U novym padručniku pa historyi dla 11 kłasa zamoŭčvajuć stalinskija represii i ŭchvalajuć vajnu suprać Ukrainy

Pryvodzim niekatoryja momanty z razboru.

Pavialičyć

Zamoŭčvańnie stalinskich represij

U novym padručniku šmat prapahandy, a niekatoryja važnyja fakty ŭtojvajucca. Naprykład, palityčnyja represii ŭ stalinskija časy. Heta tema ŭ druhoj častcy padručnika zhadvajecca tolki mimachodź, u adnoj frazie: «U kancy 1940‑ch stała vidavočnym viartańnie da palityčnych mietadaŭ 1930-ch».

Pa-pieršaje, heta niapraŭda. Represii pry Stalinie byli piermanientnymi, jany, pačaŭšysia ŭ kancy 1920-ch, nie spynialisia ni da, ni paśla 1945 hoda. Naprykład, adrazu paśla vajny ich achviarami stali ŭdzielniki biełaruskich moładzievych arhanizacyj.

A pa-druhoje, nie rasšyfroŭvajecca, pra jakija «mietady» idzie havorka. Hety tom padručnika pačynajecca z 1945 hoda, ale i ŭ pieršaj častcy pra ich nie pišacca. Tam havorycca tolki pra represiŭnuju palityku polskich uładaŭ u mižvajenny pieryjad u Zachodniaj Biełarusi, jakaja ŭvachodziła tady ŭ skład Polščy.

A voś pra masavyja represii ŭ BSSR i ŭsim SSSR — ni słova. Adnym abzacam raskazvajecca tolki pra kalektyvizacyju (praces stvareńnia kałhasaŭ), jakaja, jak pišuć aŭtary, «supravadžałasia raskułačvańniem častki sialan».

«Kułaki — arhanizatary bujnych pryvatnych haspadarak u vioscy — padlahali raskułačvańniu i adabrańni ŭsioj ułasnaści. Adnak z-za samavolstva miascovych uładaŭ raskułačvańniu padvierhlisia mnohija sieradniaki. Dziasiatki tysiač raskułačanych byli vysieleny ŭ Kazachstan i Sibir, častka ź ich zahinuła padčas hetaha pierasialeńnia», — havorycca ŭ pieršaj častcy.

Heta faktyčna adzinaje zhadvańnie pra represiŭnuju palityku SSSR u Biełarusi na abodva tamy padručnika. Pry hetym navat tut aŭtary dapamožnika pierakładajuć adkaznaść z partyjnaha kiraŭnictva, jakoje stvaryła hetuju sistemu, na radavych vykanaŭcaŭ («z-za samavolstva miascovych uładaŭ»). Padčas kalektyvizacyi ź Biełarusi byli vysieleny 15 724 siamji — 73 415 čałaviek.

U padručniku taksama prynižajecca rola Vialikabrytanii i ZŠA ŭ Druhoj suśvietnaj vajnie (i ŭ pryncypie demanizujecca Zachad), čakana nie zhadvajecca raźvićcio biełaruskaha nacyjanalnaha ruchu, a raspad SSSR traktujecca jak katastrofa.

Pavialičyć

Stary fejk pra Łukašenku

Bolš za pałovu padručnika pryśviečana padziejam paśla 1991 hoda. Hetyja raździeły pieratvorany ŭ paniehiryk Alaksandru Łukašenku. Paŭtarajecca stary fejk pra toje, što jon adziny hałasavaŭ suprać Biełaviežskich pahadnieńniaŭ, choć daŭno viadoma, što hetym čałaviekam byŭ Valeryj Cichinia.

Aŭtary dachodziać da taho, što śćviardžajuć: «Realnaje nabyćcio suvierenitetu, farmiravańnie jaho atrybutaŭ, takich jak niezaležnaja ŭnutranaja i źniešniaja palityka, charčovaja, vajennaja i enierhietyčnaja biaśpieka, adbyvałasia ź siaredziny 1990‑ch hadoŭ i było źviazana z uviadzieńniem instytuta prezidenctva». Heta značyć z 1991 pa 1994 hod naša kraina nibyta nie była pa-sapraŭdnamu niezaležnaj.

U realnaści ŭsio było naadvarot: Biełaruś zdabyła demakratyčnyja orhany ŭłady, zaćvierdziła hałoŭnuju rolu biełaruskaj movy, histaryčnyja dziaržsimvały, naładziła dypłamatyčnyja adnosiny z usim śvietam, pryniała Kanstytucyju, pačała budavać svaju rynačnuju ekanomiku.

Darečy, aŭtary, kažučy pra novyja dziaržsimvały na pačatku 90-ch, prymudrajucca navat nie patłumačyć, što imi tady stali nacyjanalnyja bieła-čyrvona-bieły ściah i hierb «Pahonia».

Pavialičyć

U padručniku ačarniajuć masavyja mirnyja pratesty 2020 hoda, traktujučy ich jak «sprobu miaciažu z metaj zachopu kanstytucyjnaj ułady» (sa spasyłkaj na Łukašenku).

Taksama abvinavačvajuć Zachad u hibrydnaj vajnie suprać Biełarusi i Rasii, chvalać Pucina,

uchvalajuć anieksiju Kryma, stvareńnie samaabvieščanych «ŁNR» i «DNR», a taksama rasijskuju ahresiju suprać Ukrainy z 2022 hoda. Vinavatym u vajnie nazyvajuć znoŭ ža Zachad, jaki nibyta «śviadoma sarvaŭ dypłamatyčnaje vyrašeńnie kanfliktu, abnuliŭšy miratvorčyja namahańni Rasii, Biełarusi, krain Hłabalnaha Poŭdnia i inšych subjektaŭ, zacikaŭlenych u miry va Ukrainie».

Chto napisaŭ padručnik

Novy padručnik napisaŭ kalektyŭ pad kiraŭnictvam Alaksandra Kachanoŭskaha. Z 2016 hoda jon źjaŭlajecca dekanam histaryčnaha fakulteta BDU, udzielničaŭ u adličeńni studentaŭ pa palityčnych pryčynach. Siarod aŭtaraŭ padručnika — sam Kachanoŭski, a taksama čaćviora jaho padnačalenych — kiraŭniki kafiedraŭ:

• historyi Biełarusi staražytnaha času i siarednich viakoŭ — Ściapan Ciemušaŭ,

• historyi Biełarusi novaha i naviejšaha času — Hanna Maskievič,

• historyi novaha i naviejšaha času — Uładzimir Košaleŭ,

• krynicaznaŭstva — Siarhiej Chodzin.

Taksama siarod aŭtaraŭ Alena Moch, jakaja ŭdzielničała ŭ stvareńni padručnikaŭ pra hienacyd, dekan fakulteta historyi i mižkulturnych kamunikacyj Homielskaha dziaržuniviersiteta Mikałaj Miazha i prarektar pa ideałahičnaj i vychavaŭčaj rabocie Połackaha dziaržuniviersiteta Alesia Korsak.

Navukovym kansultantam vystupiŭ viadomy ajčynny prapahandyst, historyk Ihar Marzaluk.

• 1
• 1
• 1
• 12
• 0
• 2
• 24
• 0