Bietanavać hrošy — nacyjanalnaja ideja biełarusaŭ? Paraŭnali tempy budaŭnictva ŭ Biełarusi, Polščy, Litvie i Łatvii
Pahladzieli, jak budaŭnictva novaha žytła ŭ Biełarusi vyhladaje na fonie susiedziaŭ ź ES. Spojler: roźnica ździŭlaje.

Ci paŭpłyvała masavaja emihracyja na abjomy budaŭnictva?
Ciaham apošnich piaci hadoŭ u Biełarusi ŭvodziać u ekspłuatacyju pa 47—52 tysiačy novych kvater u hod. (Pad kvaterami ŭ statystycy ličacca jak kvatery ŭ šmatpaviarchovikach, tak i adnakvaternyja damy).
Heta kala 51—56 novych kvater na kožnyja 10 tysiač žycharoŭ. Heta niamała, ale i da rekordnych pakazčykaŭ daloka.
Pry hetym, kali pahladzieć na 2019 hod, jaki možna nazvać apošnim stabilnym (pakolki paśla jaho adbylisia pandemija i masavaja emihracyja), to my ŭbačym, što abjomy budaŭnictva tady byli navat krychu nižejšyja, čym u nastupnyja hady — 46,9 tysiačy kvater.
Pikavym byŭ pieryjad z 2009 pa 2011 hady i paźniej — 2014 hod. U hetyja hady budavali našmat bolš, čym paśla. Tak, u rekordnym 2010 hodzie ŭ Biełarusi zdali ŭ ekspłuatacyju 84,5 tysiačy kvater, u 2009 i 2011 hadach budavali amal pa 70 tysiač kvater, a ŭ 2014‑m — kala 72 tysiač.
Ale kab zrazumieć, šmat u Biełarusi budujuć žytła ci nie, treba hladzieć na kolkaść pabudavanych kvater u pieraliku na kolkaść nasielnictva i paraŭnać hetyja danyja ź inšymi krainami rehijonu.
U pieraliku na kolkaść nasielnictva ŭ 2009-m, 2011‑m i 2014‑m budavali pa 73‑74 kvatery na 10 tysiač čałaviek štohod, a ŭ pikavym 2010‑m — usie 89 kvater.

Atrymlivajecca, što za apošnija dvaccać hadoŭ u Biełarusi ŭ siarednim štohod budavali pa 58 kvater na 10 tysiač nasielnictva.
Dla paraŭnańnia voźmiem try susiednija jeŭrapiejskija krainy: Polšču, Litvu i Łatviju.
Polšča
U Polščy z 2019 hoda budujuć bolš za 200 tysiač kvater štohod. Pikavym byŭ 2022 hod, kali za hod uviali ŭ ekspłuatacyju bolš za 238 tysiač kvater. Heta amal pa 63 kvatery na kožnyja 10 tysiač nasielnictva (u Biełarusi pa vynikach 2022 hoda było pa 53 kvatery na 10 tysiač čałaviek). U 2024‑m abjomy budaŭnictva ŭ Polščy skaracilisia da 200 tysiač kvater, ci 53 kvater na 10 tysiač čałaviek (u Biełarusi ŭ 2024‑m hety pakazčyk — 52 kvatery).
Kali hladzieć ličby za apošnija dvaccać hadoŭ, to ŭ Polščy ŭ siarednim štohod źjaŭlałasia pryblizna pa 45 novych kvater (žyłych adzinak) na 10 tysiač nasielnictva, što prykmietna mienš za biełaruskija 58 kvater.
Litva
U Litvie apošnija try hady nazirajecca budaŭničy bum.
U 2024‑m tam pabudavali 14 587 novych kvater (jak i ŭ vypadku ź Biełaruśsiu, pad kvaterami razumiejucca ŭ tym liku adnakvaternyja damy). U 2023 hodzie — 15 427 kvater, a pikavym, jak i ŭ Polščy, staŭ 2022 hod z amal 17 tysiačami novych kvater.

U pieraliku na kolkaść nasielnictva u 2022‑m u Litvie vychodziła pa 60 kvater na kožnyja 10 tysiač čałaviek, što bolš, čym u Biełarusi (53).
Pry hetym, kali brać bolš praciahły pieryjad, to atrymlivajecca, što ŭ Biełarusi apošnija dvaccać hadoŭ novaje žyllo budavali našmat aktyŭniej, čym u Litvie.
Kali ŭ Litvie za apošnija dvaccać hadoŭ u siarednim štohod źjaŭlałasia pa 34 novyja kvatery na 10 tysiač nasielnictva, to ŭ Biełarusi — 58.
Łatvija
Hetaja susiedniaja kraina pa tempach budaŭnictva mocna adstaje nie tolki ad Biełarusi, ale i ad Polščy i Litvy.
Pikavyja pakazčyki pa budaŭnictvie novaha žylla ŭ Łatvii prychodzilisia na pieryjad z 2006 pa 2008 hady.
Paśla hetaha abjomy budaŭnictva ŭ Łatvii zastavalisia stabilna nizkimi. Kali brać pieryjad z 2010‑ha pa 2024‑ty hod, to ŭ siarednim u Łatvii štohod budavali ŭsiaho pa 14,3 kvatery na 10 tysiač nasielnictva.
Ale pakolki my razhladajem dvaccacihadovy pieryjad, to ličby krychu bolšyja za košt vysokich tempaŭ budaŭnictva ŭ druhoj pałovie nulavych.

Atrymlivajecca, što ŭ Łatvii za apošnija dvaccać hadoŭ u siarednim štohod źjaŭlałasia pryblizna pa 20 novych kvater na 10 tysiač nasielnictva. Dla paraŭnańnia: u Biełarusi — pa 58, u Polščy — pa 45, u Litvie — pa 34.
Pra toje, što ŭ Łatvii budujuć nadzvyčaj mała, kažuć i inšyja danyja. Tak, pavodle aficyjnaj statystyki, pa stanie na 2021 hod, u Łatvii tolki 7,6% ad usich adzinak žylla było pabudavana ŭ pieryjad z 2000‑ha pa 2020‑ty hod.
Biełarusy lubiać bietanavać hrošy
Biełaruś ža ŭ hetym rejtynhu sa svaimi 58 kvaterami ŭ hod na 10 tysiač nasielnictva (za apošnija dvaccać hadoŭ) — absalutny lidar. Pry hetym u Polščy i Litvie apošnija niekalki hadoŭ budujuć novaha žylla krychu bolš, čym u Biełarusi.

Kali paraŭnaŭć danyja z tryma susiednimi krainami, uźnikaje łahičnaje pytańnie: čamu ŭ Biełarusi budujuć tak šmat žylla?
Adnym z važnych čyńnikaŭ moža być psichałahičny faktar.
Mieć ułasnuju nieruchomaść dla mnohich biełarusaŭ źjaŭlajecca vyklučna važnym. Mnohija hadami i navat dziesiacihodździami admaŭlajuć sabie va ŭsim, załaziać u daŭhi i biaruć kredyty, kab nabyć sabie kvateru ci pabudavać dom.
Aproč hetaha, u Biełarusi zastajecca papularnym inviestavańnie volnych hrošaj u nieruchomaść.
U narodzie źjaviłasia vielmi papularnaje mierkavańnie, što ŭkładańnie ŭ nieruchomaść — heta najlepšy sposab zachavać hrošy.
Praŭda, pry pahłybleńni ŭ hetuju temu vynikaje, što heta nie zusim tak, pakolki ceny na nieruchomaść u Biełarusi niestabilnyja. Kvadrat u Minsku (i nie tolki) tolki ciapier kaštuje prykładna stolki, kolki na dvuch papiarednich pikach, jakija prychodzilisia na kaniec 2007‑ha — pačatak 2008‑ha hoda i na kaniec 2013-ha.

I heta suchija ličby biez uliku inflacyi, jakaja štohod abiasceńvaje hrošy. Naprykład, z ulikam inflacyi, kab prosta ničoha nie zhubić na kvatery, nabytaj u 2009 hodzie za $100 tysiač, ciapier jaje treba pradać pryblizna za $140 tysiač.
Ale, naprykład, tyja, chto nabyŭ žyllo da rostu cen u apošnija hady, sapraŭdy ciapier mohuć pradać jaho bolš vyhadna.
Niekatoryja kvatery pa dziesiać i bolej hadoŭ stajać pustyja
Praz toje, što narod u Biełarusi lubić bietanavać hrošy, možna nazirać cikavuju karcinu, kali ŭ prodažy znachodzicca šmat kvater biez azdableńnia, jakija pradajuć u damach, što zdali 5, 10 i navat 15 hadoŭ tamu.
Tak, naprykład, tolki ŭ bazie «Reałt» znachodzicca bolš za 60 kvater z hołymi ścienami ŭ damach 2010—2020 hadoŭ pabudovy.
Siarod ich — trochpakajoŭka na Filimonava, 55, dom byŭ pabudavany jašče ŭ 2016 hodzie.

Ale jość i bolš staryja kvatery biez ramontu. ŽK «Čajkoŭski» pabudavali ŭ 2014 hodzie, ale tam dahetul jość kvatera biez ramontu, jakuju ciapier pradajuć.

Šmat kvater biez azdableńnia pradajuć u «Minsk-Śviecie». Niekatoryja ŭłaśniki takich kvater navat sprabujuć zdavać ich, u tym liku pad składskija patreby.
I heta tolki tyja kvatery, jakija znachodziacca ŭ prodažy i majuć adznaku «biez azdableńnia». Kolki ahułam u Biełarusi isnuje kvater, jakija hadami stajać biez ramontu i žycharoŭ, — nieviadoma, ale takija kvatery jość nie tolki ŭ Minsku.
Jašče adna katehoryja pustujučych kvater — žyllo, pabudavanaje pa lhotnym kredycie. Heta ŭ tych vypadkach, kali ludzi mieli patrebu ŭ palapšeńni žyllovych umoŭ tolki na papiery. Jany nie žyvuć u hetych kvaterach, ale i zdavać ich nie mohuć, pakolki heta zabaroniena zakonam. Tamu takija kvatery taksama hadami prastojvajuć biez žycharoŭ.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary