Na scenie — łajanka, u zali — piva: hetak vyhladaje «Biełaruskaja samaidentyfikacyja». Pra novuju pastanoŭku Svabodnaha teatru piša Anton Trafimovič.
Sumieś piva, zakuski, cyharetnaha dymu ŭ impravizavanaj zali z budaŭnikami, rasiejskim matam i lampačkami zamiest butelek na impravizavanaj scenie. Što heta takoje? Nia što inšaje, jak spektakl «My. Samaidentyfikacyja» «Svabodnaha teatru» (režyser Uładzimier Ščerbań). Mienavita ŭ takoj nie zusim zvyčajnaj formie adbyŭsia pakaz spektaklu, jaki staŭ vynikam prajektu «My» — konkursu siarod biełaruskich dramaturhaŭ, u tvorach jakich dajecca adkaz na pytańnie «Chto takija biełarusy?».
Adčuvańnia taho, što ty ŭ teatry, pierad pačatkam spektaklu nie było. Pierad uvachodam nie stajali surjoznyja mužčyny ŭ kaściumach i prybranyja žančyny. Kvitkoŭ nie pytalisia. Zajšoŭšy ŭnutr, padumaŭ, što nie tudy trapiŭ: ludzi pjuć piva, jaduć, mitusiacca. Teatram navat i nia pachła — pachła dymam ad cyharet. Atmasfera była bolš padobnaja da anhielskaha pabu. Ale ŭrešcie pierad naviednikami klubu źjavilisia arhanizatary i režyser, i ŭsio stała na svaje miescy.
«Prapuścicie aktoraŭ!» — razdałosia ŭ zali, i čatyry čałavieki va ŭniformie budaŭnikoŭ z kaskami na hałovach praz zabituju zalu prasunulisia ad dźviarej napierad, da volnaje prastory pierad stolikami. Voś hetaje «napierad» (bolš-mienš šyrokaja placoŭka) i stałasia miescam razhortvańnia asnoŭnych padziej. I ludzi ŭ dziŭnaj vopratcy stali aktorami, naviedvalniki klubu — teatralnymi hledačami, a nievialički mienski klub — sapraŭdnym teatram.
Ale na hetym nia skončylisia niezvyčajnyja rečy. Aktory adrazu pačali razmaŭlać na trasiancy, z vykarystańniem rasiejskaj łajanki. Usia reč u tym, što pry padrychtoŭcy pjesy aŭtar pabyvaŭ na budaŭničaj placoŭcy i zapisaŭ na dyktafon razmovy rabočych, zrabiŭšy ich častkaju svajho tvoru. Dla klasyčnaha teatru heta było b niedapuščalna. Ale nie zabyvajciesia — heta «Svabodny teatar», a značyć, tut niama abmiežavańniaŭ.
Naahuł, u hetaj pastanoŭcy adchileńniaŭ ad paniaćcia «narmalna» chapała. Usie pradmiety pobytu zamianiajucca niejkimi symbaličnymi surahatami. Butelka — lampačka, buterbrod — ćvik.
Padziei adbyvajucca chutka. Pamiž saboju jany nia źviazanyja. Spektakl składajecca ź nievialikich bytavych scen, jakija pieraryvajucca budaŭnikami, što adbivajuć rukami takt pa kaskach na hałovach. A paśla — dyjalohi, dzie niama niejkich alternatyŭnych maciukam vyrazaŭ.
Hledačy spačatku śmiajucca z žyvoj razmovy budaŭnikoŭ, a paśla asensoŭvajuć manaloh «cieła z žyvoj hałavoj» pra rabstva ludziej u siońniašnim hramadztvie.
Aktory, dramaturh, režyser, ideja — usio ŭ spektakli biełaruskaje. Adzinaje, što vybivajecca z hetaha šerahu, — rasiejskaja mova. Ale, pavodle słoŭ arhanizataraŭ, siońnia rychtujucca pierakłady na biełaruskuju movu dvanaccaci pjesaŭ. Pryčym pierakłady pavinny vyjści «lepšymi za aryhinał».
∎
«Svabodny teatar» — prajekt, arhanizatarami jakoha źjaŭlajucca Hildyja biełaruskich dramaturhaŭ i scenarystaŭ, teatar-studyja «Mały teatar» i ichnyja pradstaŭniki Natalla Kalada, Andrej Kurejčyk, Mikałaj Chalezin. 27 kastryčnika byli padviedzieny vyniki pieršaha mižnarodnaha konkursu sučasnaj dramaturhii, u jakim uziaŭ udzieł 141 aŭtar ź dzieviaci krain śvietu. Na cyrymonii ŭznaharodžvańnia adbyłasia i premjera spektaklu «My. Samaidentyfikacyja».
Kamientary