Alešča — pieršaja biełaruskaja stancyja na čyhuncy Nieviel—Połacak. Vakoł stancyi — kolki dziasiatkaŭ chataŭ. Ani nazvaŭ vulic, ani numaroŭ na chatach. Milicyjanty, jakija pryjaždžajuć raźbiracca z čarhovym zdareńniem na lesapahruzcy, tak i zapisvajuć śviedku: «Žyvie ŭ trecim domie ad kramy».
Zdareńniaŭ chapaje. Za apošni tydzień spaleny tartak, uzłamana i abrabavana stałoŭka, try traŭmy na vytvorčaści. Reakcyja majstroŭ, milicyi dy paspalitaha ludu adnolkavaja: «Spalili napadpitku», «Napilisia — zaleźli».
Tut tolki dva kirunki žyćcia, vyznačanyja kalainaj čyhunki: z Rasiei dyzel vozić techničny śpirt, u bok Połacku adhružajuć les i źjaždžajuć ludzi. Bolšaść aleščyncaŭ pracujuć tut ža, na stancyi. Tut ža badziajucca dzieci, kozy abdzirajuć karu sa štabelavanych kruhlakoŭ. U ciańku adležvajucca pieramožanyja zialonym źmiejem.
— Treba niešta rabić, — źviartajecca da mianie kabieta, čyj dom staić la samaj transparternaj stužki. — Ja navat nie mahu siudy pryvieźci ŭnuka — sapjecca! Tut usio hetym zakančvajecca. Prapadaje Alešča!
Žycharku miascovyja zavuć Bahamołkaj. Jana źbiraje podpisy, kab pabudavać u Aleščy carkvu. Sielsaviet, lesapunktaŭskaje načalstva j baciuški z Połacku «nia suprać». Razmaŭlaju nakont hetaha z rabočymi padčas pierakuru. Tyja słuchajuć napaŭvucha, jak zanudlivuju maral. Adzin nie vytrymlivaje:
— Nu dyk i ŭznačalvaj Partyju adradžeńnia Aleščy.
Partyja — heta Bahamołka, siamja majstra, raźmietčyca Maja dy niekalki žycharoŭ, što hołasna narakajuć na tutejšy pavalny alkahalizm. Supraciŭniki nazyvajuć ich «jaźvieńniki-treźvieńniki». Astatni narod — pasiaredzinie ale paśla zarobku sama mienš na tydzień zmykajecca sa «śpirtavozami» i ŭtvaraje ahresiŭnuju bolšaść.
Alešča vymiraje. Jak spynić dehradacyju biełaruskaj vioski na styku z bujnoj industryjaj? Plan Łukašenki nazyvajecca «ahraharadki». Pabudujem zamiest sielpo ŭniversam, zamiest łaźni — basejn dy cyrulniu, i tady zažyviacie!
Nie zažyvuć. Nia źmienić heta. Tut dušy ratavać treba. Pačynać varta sa spryjańnia chryścijanskim supołkam. U kožnaj vioscy — ilhoty carkvie, kaściołu, malitoŭnamu domu. Tolki Bohu pad siłu pieratvaryć amiarćviełyja, zaśpirtavanyja pasieliščy ŭ zdarovuju biełaruskuju viosku, dzie nie ŭpivajucca, nia kraduć, šanujuć pracu.
Druhoje — pryvatnaja ŭłasnaść dy pradprymalnictva. Jašče savieckaha času hruvastkija vytvorčaści, što ledź lipiać dziakujučy dziaržmanapolii, tak i prosiacca ŭ haspadarskija ruki. Drobny handal, lasnoje źbiralnictva, ahraturyzm, navat palavańnie ŭ Eŭropie ŭžo daŭno pastaŭleny na šyrokuju kamercyjnuju asnovu i kormiać cełyja krai j dziaržaŭnyja biudžety. Inakš u jaki basejn pojdzie aleščynski štabialoŭščyk, što atrymlivaje za miesiac 150 tysiač «brudnymi»?
Narešcie, treciaje — miascovaja ŭłada. Małasicienski sielsaviet ničoha nie vyrašaje i ni pra što nia dbaje va ŭłasnaj vioscy — kudy ŭžo susiedniaj Aleščy. Hałoŭnaj uładaj z ułasnym biudžetam, pravam rasparadžacca dziaržaŭnaj ziamloj dy licenzijami, z abaviazkam padtrymlivać čyściniu dy paradak u navakolli tut musić być paviet na čale z vojtam, a nia «Połacakles» dy abłasnyja revizory najezdami raz na hod.
Kab adradzić Alešču, u 2006-m abaviazkova treba pieramahać.
Małoje Sitna
Kamientary