Da takoha nie dadumalisia navat u biełaruskaj dyktatury. Pra što «Ejfaryja» Maryi Parchimčyk

U knizie Maryi Parchimčyk «Ejfaryja» apisvajecca zahadkavaja IT-vyspa — takaja sabie dziaržava ŭ centry Jeŭropy z naziemnymi miežami. Nazvy rajcentraŭ i viosak u joj vyklučna biełaruskija.

Na IT-vyspu pryjazdžajuć 29‑hadovy brytaniec Piter Uordsvart i 52‑hadovaja kiraŭnička tancavalnaha kalektyvu ci to Samary, ci to Saratava Kaciaryna Fiodaraŭna. 

Brytaniec pa lehiendzie zachopleny narodnymi tradycyjami i abradami i, zdajecca, navat viedaje biełaruskuju movu, źbirajecca pisać daśledavańnie. Kaciaryna Fiodaraŭna stavić za metu hodna vystupić na fiestyvali «Žnivo», a taksama nie zbajodać vialikuju relikviju — ściah koleru kumača. (Zbajodaje na pieršych staronkach.)

Piter, praŭda, pastajanna kansultujecca sa svaim siabram z Foryn-ofisa (Ministerstva zamiežnych spraŭ Brytanii), što ŭ naš čas usieahulnaj padazronaści navodzić na dumki, što nie taki i prosty hety Piter. Darečy, za im adrazu pačynajuć sačyć śpiecyjalna navučanyja ludzi. A pry ŭjeździe, nie tłumačačy, robiać niejkuju pryščepku.

Kaciaryna ž Fiodaraŭna paŭdzielničaje ŭ jubilei narodnaha hieroja Alaksandra Horkaha, za proźviščam jakoha lohka sčytvajecca Alaksandr Saładucha.

A paźniej paznajomicca ź ministram historyi i zabaŭ Piatrom Ryhoravičam Usovičam — vialikim amataram artefaktaŭ miascovaj historyi. U jaho ŭ majontku jość navat ščyt Hiedymina ci zub-šaściorka Vosipa Mandelštama, taksama jon pakłaŭ voka na viartańnie kryža Jeŭfrasińni Połackaj (ci nie z byłoha ministra Piatra Kraŭčanki, viadomaha kalekcyjaniera, hety piersanaž častkova śpisany?).

Dalejšy pieraplot padziej zaciahnie ŭsich ich.

U knizie zakranajucca i pratesty 2020 hoda, choć hod i nie nazyvajecca. Adna z hałoŭnych hieraiń jedzie z bratam u rodny rajcentr hałasavać. I hałasujuć jany za kandydata «suprać usich» («Jak ličyć budziecie? Jak zaŭsiody?» — pytajecca brat u členaŭ vybarčaj kamisii), jaki ŭ vyniku ŭpeŭniena pieramahaje, a potym dałučajucca da narodnych pratestaŭ, jakija žorstka padaŭlajucca.

«A tam na avanscenu vyjšaŭ vadamiot. Siniaja karakacica biła strumieniami, adciskajučy ludziej, raźbivajučy na adzinki. Tut i tam z vybliskami łopała. Adny žančyny niema kryčali, druhija ŭstavali na abaronu ludziej, što ŭpali, niešta kazali tym, chto źbiraŭsia ich bić, ale asobnych słoŭ było nie razabrać. Milicejskija stanavilisia zaradžanyja, vychoplivajučy dručki, i kali adrazu nie ŭdavałasia pakłaści ich na čyjo-niebudź cieła, to ściskali ŭ rukach, vydzirajučy — kudy b».

Ale ci jość u IT-vyspy šancy na budučyniu? Da mietadaŭ kantrolu, jakimi tam karystajucca, nie dadumalisia navat u biełaruskaj dyktatury.

Jość u knizie i niekalki nieabaviazkovych, nie da kanca zrazumiełych linij. Naprykład, historyja znajomstva Pitera ź miascovym hierojem Vadzimam, jaki adsiadzieŭ termin za źniščeńnie pomnikaŭ Lenina, i try vyprabavańni dla brytanca. I što za Hienij lažyć u psichbalnicy? Dyj linija Alaksandra Horkaha-Saładuchi — navošta stolki staronak pinać zabranzaviełaha metra?

Maryja na prezientacyi padčas fiestyvalu «Pradmova» raskazała, jak stvarałasia kniha. Aŭtarka ciažka pieranosić zimy, i zimoj 2021‑-2022 źviarnułasia da siabroŭ u fejsbuku z takoj prapanovaj: jana pasprabuje napisać knihu za zimu, a siabry padtrymajuć jaje danatami. Kali nie napiša, to viernie danaty ŭ padvojnym pamiery. Skłałasia paśpiachova — kniha była hatova.

Pavialičyć

Cikava, što spačatku ŭ knihi była inšaja nazva, ale redaktarka była kateharyčnaja: pad pieršym varyjantam kniha pradavacca nie budzie. Toj nazvy Maryja nie raskryvaje.

***

Maryja Parchimčyk naradziłasia ŭ 1986 hodzie na Babrujščynie. Z adukacyi — fiłołah, z prafiesii — žurnalistka, redaktarka, stvaralnica padkastaŭ. Taksama pracuje z humarystyčnymi tekstami jak komik i ŭdzielnica fieminisckaha stendap-kłuba. «Ejfaryja» — heta jaje pieršaja kniha.

Parchimčyk Maryja. Ejfaryja. — Vilnia: Pflaŭmbaŭm, 2025 

• 8
• 0
• 2
• 1
• 0
• 0
• 0
• 1