беларусь падобна да палаючага дому, у якім людзі ня ведаюць, што ратаваць найперш. Але й песьні — не апошняя справа. Як аднойчы сказаў кампазытар Алег Елісеенкаў, «па-беларуску народ спачатку засьпявае, пасьля загаворыць, пасьля пачне думаць».
Алесь Бакач, Баранавічы
Каментары