Archiŭ

Horadnia padaje SOS

U Horadni adbyvajecca parodyja na restaŭracyju. Jana pahražaje cełasnaści Staroha Horadu — bje tryvohu krajaznaŭca Valera Rusielik.

Horadnia — unikalnaje miesta. Tut jość što pakazać turystu — i biełaruskamu, i zamiežnamu. Ale Horadnia z tych svojskich haradoŭ, u jakich i žyć — asałoda. Horadnia — druhaja stalica Vialikaha kniastva Litoŭskaha i ŭsioj Rečy Paspalitaj. Jana była ŭlubionym miestam karala Ściapana Batury. Adsiul na Hrunvald išli charuhvy Vitaŭta. Tut Stanisłaŭ Aŭhust Paniatoŭski padpisaŭsia pad apošnim padziełam «dziaržavy abodvuch narodaŭ». Horadnia — unikalny pomnik historyi i kultury nia mienš jak troch nacyjaŭ.

U saviecki čas, u adpaviednaści ź idejaj «ślijanija narodov SSSR», histaryčnaja architekturnaja spadčyna Horadni pakrysie źniščałasia. Z pačatkam niezaležnaje Biełarusi mnohija spadziavalisia, što sytuacyja źmienicca. Byli praviedzienyja surjoznyja raskopki na miescy Fary Vitaŭta, isnavaŭ plan muzejefikacyi padmurkaŭ kaściołu i adbudovy samoha chramu. Adnak žyćcio pastupova pačało ŭvachodzić u «spakojnaje rečyšča» — i ŭsio pačałosia nanoŭ pa-staromu.

Pa sutnaści, byli mahčymyja dva admieńniki raźvićcia padziejaŭ. Pieršy — dobra i ŭvažliva raspracoŭvajecca plan paetapnaje rehieneracyi j restaŭracyi centralnaj častki miesta (jak palaki 30 hadoŭ pa cahlincy adnaŭlali razburanuju niemcami Varšavu). Heta składana, bo patrabuje finansaŭ, patryjatyzmu j viedańnia historyi. Druhi varyjant prosty — maštabnyja dekaratyŭnyja raboty. Peŭny čas ułady vahalisia pamiž pieršym i druhim. Na žal, apošnija naviny pakazvajuć, što ciapier jany całkam spynilisia na druhim.

Adnosna niadaŭna ŭ hazecie «Viečiernij Hrodno» byŭ nadrukavany prajekt rekanstrukcyi Savieckaj płoščy. Zamiest taho, kab zrabić jaje piešachodnaj, naadvarot, planujecca puścić tut płyń aŭtamabilaŭ. Tym bolš što prapanavanaje rašeńnie nia źmienić da lepšaha sytuacyi na vulicach Kirava i Marksa. Dyj druhaja płyń aŭtamabilaŭ budzie nakiravanaja pa vuł. Davyda Haradzienskaha, u 30 metrach ad Novaha Zamku, kala samaha serca miesta. Heta zasmurodzić vychłapami hetuju staruju vułačku. Na termin rekanstrukcyi Staroha mosta Zamki naahuł trapiać u abcuhi aŭtamabilnych płyniaŭ, što pojduć pa vuł. Rybackaj. Jak adabjecca mahutnaja vibracyja, što źjavicca ŭ vyniku hetych pieraŭtvareńniaŭ, na ścienach Zamkaŭ i Kałožy, možna tolki zdahadvacca.

Ale Stary Horad — heta nie haraž, u jakim usio pavinna być prystasavana dla aŭtamabilaŭ! Jon maje inšuju pryrodu j pryznačeńnie!

Darečy, vułački ŭ vakolicach Zamkaŭ imkliva pašyrajucca, pryčym za košt Zamkavaj Hary. Aktyŭna pracujuć ekskavatary, a archieolahaŭ nie vidać. Apošnich, mabyć, paprostu nie padpuścili da miesca rabotaŭ.

Toje adbyvajecca j na Savieckaj płoščy, što ŭ histaryčnyja časy mieła nazvu Ratušnaha placu, a paśla — placu Ściapana Batury. Plac zaradziŭsia ŭ XIV—XVI st. Padčas II suśvietnaj vajny jaho najbahaciejšaje architekturnaje abličča było paškodžana. Siońnia ŭłady šmathałosa kryčać pra restaŭracyju placu, adnak razmova idzie nie pra adnaŭleńnie źniščanych koliś budynkaŭ, a pra hrandyjoznyja ziemlanyja raboty, u vyniku jakich pad placam źjaviacca niekalki padziemnych pierachodaŭ. Bruk, jakim hanarycca kožnaje eŭrapiejskaje miesta i jaki stvaraje niepaŭtornaje pačućcio daŭniny, biaźlitasna źniščany razam z asfaltam, jaki tonkaj šeraj koŭdračkaj lažaŭ źvierchu. Na miesca bruku prychodzić usio taja ž plitka, jakoj siońnia vykładajecca kožny volny łapik ziamli ŭ našym mieście. Stvarajecca ŭražańnie, što hałoŭnaja meta budaŭnikoŭ — vyzvalić jak maha bolš miesca (pasiekšy drevy, razabraŭšy brukavanku i h.d.) dla taho, kab pakryć jaho plitkaj. Mabyć, niedzie ŭva ŭładnych strukturach vytvorcy hetaje plitki majuć usiasilnych apiekunoŭ. Ale paraŭnajcie, jašče polskija bardziury j bruk na Savieckaj vulicy vyhladajuć amal jak novyja, a naša novaja plitka dvuchhadovaj daŭniny ŭžo kryšycca. Jak, urešcie, satrecca ŭ ništo j pamiać pra ciapierašni režym.

...Sioleta napiaredadni 9 traŭnia staraśviecki park imia E. Žylibera byŭ kančatkova pieraŭtvorany ŭ zvyčajny skver. Uładam spatrebiłasia miesca dla śviatkavańniaŭ, a plac Lenina straciŭ byłuju aktualnaść. Voś i zrabili pierad pomnikam sałdatam-vyzvalalnikam jašče adzin. Darečy, a sapraŭdnyja mohiłki znachodziacca dalej — pad tancavalnaj placoŭkaj. Kab zaniacca pierazachavańniem zahinułych u 1944 h. sałdataŭ, była zroblenaja čarhovaja pakazucha.

Padobnaje dziejecca pa ŭsim mieście. Da prykładu, zusim niadaŭna byŭ razburany absalutna ceły ŭnikalny budynak adnoj ź pieršych u Biełarusi sanitarna-mikrabijalahičnych stancyjaŭ pa pr-cie Kasmanaŭtaŭ, u jakim apošnija hady mieściŭsia videasalon. Budynak byŭ upryhožańniem miesta, adnak, na žal, nie ŭpisaŭsia ŭ plany horadabudaŭnikoŭ, za što i papłaciŭsia. Pa vuł. Antonava ž mieścicca «šedeŭr» biełaruskaj restaŭracyjnaj dumki — handlovy dom «Siamaška». Budynak uźnik na miescy ścipłaha, ale vielmi pryhožaha draŭlanaha damka z cahlanym fasadam. Toj damok byŭ razburany, a na jaho miescy z novaj cehły pabudavany padobny fasad i jašče dva pavierchi vyšej. Padčas budoŭli na płocie visieła ździeklivaja šylda z nadpisam: «Riestavracija doma 1910 h. postrojki»...

Usia apisanaja vyšej sytuacyja dziejecca ŭva ŭmovach tatalnaha maŭčańnia hramadzkaści, rabotnikaŭ ustanovaŭ kultury i adukacyi. Niechta zbaicca, chtości skaža, što heta jašče nia samaje strašnaje i što našaje miesta pieražyvała i horšyja časy. Ale ž kali hetyja horšyja časy nadyduć, ci budzie tady što abaraniać? Dyj kamu?

Jakaja moža być alternatyva? Jana jość. Pojdziem ad pryčynaŭ.

Zatory ŭ hadzinu pik na adrezku Filarmonija — Savieckaja płošča ŭźnikajuć nie ad vuzkaści mosta. Hałoŭnaja pryčyna zatoraŭ — skryžavańnie vulicaŭ Harnavych — Savieckich pahraničnikaŭ. Zrabicie zamiest koła klasyčnuju roznaŭzroŭnievuju raźviazku (miesca dla hetaha chapaje), i zatory na sutyknieńni dźviuch asnoŭnych transpartnych płyniaŭ źniknuć. Zatory nie padstava dla pašyreńnia mosta.

Nastupny arhument — finansavy. Rekanstrukcyja mosta z tryma pasami j padviesnymi chodnikami paciahnie na miljony dalaraŭ. Dyj ci budzie ŭ hetym sens, bo asnoŭnyja niasučyja kanstrukcyi mosta znošanyja bolš čym na 25%, a ŭ takim vypadku lubaja rekanstrukcyja biez kapitalnaha ramontu zabaronienaja. Čamu ŭ takim vypadku nie pabudavać novy most dzie-niebuć u inšym miescy, dzie b jon sapraŭdy vyrašaŭ transpartnyja prablemy, naprykład, nad čyhunkaj). Košt adnoj klasyčnaj estakadnaj raźviazki na Harnavych i košt litaralna niekalkich kilametraŭ haradzkoj darohi buduć šmat mienšyja, čym usie hrandyjoznyja prajekty ŭładaŭ. Za hrošy, ubuchanyja ŭ most, možna było b paprostu pabudavać usie prapanavanyja nami raźviazki i adrezak darohi j źniać prablemu zahružanaści Staroha mosta bieź jaho rekanstrukcyi. Hetyja transpartnyja prajekty horad rana ci pozna ŭsio adno budzie zmušany realizavać.

Siońniašnija baćki horadu navat nie razhladajuć varyjantaŭ adnaŭleńnia nia toje što šarahovaj histaryčnaj zabudovy, ale navat admietnych pomnikaŭ architektury. Nu i čort ź imi, skaža niechta. Chaj brukujuć, chaj farbujuć, aby nie rujnavali. Nie, ich dziejnaść nia takaja biasškodnaja. jak moža padacca. Źniščany starabruk nie adnavić. Vychłapami niščacca ŭnikalnyja pomniki. Ja ŭžo nie kažu pra novyja pakaleńni, uzhadavanyja siarod architekturnaj antyestetyki. Zrazumieła, što kab spynić razbureńnie Horadni, patrebnaja hramadzianskaja aktyŭnaść nasielnictva. Jana siońnia pryhniečanaja. Dyk niachaj choć kožny sumlenny architektar, kožny sumlenny čynoŭnik robiać usio, kab minimizavać škodu ad ciapierašniaha «budaŭničaha śviorbu». Kab niekali novaj. razumniejšaj uładzie možna było ažyćciavić sapraŭdnuju adbudovu chutčej i mienšym koštam. Dziela prodkaŭ i dla naščadkaŭ.

Kamientary

Ciapier čytajuć

Biełarusam, jakija pryjeduć u Rasiju, buduć na pieršyja sutki adklučać internet6

Biełarusam, jakija pryjeduć u Rasiju, buduć na pieršyja sutki adklučać internet

Usie naviny →
Usie naviny

Kala 200 turystaŭ apynulisia ŭ pastcy śniežnaj bury na Eviereście

Vacłaŭ Haveł taksama admoviŭsia vyjści z turmy pry ŭmovie vyjezdu za miažu. Ale jon byŭ zusim niepadobny da lidaraŭ biełaruskaj apazicyi17

Siońnia pačynajecca abviaščeńnie nobieleŭskich premij2

Navukoviec: Ludzi mohuć žyć nie daŭžej za 120‑150 hadoŭ. A azempik patencyjna karysny suprać stareńnia6

«Žyćciovy cykł šturmavika — 12 dzion». Z-błohier ščyra pryznaŭsia, čamu nie padpisvaje kantrakt ź Minabarony25

Fiodar Paŭlučenka: U čym nie maje racyi Julija Mickievič? Turma što, robić kahości lepšym? Pryhažejšym? Bahaciejšym?24

Polšča zamarožvaje terminy razhladu spraŭ pa mižnarodnaj abaronie da sakavika 2026 hoda9

Prosty truk, jak vybrać škarpetki patrebnaha pamieru5

Pad Kijevam «mabilizavali» kata. Vajskoviec chacieŭ padaryć dziciaci kata z prytułku, ale zabraŭ na vulicy čužoha3

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Biełarusam, jakija pryjeduć u Rasiju, buduć na pieršyja sutki adklučać internet6

Biełarusam, jakija pryjeduć u Rasiju, buduć na pieršyja sutki adklučać internet

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić