Kolki siabroŭ moža być u čałavieka ŭ epochu sacsietak? Navukoviec padličyŭ
Naš mozh evalucyjaniravaŭ dla sacyjalizacyi, adnak pamier našych sacyjalnych suviaziaŭ zastajecca abmiežavanym, niahledziačy na technałohii. Čamu tak, raźbirałasia The Wall Street Journal.
Pry svajoj adnosna nievialikaj vazie čałaviečy mozh źjaŭlajecca samym enierhazatratnym orhanam u našym ciele. Jon spažyvaje ažno 20% usioj enierhii i zajmaje niepraparcyjna vialikuju častku našaj anatomii ŭ paraŭnańni z bolšaściu inšych žyvioł. U čym pryčyna takoj raskošy?
Pavodle adnoj z navukovych hipotez, naša składanaja niervovaja sistema raźviłasia mienavita dla taho, kab my mahli padtrymlivać šmatlikija i razhalinavanyja sacyjalnyja suviazi. Zdajecca, ludzi prosta stvoranyja dla stasunkaŭ.
Mozh čałavieka vahoj kala 1,4 kiłahrama składaje ŭsiaho 2% ad masy cieła, ale try čverci hetaha orhana zajmaje nieakorteks — vobłaść, jakaja adkazvaje za takija składanyja funkcyi, jak pamiać, mova, rašeńnie prablem i samaśviadomaść. Hetyja zdolnaści dazvalajuć nam aryjentavacca ŭ składanych stasunkach u siamji, siarod siabroŭ, u spartyŭnych kamandach i na pracy. A raźvićcio šyrokaj sietki kantaktaŭ prynosić karyść zdaroŭju.
Daśledavańni pakazvajuć, što ludzi z bolšaj kolkaściu sacyjalnych suviaziaŭ majuć vyšejšyja pakazčyki vyžyvalnaści, a taksama źnižanuju ryzyku sardečna-sasudzistych zachvorvańniaŭ, insultu, dyjabietu 2‑ha typu, depresii i navat demiencyi.
Adnak, pa słovach brytanskaha psichołaha Robina Danbara, vysokija kahnityŭnyja vydatki na padtrymańnie hetych karysnych suviaziaŭ nakładajuć limit na kolkaść stabilnych stasunkaŭ, jakija my možam padtrymlivać.
Kab lepš zrazumieć hetyja abmiežavańni, Danbar daśledavaŭ našych svajakoŭ — małpaŭ, lemuraŭ i čałaviekapadobnych małpaŭ — i znajšoŭ suviaź pamiž pamieram nieakorteksa kožnaha prymata i pamieram jaho sacyjalnaj hrupy.
Danyja pakazali vyraznuju zaležnaść: čym bolšy nieakorteks, tym bolšaja sacyjalnaja hrupa. Danbar vyjaviŭ, naprykład, što ŭ šympanze siaredni pamier hrupy — kala 50 asobin.
Maksimum — 150
Na asnovie hetych danych jon praličyŭ vierahodny pamier i dla čałaviečych sacyjalnych hrup. Adkaz akazaŭsia niečakanym i dakładnym: 150.
Hetaja ličba, na dumku Danbara, zastajecca niaźmiennaj z časoŭ źjaŭleńnia našaha vidu, navat u sučasnuju ličbavuju epochu. Kab pravieryć svaju teoryju, daśledčyk analizavaŭ histaryčnyja teksty, archieałahičnyja danyja i navat vyvučaŭ carkoŭnyja abščyny.
Jon znajšoŭ paćviardžeńnie liku 150 u samych roznych supolnaściach: ad sietak svajactva palaŭničych-źbiralnikaŭ i pasieliščaŭ bronzavaha vieku da anhłasaksonskich viosak u siaredniaviečnaj Jeŭropie da sučasnych supolnaściaŭ.
Jak i ŭ inšych prymataŭ, čałaviečyja stasunki ijerarchičnyja. Danbar paraŭnoŭvaje ich z kołami na vadzie. U samym centry, u najbližejšym kole, znachodziacca ŭsiaho piać čałaviek — heta samyja blizkija siabry abo svajaki, ź jakimi ŭ vas najmacniejšaja emacyjnaja suviaź. Heta tyja, kamu vy možacie «papłakacca ŭ kamizelku» i z kim kantaktujecie chacia b raz na tydzień.
Nastupnaje koła pašyrajecca, dadajučy jašče dziesiać dobrych siabroŭ, jakich vy bačycie prynamsi raz na miesiac. Na hetych 15 čałaviek z abodvuch kołaŭ prypadaje kala 60% usioj vašaj sacyjalnaj uvahi.
Dalej idzie hrupa, jakuju možna nazvać «kampanijaj dla šašłykoŭ na vychodnych» — jana ŭklučaje ŭ siabie papiarednich 15 čałaviek i pašyrajecca da 50. I, narešcie, źniešniaje koła davodzić ahulnuju kolkaść da 150. Heta ludzi, jakich vy b zaprasili na vialikaje žyćciovaje śviata, naprykład, viasielle, ci tyja, kaho vy b nie saromielisia pavitać, navat kali b vypadkova sutyknulisia ź imi a 3‑j hadzinie nočy ŭ aeraporcie dalokaha šmatludnaha horada.
Kali kantakt z kimści z hetych kołaŭ stanovicca radziejšym, hety čałaviek, pa słovach Danbara, «niepaźbiežna apuskajecca na nižejšyja ŭzroŭni, a praź niekalki hadoŭ vypadaje z vašaj «soniečnaj sistemy» i stanovicca prosta znajomym».
Heta takija ludzi, jak barysta z kaviarni pobač ci bolšaść kaleh pa pracy. Mahčyma, vy b vypili ź imi piva čas ad času, ale nikoli b nie zaprasili ich dadomu.
Pa padlikach Danbara, akramia 150 blizkich ludziej, u nas jość jašče kala 350 znajomych. A paznać u tvar my možam jašče kala 1000 čałaviek. Naprykład, viadomaha palityka ci akciora. Ale hetyja adnosiny ŭžo adnabakovyja — vy ich viedajecie, a jany vas, chutčej za ŭsio, nie. Klučavaja asablivaść «koła 150» u tym, što hetyja adnosiny ŭzajemnyja.
A što dumajuć inšyja navukoŭcy?
Adnak nie ŭsie navukoŭcy zhodnyja z hetaj ličbaj. U 2021 hodzie hrupa šviedskich daśledčykaŭ vykazała mierkavańnie, što 150 — heta zanižanaja acenka. Jany śćviardžajuć, što hramadstva ludziej i prymataŭ raźvivajecca pa-roznamu.
U prymataŭ dastupnaść ježy i ryzyka napadu drapiežnikaŭ — vielmi važnyja faktary, jakija abmiažoŭvajuć pamier hrupy. Ludzi ž, naadvarot, mohuć źbiracca ŭ vielizarnyja hrupy na stadyjonach ci kancertach, a potym viartacca dadomu da całkam zabitych ladoŭniaŭ. Heta, na dumku krytykaŭ, pavinna dazvalać nam mieć značna bolšyja sacyjalnyja sietki.
Zdavałasia b, u epochu Facebook, Instagram i Telegram my mahli b lohka prabić «stol» u 150 čałaviek. Ale Danbar ličyć, što sacsietki istotna nie źmianili ni pamier, ni jakaść našych suviaziaŭ. Kali pahladzieć na častatu pastoŭ, telefonnych zvankoŭ ci asabistych sustreč, my ŭbačym usio tyja ž ijerarchičnyja koły.
Što sapraŭdy zrabili sacyjalnyja płatformy, dyk heta dazvolili nam daŭžej utrymlivać ludziej na peŭnym uzroŭni stasunkaŭ, zapavolvajučy ich pierachod u katehoryju znajomych.
Ciapier čytajuć
60‑hadovaja pjanaja biełaruska pieratvaryła palot z Paryža ŭ Vilniu ŭ kašmar3
Kamientary
Isteroidny typ arhanizacyi asoby 300+ kantaktaŭ i ŭsie siabry:)))
U mianie asteničny ź isteroidnym uchiłam - pryblizna 30+ čałaviek u stałym kantakcie. Bolš nie mahu, bo pačynajecca samakapańnie.
Ludzi - heta ciažka.
Zvyčajnaje: karelacyja nie značyć pryčynnaja suviaź.
Moža być inakš, naprykład, narmalny ŭdzielnik hramadstva maje i zdaroŭje lepš za marhinała, i bolš sacyjalnych kantaktaŭ.
2. Limit na sacyjalnyja suviazi, padličany ź fizijałohii, nie značyć siaredniuju kolkaść hetych suviaziej. Limit - heta prosta taja ličba, paśla jakoj užo nie pamiataješ, chto heta.
A realnaja kolkaść kantaktaŭ zaležyć ad roznych faktaraŭ, u tym liku ad najaŭnaści svabodnaha času.
Abo ad miesca pražyvańnia: ŭ horadzie možna ŭdzielničać u roznych supołkach pa intaresach, u vioscy vy budziecie kantaktavać tolki z susiedziami i pa internetu.