«Apantanaści hieapalitykaj, jak u Rasii, u nas siońnia niama». Historyk parazvažaŭ, ci pieražyvuć biełarusy «russkij mir»

«Maštab interviencyi sapraŭdy biesprecedentny»

«U Biełarusi dziejničaje niekalki instytutaŭ tak zvanaj «miakkaj siły». Heta ofisy dziaržaŭnaj karparacyi «Rassupracoŭnictva», pradstaŭnictvy fundacyi «Russkij mir», a taksama pradstaŭnictva fundacyi publičnaj dypłamatyi imia Harčakova», — zaznačyŭ historyk.

Pa jaho słovach, adna tolki kolkaść prapanavanych rasijskich stypiendyj u minułym hodzie pakryła ŭvieś biełaruski bakałaŭryjat. Ale najbolšuju niebiaśpieku ŭjaŭlaje saboj mienavita šyrokaja pradstaŭlenaść vyšejpamianionych strukturaŭ.

Pavieł Cieraškovič pryvioŭ kankretny prykład: zvyčajna Rasija maje ŭ zamiežnych krainach nie bolš za dva «ruskija damy», a ŭ Biełarusi ich užo čatyry — u Minsku, Hrodnie, Breście i Homieli. Akramia taho, u Mahilovie dziejničaje tak zvany infarmacyjny centr, jaki pavodle svajoj dziejnaści mała čym ad ich adroźnivajecca.

Historyk nahadaŭ, što ŭ 2014-m ofisy «Rassupracoŭnictva» ŭ Krymie i na ŭschodzie Ukrainy stali hałoŭnymi padbuchtorščykami da sieparatyŭnych dziejańniaŭ.

A ŭ artykule rasijskaha palittechnołaha Cimafieja Siarhiejcava (luty 2022-ha) «Što Rasija pavinna rabić z Ukrainaj» ofisam «Rassupracoŭnictva» advodziłasia rola akupacyjnych centraŭ na zachoplenaj terytoryi.

Niebiaśpieka ad hetych struktur u tym, što jany nacelenyja na adukacyju, padkreślivaje Cieraškovič — ad školnaj da vyšejšaj. Jany ładziać dla školnikaŭ pachody na prapahandysckija vystavy i kinaprahlady, adsočvajuć talenavitych i pierśpiektyŭnych maładych daśledčykaŭ.

U čym moc rasijskaj prapahandy

Pavieł Cieraškovič nahadvaje, što sučasnaja pucinskaja prapahanda svaimi karaniami idzie ŭ minułaje stahodździe. Roŭna sto hadoŭ tamu pačałosia radyjoviaščańnie na zamiežnych movach u SSSR. Hety momant i staŭ punktam adliku isnavańnia savieckaj prapahandy.

Siońniašniaja prapahandysckaja mašyna ŭ Rasii napoŭnicu zadziejničała sučasnyja infarmacyjnyja technałohii, uklučna z sacsietkami.

«U hetuju prapahandu ŭkinutyja kałasalnyja resursy. My navat da kanca nie ŭjaŭlajem, nakolki jany mocnyja.

Roźnica pamiž savieckaj asnovaj i sučasnaj prapahandaj u tym, što siońnia pucinski režym maje niesupastaŭna bolšyja i mahutnyja techničnyja mahčymaści.

I kali ŭ savieckaj prapahandzie asnoŭnym składnikam była ideałohija, a na palityčnyja technałohii prypadała kala 10%, to siońniašnija praporcyi vyhladajuć dakładna naadvarot.

Ideałohija ŭ pucinskaj prapahandzie niestrukturavanaja, nievidavočnaja, niby zabluranaja. Ale dziakujučy tatalnaj vazie palittechnałohij usio pracuje zvyšefiektyŭna», — kaža historyk.

I hetamu ŭ sučasnym śviecie prosta niama anałahaŭ:

«Pa techničnych mahčymaściach heta daloka pieraŭzychodzić Saviecki Sajuz i nacysckuju Hiermaniju».

Nakolki hłyboka «russkij mir» pranik u biełaruskuju dušu

Historyk pahadžajecca z dumkaj pra toje, što prapahandysckija instytuty Biełarusi i Rasii faktyčna sinchranizavalisia za apošnija hady.

Ale pakul zachoŭvajucca ideałahičnyja adroźnieńni. Hałoŭny stryžań «russkoho mira» — idei jeŭrazijstva. A ŭ Biełarusi na siońnia ličanyja adzinki jahonych adeptaŭ. Z čaho možna zrabić vysnovu, što hety kampanient nie pryžyvajecca siarod biełarusaŭ.

Dachodzić da taho, što niekatoryja addanyja prychilniki Łukašenki, vyklučna łajalnyja da jaho, vystupajuć suprać idej jeŭrazijstva.

Nie zamacavaŭsia u Biełarusi i druhi kampanient — kłasičnaja hieapalityka kanca XIX — pačatku XX stahodździa, adrodžanaja ŭ siońniašniaj Rasijskaj Fiederacyi: «Toj apantanaści hieapalitykaj, jak u Rasii, u nas siońnia niama».

A voś jaskravaje supadzieńnie nazirajecca ŭ kulcie Pieramohi, jaki pieratvaryŭsia ŭ kult vajny, adznačaje historyk. U apošnija hady ŭ Biełarusi aktyŭna zapazyčvajucca rasijskija praktyki kulta Pieramohi, čaho raniej praktyčna nie było.

U tym liku vykarystańnie dziaciej u vajenizavanych šeściach, što ŭsio bolš nahadvajuć karnavał.  

Što ratuje biełaruskuju śviadomaść

Najaŭnaść dziaržavy, dziaržaŭnaści — navat u tym vyhladzie, u jakim jana isnuje siońnia — adyhryvaje vialikuju rolu ŭ zachavańni ahulnabiełaruskaj śviadomaści, pierakanany Pavieł Cieraškovič: «Biezumoŭna, heta ŭpłyvaje vielmi pazityŭna».

Historyk padkreśliŭ, što navat u siońniašniaj naskroź zaležnaj ad Maskvy Biełarusi siarod ludziej, što prymajuć rašeńni, jość tyja, chto supraciŭlajecca ekspansii «russkoho mira».

Pa jaho słovach, vyšejpamianionyja 1300 stypiendyj dla biełaruskich bakałaŭraŭ vyklikali pratest u viedamstvie Ivanca. Pra heta ŭ minułym hodzie zajavili ŭ «Rassupracoŭnictvie», papraknuŭšy biełarusaŭ tym, što ich studenty tysiačami jeduć na vučobu ŭ Polšču.

A kolki hod tamu ŭ Akademii kiravańnia była abaronienaja dysiertacyja na temu taho, što ideałohija «russkoho mira» nie pasuje biełarusam, što jany jaje nie prymajuć. Taksama jak i ideju ruskaha miesijanizmu.

Ci vystaić biełaruskaja identyčnaść

Historyk Cieraškovič davoli aptymistyčna hladzić na budučyniu biełaruskaj identyčnaści, zvažajučy na toje, što adbyvałasia ŭ apošnija hady isnavańnia SSSR.

«U 70-80-ja hady byŭ padručnik pa historyi BSSR, ale nie było dyscypliny ŭ škołach pa historyi Biełarusi. I nastaŭnik vymušany byŭ uvodzić u kurs historyi SSSR asobnyja zaniatki pa historyi Biełarusi. Siońnia takaja dyscyplina jość».

Siudy ž historyk dadaje isnavańnie kursa historyi biełaruskaj dziaržaŭnaści dla VNU: «Heta taksama sadziejničaje zachavańniu biełaruskaj identyčnaści».

I jaki b ni byŭ źmiest hetaha kursa, uklučna sa sprobami vystavić rusifikacyju bolš pazityŭnaj, čym pałanizacyju, sam fakt isnavańnia jaho razdražniaje Rasiju. Adsiul i sproby stvaryć supolny padručnik historyi.

Ci źniknie Biełaruś, kali źniknie biełaruskaja dziaržava?

Inkarparacyja Biełarusi ŭ Rasiju mahčymaja, kaža Cieraškovič. Pry hetym jon upeŭnieny, što ŭ takim razie nie budzie nijakaha ŭvachodžańnia šaściu abłaściami ci novaj fiederalnaj akruhi.

«Farmalna dziaržaŭnaść zachvajecca, budzie zachavanaja i dziaržaŭnaść biełaruskaj movy. Praŭda, heta ničoha nie budzie značyć. Va Udmurcii ŭdmurckaja mova maje dziaržaŭny status, i što heta aznačaje? Ničoha nie aznačaje, aproč najaŭnaści dvuchmoŭnych šyldaŭ. Mahčyma, budzie varyjant taki».

Pavodle historyka, vonkava Rasija dekłaruje roŭnaje raźvićcio dla ŭsich nacyjanalnych mienšaściaŭ i narodaŭ. Ale na praktycy ŭsio zvodzicca da kulinarna-tancavalnaj formy. Tamu ansambl «Charoški» i draniki ŭ Biełarusi zastanucca, sumna iranizuje Cieraškovič.

I ŭsio ž historyk ličyć, što inkarparacyja nie adbudziecca. Bo isnavańnie nacyjanalnaj respubliki ŭ składzie sučasnaj Rasii najpierš datyčyć pytańniaŭ ułady, a nie historyi i kultury. Tam daŭno pryznačajuć kiraŭnikoŭ z centra, admianiŭšy vybary, što ładzilisia ŭ 90-ch:

«Pierad režymam Łukašenki staić takoje pytańnie. Ci pahodzicca navat nie jon, a ŭsio jaho atačeńnie, usia jahonaja biurakratyja, na toje, što kiraŭnika buduć pryznačać z Maskvy? Pryviazuć tam ź jakoha-niebudź Chabaraŭska, naprykład, i pastaviać kiravać. Mnie padajecca, što hetaha ŭsio ž nie adbudziecca».

• 5
• 1
• 1
• 0
• 0
• 1
• 1
• 0