U Minsku pachavali jak achviar nacyzmu 75 čałaviek, pareštki jakich znajšli kala byłoj dačy Canavy. Ale bolš padobna, što heta achviary savietaŭ
U lesie staličnaha mikrarajona Ściapianka «Minskbud» uzvodzić žyły kompleks «Utulny». Tam u rajonie vulicy Parnikovaja letam 2024 hoda byli znojdzienyja pareštki rasstralanych ludziej. I choć, sa słoŭ prakurora Mienska Aleha Łaŭruchina, «nie było nijakaj infarmacyi ab trahičnych padziejach u hetaj miascovaści», pareštki pachavali jak achviar vajennaha «hienacydu biełaruskaha naroda». Pry hetym ŽK «Utulny» ŭzvodzicca pablizu miesca, dzie niekali raźmiaščałasia dača kiraŭnika NKVD BSSR Łaŭrencija Canavy, źviartaje ŭvahu «Lusterka».
Uletku 2024 hoda pry budaŭnictvie ŽK «Utulny» pablizu vulicy Parnikovaj budaŭniki znajšli kaścianyja čałaviečyja pareštki (paviedamleńniaŭ pra heta ŭ ŚMI znajści nie ŭdałosia, choć zvyčajna jany jość).
Prakuratura daručyła pravieści palavyja pošukavyja raboty na hetym abjekcie ŭ ramkach kryminalnaj spravy ab hienacydzie biełaruskaha naroda ŭ pieryjad «Vialikaj Ajčynnaj vajny» i ŭ paślavajenny pieryjad.
Hetym z 15 lipienia pa 29 listapada 2024-ha zaniaŭsia śpiecyjalny pošukavy bataljon Minabarony. Byli znojdzienyja pareštki 75 mužčyn i žančyn va ŭzroście ad 18 hadoŭ i starejšych, a taksama hilzy i asabistyja rečy zabitych.
17 červienia 2025 hoda na Čyžoŭskich mohiłkach u Minsku prajšła cyrymonija pierapachavańnia pareštkaŭ 75 achviar hienacydu biełaruskaha naroda, paviedamiła dziaržahienctva «Minsk-Naviny».
«My schilajemsia da taho, što hetyja ludzi — ź liku cyvilnaha nasielnictva, pakolki byli znojdzienyja hilzy ad strałkovaj zbroi, jakaja znachodziłasia ŭ toj čas na ŭzbrajeńni hitleraŭskaj armii, a na čarapach mielisia ŭvachodnyja i vychodnyja adtuliny ad ahniastrelnych kulavych ranieńniaŭ. Byli staranna vyvučanyja archiŭnyja dakumienty, ale ni ŭ adnym ź ich nie znajšłosia zhadki pra miescy pachavańniaŭ pablizu ciapierašniaj vulicy Parnikovaj. U pakazańniach bolš za 19,7 tysiačy śviedak, apytanych za čatyry hady ŭ ramkach rasśledavańnia kryminalnaj spravy ab hienacydzie biełaruskaha naroda, taksama nie było nijakaj infarmacyi ab trahičnych padziejach u hetaj miascovaści», — raskazaŭ na cyrymonii prakuror Minska Aleh Łaŭruchin.
Dalej namieśnik hienprakurora Hienadź Dysko zajaŭlaŭ, što «ciapier na Zachadzie karyčnievaja čuma znoŭ pačynaje padymać svaju hałavu». A kiraŭnik Nacbiblijateki i deputat Vadzim Hihin kazaŭ, što ciapier u śviecie adbyvajecca «nie prosta ŭzdym nacyzmu».
Pry hetym važna, što paznačanym rajonie, dzie ŭzvodzicca ŽK «Utulny», znachodziłasia pabudavanaja ŭ 1930-ja hady dača Łaŭrencija Canavy, jaki ŭznačalvaŭ NKVD i orhany Dziaržbiaśpieki BSSR u 1938-1941 i 1943-1951 hadach. Mienavita tut, darečy, u 1948 hodzie byli razdušanyja hruzavikom znakamity jaŭrejski akcior i režysior Sałamon Michoełs i teatralny krytyk Uładzimir Hołubaŭ.
Pra rasstreły na hetym miescy i pachavańni maładych žančyn raskazali miascovyja žychary.
Tak, pra mahiły achviar represij (zamaskavanyja pad žyviolny mohilnik, jany znachodzilisia niepadalok ad čyhunki Maskoŭskaha kirunku) u Ściapianskim lesie raskazvali biełarusy-emihranty, piśmieńniki Uładzimir Hućka (Dudzicki) i Jazep Leščanka (Michaś Kavyl). Pieršy paviedamlaŭ, što bačyŭ mahiły ŭ 1932-m, druhi apisvaŭ ubačany rasstreł:
«Uspomniłasia, jak my — Siarhiej Astrejka, Hintaŭt, Rusakovič — badzialisia ŭnačy pa lesie kala saŭhasa «Ślapianka», kudy byli pasłany na «praryŭ», i padhledzieli rasstreł. Jak padaŭ na kaleni niaščasny čałaviek i ŭzdymaŭ u nieba ruki, jak paśla strełu kulnuŭsia ŭ jamu…»
Uładalnik dačy Canavy ŭžo paśla śmierci Stalina, 4 krasavika 1953 hoda, byŭ aryštavany. Jon pamior u Butyrskaj turmie 12 kastryčnika 1955 hoda. Paśla dača stała viedamasnym sadkom MUS. Budynak u takoj jakaści praisnavaŭ da 1990-ch hadoŭ. Potym u 2005-m na byłoj dačy byŭ pažar, a źnieśli jaje kančatkova ŭ 2011-m.
Z radavoha hniazda ŭ Siachnovičach prybrali biust Kaściuški. Zamiest ekspazicyi pra hieroja — zała hienacydu biełaruskaha naroda
Symona Sierafinoviča, jaki pamior u 1997 hodzie, pryznali vinavatym u hienacydzie
«Vźviejtieś kostrami» ŭ inšaj formie viarnułasia ŭ škoły». Što ciapier adbyvajecca ŭ biełaruskaj adukacyi?
Kamientary