28 студзеня ў Гомелі адбылася прэм’ера фільма пра сталінскія рэпрэсіі на Гомельшчыне. Гэта першы гістарычны рэпартаж з цыкла, які плануе зняць журналістка Ларыса Шчыракова і яе каманда, піша Радыё Свабода.
«Я называю нашу працу гістарычнымі рэпартажамі. Першы рэпартаж — тры гісторыі пра рэпрэсаваных, якія апавядаюць іх блізкія — унукі і праўнукі. Калі мы кажам пра рэпрэсіі і пацярпелых — то гэта тычыцца не толькі расстралянага чалавека, але і ягонага блізкага атачэння. Бо дзяцей забіралі ў спецыяльныя прытулкі, жонак — адпраўлялі ў высылку як сваякоў «ворага народу». Праз такія фармулёўкі людзі пазней не маглі атрымаць адукацыю, працу»,
— тлумачыць аўтарка фільма.
Унукаў і праўнукаў здымалі ў лакацыях, звязаных з жыццём у Гомелі іх блізкіх. Дзве з гераіняў фільма жывуць у Расеі. Яны адмыслова прыязджаюць у Гомель, каб убачыць, дзе жыў іх дзядуля, бабуля ці прадзед.
«Мы прэзэнтуем не толькі фільм, але і сайт, дзе збіраем інфармацыю пра сталінскія рэпрэсіі на Гомельшчыне. Гэта ўсё мы робім для ўшанавання памяці ахвяр. Цяпер мы змянілі фармат працы і не дасылаем ужо запыты ў афіцыйныя структуры, як у мінулыя гады. Бо адказы адтуль не мелі ніякай каштоўнасці і не змяшчалі інфармацыі»,
— кажа Ларыса Шчыракова.
Шчыракова нагадала, што ў 2021 годзе ўлады пачалі раскопкі ў лесе пад Гомелем, каля шашы на Чарнігаў. З 90-х гадоў гэтае месца было вядомае гісторыкам, краязнаўцам як месца пахавання ахвяр сталінскіх рэпрэсій. Цяпер жа, у канцы 2021 года, пракуратура Гомеля заявіла, што там пахаваныя ахвяры нацыстаў.
«У кожным раёне Гомельскай вобласці ёсць кніга «Памяць». Там дзясяткі тысяч прозвішчаў рэпрэсаваных людзей, большасць з іх — расстраляныя. Пытанне — а дзе яны пахаваныя, калі такіх месцаў афіцыйна на тэрыторыі вобласці няма? Калі ў вобласці і ёсць месцы ўшанавання, то гэта прыватныя ініцыятывы, сціплыя крыжы ці помнікі на мясцовых могілках у памяць аб тых, хто не вярнуўся з лагераў ці высылкі»,
— звяртае ўвагу журналістка.
Сітуацыю з ушанаваннем ахвяр рэпрэсій у вобласці яна называе «катастрафічнай».
«Цяпер мы закладаем падмурак, робім свой унёсак у аднаўленне гістарычнай справядлівасці і праўды. Хочацца, каб гісторыя не была мёртвай, безыменнай. Таму мы і здымаем рэпартажы, размаўляем са сваякамі рэпрэсаваных.
Праўда такая, што некаторыя сваякі нават сёння баяцца размаўляць пра сваіх блізкіх, якіх расстралялі, выслалі на Калыму. Наколькі страх ад таго, што адбывалася ў 30-я гады, дзейнічае нават праз пакаленні.
Я лічу, што каб мы вывучалі сваю гісторыю, каб людзі ведалі больш пра тыя гады, было б сёння менш прыхільнікаў «цвёрдай рукі», не было б разважанняў, што рэпрэсіі былі апраўданыя. Станкі не могуць быць даражэйшыя за чалавечае жыццё.
Рэпрэсіі — гэта татальная дэгуманізацыя, калі чалавек — нішто, пыл»,
— лічыць Шчыракова.
Чытайце таксама:
«Такога нават пры царызме не было»: гісторык з Масквы Аляксей Каўка падзяліўся ўражаннямі ад Беларусі
«На мяне самога напісалі чатыры даносы». Гісторык Ігар Кузняцоў пра злітую базу зваротаў у міліцыю і паралелі з 1930-мі
Даследчыца Лідзія Савік: Паралелі з 1930-мі гадамі відавочныя
Фатограф-агент з двума пашпартамі здымае беларусаў і іх мерапрыемствы ў Варшаве13
Каментары