«Tancuje i biehaje na pratezie ŭ 74 hady». Žyćciaśćviardžalnaja historyja žančyny, jakaja straciła nahu padčas rasijskich abstrełaŭ
Luboŭ Pračuchan ź siała Anisaŭ na Čarnihaŭščynie ŭ sakaviku pajšła daić karoŭ. U toj dzień rasijski samalot skinuŭ na fiermu niekalki bombaŭ. Žančyna atrymała ranieńni i straciła častku nahi. Ale dziakujučy vałancioram z Kijeva jana trapiła na pratezavańnie i reabilitacyju ŭ Aŭstryi, dzie na praktycy dakazała, što hałoŭnaje ŭ žyćci — nie tracić žyćcialubstva i aptymizmu, pišuć «Suśpilnie novini».
Pazityŭnaja i zaŭsiody ŭśmiešlivaja: za heta Luboŭ Mironaŭnu palubili aŭstryjskija lekary i stavili jaje ŭ prykład inšym ukraincam, jakija stracili kaniečnaści.
Žančyna atrymała ranieńnie 21 sakavika. Tady rasijanie skinuli na fiermu čatyry avijabomby. Jana ŭ toj dzień upieršyniu pryjšła dapamahać daić karoŭ, bo niekalki miascovych dajarak razam ź siemjami vyjechali ź vioski. Tady atrymałasia nadaić 100 litraŭ, heta małako biaspłatna razdavali miascovym, ź jaho ž žančyny rychtavali syr dla vajskoŭcaŭ.
Žančyna ŭžo sieła na rovar i pačała adjazdžać ad karoŭnika, jak pačuŭsia vybuch.
«Ja nie pamiataju ničoha, tolki šum, i z chlava čorny dym pavaliŭ. Jano trapiła ŭ chleŭ i siudy chvalaj vybiła. Ja ŭpała, potym dumaju, aha, kazali, treba kacicca, a potym dumaju, kudy ž kacicca, ściany ž niama. Ja adrazu siabie pravieryła, dzie što ŭ mianie nie tak, naha, čuju, što nie słuchajecca».
Ad askołačnych ranieńniaŭ zahinuli amal vosiem dziasiatkaŭ małych cialat, 60 ź ich novanarodžanych, i bolš za čatyry dziasiatki karoŭ.
Chutkaja dapamoha zabrała žančynu ŭ najbližejšuju balnicu, u Kulikoŭku. «Tam ja pralažała 10-11 dzion, a potym zachodzić małady, pryhožy chłopiec baradacieńki taki: «Ja — Słavik», kažu, nu i dobra, što ty Słaŭka», — raspaviała Luboŭ Mironaŭna.
Kijaŭlanin Viačasłaŭ Zaparožac akazaŭsia kiraŭnikom fondu «Centr vyratavańnia žyćcia». Jon pracuje z vajskovymi i cyvilnymi paranienymi. U sakaviku i krasaviku jon razam ź inšymi vałanciorami vyvoziŭ ciažkaparanienych z Čarnihava i vobłaści.
«U adzin ź dzion ja zajšoŭ u balnicu, u nas było miesca volnaje ŭ chutkaj. Kažu, u vas jość paranienyja? I lekar kaža, jość babula, ale jana dobra siabie adčuvaje. Ja padyšoŭ, hladžu. Što nie vielmi dobra ŭ jaje ŭsio z nožkaj. A jon mnie kaža, nie treba vieźci ŭ Kijeŭ, jana praz tydzień budzie skakać. Nie, kažu, siabra, ja jaje zabiraju», — skazaŭ vałancior Viačasłaŭ Zaparožac.
Žančynu transpartavali ŭ Kijeŭ. «Tam adrazu zrabili MRT, pryjšoŭ traŭmatołah i kaža, što tam užo hanhrena. Zaŭsiody tak pry askołačnych ranieńniach kaniečnaściaŭ».
«Uviečary prychodzić prafiesar, pakazvaje mnie na mabiłcy, voś takaja rana i ja baču, što nitački tyrčać, suchažylli. Kaža, treba vydalać. Nu, treba dyk treba. Jany 7 čysła ŭziali. A ja takaja cikaŭnaja, jany zadrali mnie nahu i apracoŭvajuć, a ja hladžu, što vy robicie. Jany tady raz — firanku zakryli. Kažu, što zakryli, kab ja nie padhladała? Tut mianie apierujuć, pobač na adnym stale inšych apierujuć, nahladziełasia — heta žachi.
— Heta značyć, vy byli ŭ śviadomaści? — U śviadomaści, navat čuła, jak nažoŭkaj mnie kostku piłavali. Čuju čyhirk-čyhirk, dumaju piłkaj pilać, Pil-Pil. Dumaju, u ludziej horš, a ŭ ciabie tolki trochi nahi niama, hłupstva», — kaža Luboŭ Mironaŭna.
Z tych časoŭ žančyna nie raz demanstravała svaju mužnaść, ciahavitaść i zaradžała ŭsich vakoł svaim aptymizmam. Na pratezavańnie i nastupnuju reabilitacyju ŭ žniŭni Viačasłaŭ adpraviŭ žančynu ŭ Aŭstryju. Tam jana praviała miesiac, vučačysia chadzić na pratezie.
«Była zaradka, treba było pierakočvacca praz hałavu, z pratezam, jany vučyli jak padać. Ja kažu, ja voś u 74 hady i mnie praz hałavu kulacca? Jon kaža: «Tak, tak». Treba, značyć treba. U baskietboł, u košyk miač kidać. Jon mnie padaje miač, ja dziesiać razoŭ bach, nacie vam. Chada a 10-j hadzinie, sport a 11-j, a 12-j abied, potym a 13-j jašče što-niebudź, a 15-j masaž rabili. Jašče byŭ basiejn, tak u mianie kupalnika nie było, u basiejn nie chadziła», — raspaviadaje žančyna.
U dzień vypiski Luboŭ Mironaŭna stancavała na pratezie dla aŭstryjskich lekaraŭ.
«Jana synok mianie nazyvaje, kaža: «Synku, ja tak radaja, što mnie kaniečnaść adrezali: ja pabyła ŭ Vienie. Mnie rabili masaž, pryčosku. Heta zasłuhoŭvaje ŭvahi i pavahi. Ja pakazvaju jaje prykład usim chłopcam. Mnohija hublajuć kaniečnaści, jany vielmi sumnyja, depresija. PTSR, ja zaŭsiody pakazvaju babulu», — raspavioŭ Viačasłaŭ Zaparožac.
Pavodle jaho słoŭ, praz hod Luboŭ Mironaŭnu čakaje źmiena prateza na bolš funkcyjanalny. Ciapier babula maryć, kab da viasny Ukraina atrymała pieramohu ŭ vajnie. Bo tady jana zmoža spakojna sadžać aharod.
Na abiedzie Łukašenki i Si Czińpina prysutničała i adzinaja dačka kitajskaha lidara11
Kamientary