«Častku svajakoŭ ja adsiejała». Hamialčanka, jakaja žyvie ŭ Adesie, raspaviała pra adaptacyju da abstrełaŭ, ukrainskuju movu i svoj błoh
Iryna źjechała ź Biełarusi ŭ 2021 hodzie — za niekalki miesiacaŭ da pačatku poŭnamaštabnaj vajny. Dziaŭčyna pierabrałasia va Ukrainu da chłopca — vyjšła za jaho zamuž i pajechała adpačyvać u Jehipiet. 23 lutaha 2022 hoda, za dzień da poŭnamaštabnaj vajny, para viarnułasia ŭ Charkaŭ. Hamialčanka, jakaja ciapier viadzie błoh «Biełaruska ŭ Adesie» na 25 tysiač padpisčykaŭ, raspaviała «Našaj Nivie», jak za niekalki hod adaptavałasia da žyćcia na poŭdni Ukrainy, abstrełaŭ, śmierciaŭ i kamientaryjaŭ ad ukraincaŭ.
«Vy taja samaja biełaruska ŭ Adesie?»
Za try hady va Ukrainie Iryna navučyłasia svabodna razmaŭlać pa-ŭkrainsku. Pryznajecca, što, choć i dobra viedała biełaruskuju movu ŭ škole, zdavała jaje na CT, ciapier časta błytaje rodnyja słovy z ukrainskimi. Svoj błoh «Biełaruska ŭ Adesie» ŭ tyktoku 26-hadovaja dziaŭčyna viadzie pa-rusku.
«U sacyjalnych sietkach treba prajaŭlacca tak, kab ciabie bačyli sapraŭdnym. Naprykład, ja nie mahu žartavać pa-biełarusku. Ja nie viedaju niejkich zvarotaŭ, łajanki», — tłumačyć błohierka.
Naradziłasia Iryna ŭ Homielskaj vobłaści, u horadzie Pietrykaŭ, što za 60 kiłamietraŭ ad miažy z Ukrainaj. Rehularnaja tema jaje rolikaŭ ciapier — jak zvyčajnaje žyćcio ŭ Biełarusi adroźnivajecca ad ukrainskaha: pra roźnicu školnaha vychavańnia, ideałahizacyju ŭ adukacyi, pobytavyja i moŭnyja momanty.
Kaža, što kali pačała vieści błoh, jaje stali paznavać na vulicach Adesy. Pytalisia: «Vy taja samaja biełaruska ŭ Adesie?». Hetaja fraza pryviazałasia, i Iryna vyrašyła jaje zachavać — ciapier jana zaŭsiody bačnaja ŭ apisańni profilu.
Da svajho budučaha muža, ź jakim biełaruska paznajomiłasia ŭ kampjutarnaj hulni Dota 2, jana pierajechała ŭ kastryčniku 2021 hoda. U Biełarusi apošnim časam Iryna žyła ŭ Hrodnie, dzie vučyłasia va ŭniviersitecie, pracavała vakalistkaj i majstrychaj pa brovach. Mnohich jaje siabroŭ zatrymlivali za pratesty 2020 hoda, i hamialčanka bajałasia, što heta moža zakranuć i jaje.
«Ty ŭ internecie i nie razumieješ, chto heta piša — boty ci sapraŭdnyja ludzi»
Uzimku 2022 hoda siamiejnaja para adpačyvała ŭ Jehipcie, adkul viarnułasia 23 lutaha — za dzień da pačatku poŭnamaštabnaj vajny. U noč na 24 lutaha ŭ charkaŭskaj kvatery maładzionaŭ byli pieraboi sa śviatłom, a ranicaj ich razbudzili šmatlikija zvanki ad rodnych.
Iryna z mužam chacieli ŭ vypadku ekstrannaj situacyi pieračakać niebiaśpieku ŭ Turcyi, kudy ŭžo byli nabytyja kvitki, ale ŭsie aeraporty zakrylisia. Para šmat času praviała ŭ darozie, ale vyjechać praź Lvoŭ nie zmahła.
«Tady ŭsio adbyłosia za ličanyja hadziny. Zakryli miežy. Byli vializnyja zatory na darohach. Jechali paralelna tanki i cyvilnyja. I ŭsio heta było ŭ adnoj płyni. Dahetul pamiataju vočy taho maładoha vajscoŭca, jaki jechaŭ na tanku. Nie viedaju, žyvy jon ci nie. Ale było žachliva», — zhadvaje jana.
Šakavali Irynu naviny pra toje, što rakiety na Ukrainu lacieli ŭ tym liku ź jaje rodnaj Biełarusi. Častka svajakoŭ kazała, što va Ukrainie nasamreč usio narmalna, nie vieryli apoviedam pra vajnu. Z akaŭnta znajomaha milicyjaniera joj pisali pahrozy — kazali, što «zaraz pryjeduć, zabjuć jaje muža i jaje», i patrabavali skazać, dzie jany znachodziacca.
«U mianie byli zaskoki, pisała Biełaruś z maleńkaj litary. Paźniej ja heta pieraasensavała, supakoiłasia. Źmianiła svajo mierkavańnie. Nie byvaje drennych nacyj, byvajuć drennyja ludzi», — raspaviadaje dziaŭčyna.
U realnym žyćci jana nikoli nie sutykałasia ź niehatyŭnymi vykazvańniami ŭkraincaŭ nakont taho, što jana biełaruska. Kaža, što takoje čytała tolki ŭ internet-kamientaryjach.
«Heta infarmacyjnaja vajna, jakaja pačałasia ŭ sacsietkach, mianie zusim zabiła. Ja prosta pravaliłasia ŭ takuju depresiju, što ź jaje potym vielmi doŭha vybirałasia. I dahetul dalečvajusia. Ty ŭ internecie i nie razumieješ, chto heta piša — boty ci sapraŭdnyja ludzi».
Ź nierazumieńniem praz nacyjanalnaść jana sutyknułasia tolki ŭ mihracyjnym adździaleńni ŭ Kijevie, dzie para chacieła žyć paśla Charkava. Užo padčas vajny dziaŭčynie treba było aformić dakumienty, ale ŭ stalicy joj skazali, što dla biełarusaŭ heta ciapier niemahčyma. U čatach Iryna pračytała, što dakumienty praściej afarmlajuć u Adesie. Tak siamja i pačała žyć kala mora.
«Siońnia žyvy — značyć, dobra»
Partovy horad niaredka abstrelvajecca rasijskaj armijaj. Iryna kaža, što z časam jana, jak i sami adesity, navučyłasia reahavać na ataki bolš spakojna.
Źmianiŭsia i horad — z Adesy prybrali bolšaść błokpastoŭ, jakija ŭ pačatku vajny ščylna rasstaŭlali pa ŭsioj terytoryi, pabudavali šmat bambaschoviščaŭ kala mora.
«Kali tryvoha, i my čujem, što lacić balistyka, možam kudyści schavacca, zajści va ŭstanovu. Užo nichto ničoha nie pytajecca, usie pa vačach adno adnaho razumiejuć. Časam nikudy nie zachodziš, tamu što ŭžo pryblizna razumieješ, što, kudy i kali lacić».
Pastajanna pracuje hrupa ŭ telehramie, dzie paviedamlajuć pra ŭsie ataki pa horadzie z dakładnaściu da chviliny, raspaviadaje Iryna. Chavajucca ludzi ciapier tolki tady, kali dron pralataje zusim pobač z domam.
Biełaruska adčuvaje, što navat jaje cieła pryvykła da rehularnych usploskaŭ adrenalinu — kali doŭha niama vyznačanaj niebiaśpieki, heta padazrona, chočacca zrabić niešta ekstremalnaje. Naprykład, skoknuć z parašutam.
«Kali abstrełaŭ šmat i ich vialikaja kancentracyja, tady strašna, možam adychodzić dzień. Raniej, kali byŭ abstreł, ty adychodziŭ miesiac — prosta miesiac nie moh pryjści ŭ siabie. A ciapier hadzina-dźvie — i ŭsio. Naprykład, ja šyju, niešta bachnuła pobač, a ja ŭžo znoŭ zachapiłasia svajoj pracaj».
Iryna zhadvaje vypadak, kali snarad trapiŭ u hatel «Brystal», dzie zvyčajna spynialisia zamiežnyja dypłamaty. Biełaruska ŭ toj momant była za 300 mietraŭ ad prylotu.
«Jak ni žachliva, stała praściej stavicca da śmierci. U muža dziadźka zahinuŭ na froncie, znajomyja šmat čaho pieražyli, blizkija vajujuć. Jość taki žart: siońnia žyvy — značyć, dobra. Dobra, što nie ŭ mianie trapiła».
«Dahetul baćki telefanujuć i raskazvajuć, što pasadzili chłopca z našaj vulicy, niešta ŭ jaho znajšli»
«Častku svajakoŭ ja adsiejała, tamu što jany i raniej byli z prybabacham, prosta ja hetaha nie zaŭvažała. Kali pačałasia vajna, usio stała na svaje miescy. A z tymi, chto na maim baku, viadoma, stasujusia.
Apošnim časam krychu mienš: my sazvońvajemsia, a jany kažuć, što nie buduć hladzieć niejkaje videa, bo ludziej sadziać. Dahetul baćki telefanujuć i raskazvajuć, što pasadzili chłopca z našaj vulicy, niešta ŭ jaho znajšli», — kaža dziaŭčyna.
Adzin blizki svajak Iryny ź Biełarusi padtrymlivaje Rasiju. Jany navat mieli ahulnyja razmovy pa telefonie sa svajakami muža — jaho mama-ŭkrainka śpiecyjalna kazała «Słava Ukrainie», kab toj pačuŭ.
Zaraz Iryna pačynaje svaju spravu — brend adzieńnia. Ale pakul čakaje pastajannaha dazvołu na žycharstva, kab možna było paŭnavartasna zapuścić biznes. Kaža, što spačatku znajści pracu va Ukrainie było składana — jaje dośvied nie zusim pasavaŭ, a biełaruskija dypłomy miascovyja pracadaŭcy nie prymali.
Dziaŭčyna padpracoŭvała stvareńniem kantentu — zdymała fota, zajmałasia SMM. Razam ź siabroŭkaj-ukrainkaj jany zładzili prajekt na bierazie Čornaha mora — «Lusterki».
«Heta mieła vialikuju papularnaść. Ludzi bačyli, što ja biełaruska, i ŭsio roŭna pisali: «Dziakuj, što vy heta prydumali, zrabili». Dabrynia i zdarovy sens jość u ludziach, navat padčas vajny».
Ciapier čytajuć
Kiraŭnik Lidy zaklikaŭ siłavikoŭ nie spyniać palityčnych represij21
Kamientary