Doktarku Alenu Mikałajevu padčas vajny adpravili na Vaładarku za dapamohu habrejam — u XXI stahodździ tam ža apyniecca jaje praŭnučka Maryna Zołatava
Fizijołah, kandydat miedycynskich navuk Alena Ivanaŭna Mikałajeva — svajačka palitźniavolenaj hałoŭnaj redaktarki Tut.by Maryny Zołatavaj, prababula pa linii jaje taty. Padčas vajny Alena Mikałajeva ŭznačalvała ŭ Minsku lakarniu dla sirot, chavajučy ad niemcaŭ habrejskich dziaciej u tubierkuloznym adździaleńni. Kali heta ŭskryłasia, žančyna trapiła na Vaładarku i cudam paźbiehła rasstrełu. Praz 78 hod u tych ža ścienach turmy praviała niekalki hadoŭ jaje praŭnučka Maryna Zołatava.
Zhadvajem historyju žyćcia Aleny Mikałajevaj.
Alena naradziłasia ŭ 1899 hodzie ŭ Saratavie, tam ža skončyła miedycynski fakultet. Paśla novaśpiečanaja śpiecyjalistka pierabrałasia ŭ Minsk.
Žančyna ŭvajšła ŭ lik stvaralnikaŭ kafiedry fizijałohii Minskaha miedycynskaha instytuta.
Alena Ivanaŭna niastomna zajmałasia navukaj: u 1937-m jana atrymała stupień kandydata miedycynskich navuk. Na žal, mnohija jaje napracoŭki dla doktarskaj dysiertacyi byli zhublenyja padčas vajny. Z prychodam u Minsk akupantaŭ jaje čakali i jašče bolš surjoznyja vyprabavańni.
U 1941 hodzie Alena adpraviła svaich dačok na kanikuły da babuli ŭ Sarataŭ. Jana sama dumała paśla biehčy na ŭschod, ale nie zmahła i ŭrešcie zastałasia pracavać u balnicy dla chvorych na tubierkuloz, jakuju tady ŭznačalvała.
Alena vyrašyłasia ratavać habrejskich dziaciej, arhanizoŭvajučy dla ich novyja dakumienty i chavajučy ich u tubierkuloznym adździaleńni 9-j balnicy, kudy bajalisia zachodzić niemcy. U pryvatnaści, viadoma, što jana vyratavała ad hieta dziaciej Arona Taŭbkina, ź jakim pracavała razam. Dočki Aleny Lida i Natalla chadzili ź dziećmi terapieŭta — Davidam i Lidzijaj — u adnu škołu, ich siemji siabravali.
Samoha doktara Arona Taŭbkina adrazu pryzvali ŭ armiju. Alena Mikałajeva dabiłasia, kab u červieni 1942 hoda jaho syna Davida pieraviali ŭ jaje špital. Tam jana zarehistravała jaho pad vydumanym imiem «Viktar Savicki», aformiŭšy jak chvoraha pacyjenta.
Starejšaja dačka Taŭbkinych Lidzija była ŭžo paŭnaletniaj, tamu jaje nielha było raźmiaścić u špitali, ale i tut Alena znajšła vychad. Doktarka prydbała dla dziaŭčyny falšyvyja dakumienty na imia «Maryja Paŭłaviec» i pieraviezła jaje ŭ łahier da partyzan, ź jakimi balnica padpolna padtrymlivała suviaź.
Alena praciahvała pracavać u balnicy da 1943 hoda, płanujučy papoŭnić šerahi partyzan, ale jaje raskryli.
«Niemcy adpravili jaje na Vaładarku, šmat dapytvali. Tam u adnym z sutareńniaŭ jaje, nakolki viadoma, pavinny byli rasstralać — nazvali proźvišča «Mikałajeva», ale pierabłytali imia. I jana nie vyjšła z šerahu. Mahčyma, heta ŭratavała jaje žyćcio», — raskazvajuć znajomyja siamji.
U vyniku žančynu adpravili na prymusovyja pracy ŭ Hiermaniju. Nichto nie dumaŭ, što jana zastaniecca žyvoj: muž Aleny navat ažaniŭsia ź inšaj žančynaj. Ale paśla skančeńnia vajny jana viarnułasia ŭ Minsk.
«Z pałonu jana viartałasia sama, na pierakładnych. U jaje byŭ abrez vielmi pryhožaj tkaniny, jakim jana raspłačvałasia z tymi, chto jaje padvoziŭ. Kali jaje dočki pryjechali ŭ Minsk z Saratava na majskija śviaty, im dajšła telehrama prykładna z takim tekstam: «Mama žyvaja, jedzie». A jany ž taksama ŭžo «pachavali» maci».
Pa viartańni Alena praciahnuła pracu ŭ miedycynie. Jana — aŭtarka zvyš 50 navukovych prac, pryśviečanych prablemam trafičnych upłyvaŭ niarvovaj sistemy, vyvučeńniu fizijałohii čałavieka, u tym liku ekśpierymientalnamu abhruntavańniu ŭzajemadziejańnia ruchalnych reakcyj simietryčnych kancavin čałavieka. Jana stała členam kiraŭnictva, navukovym sakratarom Biełaruskaha navukovaha tavarystva fizijołahaŭ.
Paślavajenny čas dla jaje nie adrazu staŭ spakojnym. Praz toje, što Mikałajeva pažyła ŭ Hiermanii, žančynu šmat ciahali na dopyty ŭžo pradstaŭniki savieckaj ułady. Ale šmatlikija śviedčańni pra jaje dapamohu dzieciam i pra suviazi z padpollem vyratavali jaje ad represij.
Los dziaciej, jakich jana imknułasia vyratavać, skłaŭsia dyjamietralna procilehła. Starejšaja dačka Taŭbkina Lidzija zahinuła pry niavyśvietlenych abstavinach. Jaje maci Razalii taksama nie stała: taja pamierła ŭ hieta. Baćka ž Aron Taŭbkin vyžyŭ i zdoleŭ zabrać svajho małodšaha syna Davida z prytułku, dzie toj zastavaŭsia da kanca vajny.
Alena Mikałajeva pamierła ŭ 1994 hodzie. Žančyna pachavanaja na Paŭnočnych mohiłkach u Minsku.
U 2005 hodzie jaje ŭhanaravali zvańniem «Praviednik narodaŭ śvietu».
Kamientary