U Nahornym Karabachu dla pošuku min vykarystoŭvajuć pacukoŭ. Praŭda, nie tych, jakich my viedajem
Paśla taho, jak Azierbajdžan u 2020—2022 hadach uziaŭ pad svoj kantrol terytoryi ŭ Nahornym Karabachu, paŭstała pytańnie raźminiravańnia hetych abłaściej. Dla takoj składanaj i niebiaśpiečnaj pracy było vyrašana pryciahnuć afrykanskich sumčatych pacukoŭ z Tanzanii: jany lohkija, viortkija i vydatna pracujuć «za ježu». Hetyja pacuki daŭno pakazali svaju efiektyŭnaść u zonach inšych vajennych kanfliktaŭ, piša «Nastojaŝieje vriemia».
Pieršyja čatyrochnohija sapiory ŭ kolkaści 12 štuk u mai prybyli ŭ Azierbajdžan sa svaimi kuratarami. Ciapier jany aklimatyzujucca ŭ hornym rehijonie i trenirujucca, a ŭžo ŭ lipieni pavinny pačać pracu na minnych palach, raskazała Lili Šałom, mieniedžar pa suviaziach z hramadskaściu bielhijskaj niaŭradavaj arhanizacyi APOPO, jakaja navučaje pacukoŭ-minašukalnikaŭ.
Hałoŭnaja pieravaha pacukoŭ — ich vaha: žyvioły važać mienš za paŭtara kiłahrama. Praz heta jany mohuć spakojna chadzić pa minach, i pry hetym uzryvalniki pryład, jakija reahujuć na cisk, nie spracoŭvajuć.
Nievialikija supraćpiachotnyja miny, jak PFM-1 savieckaj raspracoŭki, vybuchajuć pry cisku na ich kala piaci kiłahramaŭ i bolš.
Jašče adna pieravaha pacukoŭ — ich niuch. Jany šukajuć miny pa pachu tratyłavaj vybuchoŭki. Niuch daje pacukam pieravahu pierad ludźmi, jakija karystajucca mietałašukalnikami. Ludzi časta pry hetym hublajuć čas, vykopvajučy zamiest min kansiervavyja blašanki abo inšyja biasškodnyja mietaličnyja pradmiety, ale mohuć taksama prapuścić płastykavyja miny, zroblenyja ź minimalnaj kolkaściu mietału.
Kuratary pacukoŭ havorać, što tyja mohuć abšukać płošču 200 kvadratnych mietraŭ usiaho za 20 chvilin: heta našmat chutčej, čym ludzi. Kali pacuki znachodziać minu, to jany pakazvajuć sapioram miesca, dzie jana lažyć, drapajučy ziamlu: zvyčajna heta adbyvajecca, kali jany adčuvajuć pach vybuchoŭki. Za znachodžańnie miny pacuki atrymlivajuć łasunak — piure z bananaŭ i arachisu.
Ale jość u pacukoŭ i niedachopy: ich pracoŭnyja hadziny abmiežavanyja ranicaj, a na praciahu dnia im abaviazkova treba paspać.
Afrykanskija sumčatyja pacuki žyvuć kala vaśmi hadoŭ. Ich navučańnie doŭžycca dzieviać miesiacaŭ, paśla čaho pačynajecca pracoŭnaja karjera: dla hryzunoŭ jana moža ciahnucca da piaci hadoŭ. Kuratary čatyrochnohich sapioraŭ kažuć, što, kali pacuki starejuć i ich matyvacyja pačynaje zhasać, u kamandzie APOPO ich adpraŭlajuć na zasłužanuju piensiju.
Hałoŭnaja prykmieta taho, što karjera sapiora padyšła da kanca, pa słovach dresiroŭščykaŭ, kali žyvioły pačynajuć tracić bolš času na dohlad i son, čym na vyniuchvańnie min.
Ciapier čytajuć
«Zachodziš u kamieru, a jany kažuć: «My z taboj admaŭlajemsia siadzieć». Cichanoŭski raskazaŭ, jak sutyknuŭsia z prablemaj nizkaha statusu5
Kamientary