«Страшней, што свой заб'е, а не дрон варожы». Як жывуць у вёсцы Курскай вобласці, дзе расійскі салдат расстраляў шматдзетную маці
У ноч на 30 красавіка ў вызваленай ад УСУ вёсцы Гір'і Курскай вобласці расійскі салдат напаў на шматдзетную сям'ю: расстраляў Алесю Ларыну, параніў яе мужа Ігара і захапіў іх дачок шасці і дзесяці гадоў. Відавочцы кажуць, што ён быў «у неадэкваце». ASTRA і «Медыязона» высветлілі біяграфію падазраванага, пагаварылі з сябрам сям'і Ларыных, які заспеў забойцу ў іх доме, і распыталі яго аднавяскоўцаў аб жыцці і настроях у прыграніччы, дзе мірных жыхароў цяпер менш, чым вайскоўцаў, многія з якіх нядаўна выйшлі з калоній.
Землякі
Першае траўня ў прымежным Бялоўскім раёне Курскай вобласці выдалася трывожным: увечар у мясцовым чаце «Землякі» («Астра» і «Медыязона» валодаюць скрыншотамі ўсіх працытаваных паведамленняў з чата) абмяркоўвалі навіну канала Mash, што непадалёк блукаюць ці то 60, ці то 200 байцоў УСУ, якія адсталі ад сваіх пры адступленні і цяпер не могуць вярнуцца ва Украіну.
Адна жанчына некарэктна пераказала навіну, і людзі вырашылі, што ў раён зноў уварвалася ўкраінскае войска.
— Як яны зайшлі так далёка?
— Выказвайцеся больш ясна!
— Людзі ўжо падумалі, што прарыў на нашым участку.
— Пасля такіх заяў паўраёна спаць не будзе.
— Божа, сказалі б ужо як ёсць, з'яжджаць ці можна спаць?
За два дні да гэтага ў вёсцы Гір'і расійскі салдат зайшоў у дом шматдзетнай сям'і Ларыных, застрэліў 41-гадовую Алесю і параніў яе мужа Ігара.
Вайскоўца затрымалі, але афіцыйна ніводнае ведамства інцыдэнт так і не пракаментавала. Увечары 1 траўня Ілля Ларын, старэйшы сын Алесі і Ігара, выклаў у раённы чат фота падазраванага. У каментарах пасыпаліся праклёны.
— Жывёла.
— Сапраўды, вырадак. Рожа агідная.
— Гэта яму набілі, — растлумачыў у адказ Ілля.
— Мала набілі!!!
— Мала.
— Слабавата набілі.
Загінулая, як распавялі суседзі «Радыё Свабода», раней працавала даяркай у калгасе, але потым з сяла з'ехала большасць жыхароў, і ферма зачынілася. Алеся стала беспрацоўнай.
У чаце «Суседзі» знаходзяцца амаль пяць з паловай тысяч чалавек.
У іх пастах — асцярогі, што ўлады паспрабуюць замяць злачынства вайскоўца, спалучаюцца з незадаволенасцю ад таго, што падрабязнасці забойства вынюхваюць карэспандэнты незразумела якіх выданняў.
Зрэшты, некаторыя ў чаце лічаць, што агалоска не пашкодзіць, і згаджаюцца пагаварыць з журналістамі, у асноўным — ананімна.
Калі ў жніўні 2024 года ў Курскую вобласць уварваліся часткі УСУ, многія прыгранічныя населеныя пункты апусцелі. Гір'і — не выключэнне.
Курскі губернатар Хінштэйн адносіў вёску да «шэрай зоны» і перасцерагаў жыхароў, якія з'ехалі, ад вяртання. СМІ пра Белаўскі раён пісалі менш, чым пра суседні Суджанскі, але ўкраінцы сюды таксама заходзілі. Чацвярых узятых у палон байцоў УСУ пазней асудзілі па артыкуле аб тэракце на 17 і 16 гадоў строгага рэжыму: як гаварылася ў прысудзе, «у мэтах блакавання і ўтрыманні населенага пункта пад узброеным кантролем баевікі абсталявалі ў прылеглай мясцовасці назіральна-агнявыя пазіцыі».
Мікалай (імя змененае), які з пасёлка не выязджаў, кажа, што ўкраінскія салдаты паводзілі сябе «нібыта, нармальна». Аднак пад кантролем УСУ вёска заставалася нядоўга, і ў Гір'і прыйшлі расійскія вайскоўцы.
Спачатку, як успамінаюць мясцовыя жыхары, гэта былі байцы «Ахмата» — з іх з'яўленнем звязаны кур'ёзны выпадак, як мяркуецца, марадзёрства, які трапіў на відэа: пад смех аператара барадаты мужчына ў камуфляжы і тэпціках вязе на ровары гусь.
«Гэта спачатку, у жніўні [2024 года], ну гэта ж нярускія — «Ахмат», чачэнцы, не нашы. У нас тут [цяпер] нашыя стаяць, расейцы», — тлумачыць Мікалай.
У астатнім, кажа ён, з расійскімі вайскоўцамі ў пакінутых у Гір'ях жыхароў праблем не ўзнікала: яны прывозілі гуманітарную дапамогу, часам прасіліся памыцца. Аляксей дадае, што вайскоўцы нават прыглядаюць за пакінутай маёмасцю сем'яў, якія пераехалі ў больш бяспечныя месцы — так паступіў і сам Аляксей, цяпер ён жыве ў Курску. Яго дом трапіў пад абстрэл, і мужчына скардзіцца, што ўлады не спяшаюцца выдаваць яму сертыфікат на куплю новага жылля.
«Да ўварвання [УСУ ў Курскую вобласць] менавіта ў Гір'і вайскоўцаў было не так шмат. Калі СВА толькі пачалася, яны жылі ў ДК, інтэрнатах і лясах. Цяпер менавіта на маёй вуліцы жывуць у закінутых дамах. Ёсць тыя, хто дамы за грошы здымаюць у грамадзянскіх», — распавядае Сяргей.
Паводле яго ацэнкі, у вёсцы засталася ў лепшым выпадку палова жыхароў — каля 200 чалавек: «Адпаведна, цяпер вайскоўцаў больш, чым мірных».
«Хачу сказаць, што хуткая сюды не едзе. У нас была аварыя, бацька дапамагаў, тэлефанаваў у хуткую, сказалі, што не паедуць, у выніку вайскоўцы да раённай бальніцы мужыка павезлі», — успамінае ён.
Хоць мясцовыя жыхары і пазбягаюць крытыкі ў адрас расійскіх вайскоўцаў, калі гавораць з журналістамі, у раённым чаце яны скардзяцца, што тыя ліхачаць на дарогах, купляюць гарэлку ў абыход «сухога закону» і прыстаюць да жанчын.
«Вайскоўцы хадзілі за дзяўчынкамі і за спіной казалі: «Табе правую ці левую?» У краме казалі: «Глядзі, якія дзяўчынкі, зараз бы ў багажнік і ў лес». І гэта ўсё — толькі выпадкі ў Гір'ях», — піша адзін з удзельнікаў чата.
«Хоць алкаголем у нас па законе нельга гандляваць з-за рэжыму КТА, усё прадаецца і ў нас, і ў Белай, і ў Пяшчанай. Ну і натуральна ёсць людзі, якія гоняць самагон», — канстатуе Сяргей. У раённым чаце пішуць, што бутэльку гарэлкі можна купіць за 1 200 рублёў, праўда, удакладняе Сяргей, у маленькіх крамах Курскага памежжа цэны штодня мяняюцца.
Кантрактнік Андрэй (імя зменена), якога накіравалі ў Курскую вобласць у снежні 2024 года, прызнае, што адносіны вайскоўцаў з грамадзянскім насельніцтвам — не ідэальныя.
«Да вайскоўцаў усе вельмі па-рознаму ставяцца. «Ахмат» папсаваў стаўленне сваім марадзёрствам, але спачатку не было пяхоты ў вялікай колькасці — яна была на Суджы і іншых кірунках, а цяпер туды панаехала менавіта пяхота: 155-я брыгада, 30-ы полк 72-й мотастралковай дывізіі, дзе былыя зняволеныя, чэвэкашнікі. Яны ўсе нейкія пабітыя, ад іх перагарам нясе, адкуль яны што бяруць, не ведаю», — кажа Андрэй.
Былых зняволеных і вагнераўцаў, удакладняе ён, сталі перакідваць у Белаўскі раён у канцы сакавіка, калі УСУ паспрабавалі прарвацца ў суседнюю Белгарадскую вобласць — гэта значыць за паўтара месяца да забойства Алесі Ларынай.
Паводле яго слоў, у Гір'ях незадаволены, што расійскія артылерысты абсталявалі непадалёк агнявую пазіцыю, што вайскоўцы ходзяць па вёсцы ў форме і пакідаюць свае машыны побач з дамамі — усё гэта можа паставіць пад удар мірных жыхароў.
Зрэшты, сябар сям'і Ларыных Аляксандр Зуеў кажа, што ў саміх Гір'ях «гармат асабліва не відаць», вайскоўцы перасоўваюцца ў асноўным па начах, а «ліхачаць», каб не патрапіць пад абстрэл.
Прэтэнзій да войска ў яго няма: «Яны тут ваююць, а мы крыху ім перашкаджаем».
«Карацей, хтосьці мамку маю забіў»
У ноч на 30 красавіка вайсковец паспрабаваў зайсці ў дом Вольгі і Ігара Ларыных на падставе праверкі дакументаў, распавёў «Астры» і «Медыязоне» іх 18-гадовы сын Ілля, які жыве ў Курску.
Паводле яго звестак, салдата клічуць Дзмітрый Сценькін; такія ж імя і прозвішча прыводзіць тэлеграм-канал «Попел».
«У нас не бывае такіх праверак дакументаў апоўначы. Часам можа заехаць група хуткага рэагавання днём, праверыць дакументы, але такога не было з таго часу, як украінцы напалі», — тлумачыць сябар сям'і Ларыных Аляксандр Зуеў.
«Дзесьці ў без пятнаццаці гадзіну мне патэлефанаваў Ілля. Я пытаю, што здарылася? Ён плача: «Сань, калі ласка, паедзь да мяне дадому. Патэлефанавалі мне сёстры малодшыя, карацей, хтосьці мамку маю забіў». Я сеў на «Ніву» і паехаў да іх дома. Тады я думаў, ведаеце, можа, гэта дзяўчынкі выдумалі, можа, іх бацькі лаюцца», — успамінае Зуеў.
Ён не стаў глушыць рухавік, думаючы, што ўсё высветліцца за пару хвілін.
Аднак вокны ў хаце былі разбітыя, а дзверы — выламаныя. Першае, што Зуеў убачыў усярэдзіне — гэта лужына крыві і крывавыя адбіткі босых ног, «яўна не дзіцячыя».
«Я прайшоў у залу, там было вельмі шмат крыві, проста вельмі шмат крыві. З залы я ўбачыў спальню, там Алеся мёртвая. Яна была ў паўсядзячым стане, прыхінутая да ложка з апушчанай галавой. Я некалькі разоў паўтарыў: «Дзяўчаткі, дзе вы ёсць?» Яны ў адказ: «Дзядзька, дзядзька, ціха, ціха»», — успамінае Аляксандр.
Забойца ўсё яшчэ знаходзіўся ў доме — па словах Зуева, у тым жа пакоі, дзе і цела забітай Алесі. Потым ён выглянуў з-за кута і адкрыў агонь у бок Аляксандра «не чаргой, а адзіночнымі, але хутка». Зуеў у гэты момант стаяў каля іншых дзвярэй, абапёрся, дзяўчынак клікаў.
«Добра, што дзверы ў іх крыху бокам, калі б была прамая, напэўна, ужо [вам] не было б з кім гаварыць», — дадае ён.
Пасля стрэлаў Зуеў выскачыў на вуліцу і сустрэў суседзяў — тыя ўжо выклікалі паліцыю, але ўсё роўна працягвалі тэлефанаваць у дзяжурную частку. Каля пад'езда суседняга шматпавярховіка ён убачыў Ігара Ларына.
«Калі я сустрэў Ігара, ён быў у прытомнасці. У яго былі прастрэлены рука, плячо і нешта з падбародкам. Ён нават размаўляў і пытаўся, што з дзецьмі. Да апошняга моманту ён быў у здароўі. Цяпер увялі ў штучную каму і перавезлі ў Маскву, як я разумею, каб ён не пакутаваў ад болевага шоку», — распавядае Аляксандр.
Пакуль яны стаялі на вуліцы з суседзямі, забойца пакінуў дом Ларына і сеў у прыпаркаваную побач «Ніву» Зуева. Абедзвюх дзяўчынак ён павёў з сабой: «Напэўна, ён хацеў выкрасці дзяцей, але для чаго гэта ўвогуле яму трэба было, я не ведаю. Ён праехаў літаральна 400 мэтраў. Там ужо каледж, у які засялілі вайсковых медыкаў, ахоўваемая тэрыторыя. Яго адразу спынілі».
Зуеў кажа, што да моманту затрымання злачынец расстраляў увесь магазін.
Прыкладна праз 40 хвілін пасля першага званка на месца прыехала вайсковая паліцыя, працягвае Аляксандр. Ён бачыў стралка пасля затрымання — той «быў цалкам у неадэкваце, распавядаў увесь час розныя гісторыі, усё адмаўляў і казаў, што тыпу сам прыйшоў на гук стрэлаў».
Дзіма Бандыт, яго брат і іх маці
39-гадовы Дзмітрый Сценькін з Астрахані адправіўся ў войска замест чарговага тэрміна ў калоніі.
У яго перадапошнім прысудзе восенню 2024 года адзначалася, што ў мужчыны дыягнаставаны «сіндром залежнасці ад алкаголю» і «арганічнае расстройства асобы», але пад апекай у яго ёсць сужыцелька з малалетнім дзіцем. Там жа былі пералічаныя папярэднія прысуды Сценькіна.
У 2017 годзе ён атрымаў 4,5 гады за згвалтаванне. Ён вызваліўся ў 2021 годзе.
Праз год яго прыгаварылі да папраўчых работ за ўхіленне ад адміністрацыйнага нагляду, а ў 2022 годзе далі яшчэ 10 месяцаў строгага рэжыму за пагрозу забойствам.
У кастрычніку 2024 года суд прызначыў Сценькіну 2 гады строгага рэжыму па абвінавачванні ў нападзе на паліцыянта: як сказана ў прысудзе, ён выпіваў «у начны час сутак па-за жылым памяшканнем», парушыўшы ўмовы адміністрацыйнага нагляду, і ўдарыў локцем і галавой інспектара ППС, які павёз яго.
Ужо пасля гэтага, у студзені 2025-га, Сценькіну дадалі яшчэ пяць месяцаў за чарговы эпізод ухілення ад нагляду.
Імаверна, пасля гэтага ён заключыў кантракт з Мінабароны і пайшоў на вайну .
Верагодна, сваю крымінальную кар'еру «Дзіма Бандыт» (так называецца акаўнт у тэлеграме, зарэгістраваны на нумар Сценькіна) пачаў яшчэ ў пачатку 2010-х. У 2013 годзе там з'явілася фатаграфія маладога чалавека, апранутага ў чорную турэмную робу. Дакументаў аб судзімасцях Сценькіна да 2017 года ў адкрытым доступе знайсці не ўдалося.
Мяркуючы па злітых базах дадзеных, у Дзмітрыя Сценькіна ёсць старэйшы брат Юрый — у іх супадаюць адрасы рэгістрацыі ў Астрахані і імя па бацьку.
У 2011 годзе Юрыя Сценькіна прыгаварылі да 7 гадоў калоніі строгага рэжыму — ён выпадкова забіў уласную маці.
У прысудзе прыводзяцца паказанні Юрыя: яны з маці выпівалі, тая стала абражаць яго грамадзянскую жонку і дзіця, кінула ў сына патэльняй, ён штурхнуў яе ў плячо, маці стукнулася аб тумбачку і выбегла з кватэры. Праз некалькі гадзін жанчыну, якая ляжала ў адных трусах у пад'ездзе, выявіла суседка. Разам з Юрыем яны прывялі яе ў прытомнасць і завялі ў кватэру. Падсудны казаў, што адлучыўся да суседкі, каб выклікаць хуткую, а па вяртанні заспеў маці ўжо мёртвай — ён настойваў, што не забіваў яе.
«Шукаў дзяўчат лёгкіх паводзін»
Алесю Ларыну пахавалі 2 траўня. На момант публікацыі яе муж па-ранейшаму знаходзіцца ў штучнай коме. З Масквы прыехала старэйшая сястра дзяўчынак, зараз яны ўсе разам жывуць у Іллі Ларына ў Курску.
Іллі суседзі распавядалі, што ў дзень забойства Сценькін нібыта хадзіў па вёсцы і «шукаў дзяўчат лёгкіх паводзінаў».
Чаму салдат вырашыў уварвацца менавіта ў дом Ларыных, Ілля не ведае, але, па словах тых жа суседзяў, да нападу ён сачыў за Алесяй, калі тая гуляла з дочкамі.
«Уначы бацька адкрыў яму дзверы, [Сценькін] пачаў заяўляць правы на маці, і бацька пачаў супраціўляцца, — распавядае Ілля. — Калі б я быў у той дзень дома, я б забіў гэтага п*дара».
Пасля здарэння з Іллём і яго малодшымі сёстрамі гаварылі ў Следчым камітэце. Ён не ведае, які зараз працэсуальны статус Сценькіна, але перажывае, што вайсковая паліцыя «хутчэй за ўсё спрабуе схаваць» забойства.
2 мая Курскі гарнізонны ваенны суд адправіў Дзмітрыя Сценькіна пад варту, пацвердзілі ASTRA і «Медыязоне» у прэс-службе.
Пры гэтым у судзе адмовіліся назваць артыкул, па якім арыштаваны падазраваны. У афіцыйных каналах сілавых ведамстваў і падцэнзурных СМІ аб забойстве шматдзетнай маці ў Курскай вобласці да гэтага часу не напісалі ні слова.
Сяргея з Гір'я гэта абурае. «Лічу, што ўлады павінны казаць і папярэджваць, што такое магчыма, каб людзі не адчынялі незнаёмым вайскоўцам, ды і ў прынцыпе не адчынялі. І каб пакаралі тых, хто алкаголь прадае», — кажа ён.
Хаця ў неафіцыйным чаце Белаўскага раёна працягваюць збіраць грошы на рыштунак і беспілотнікі для арміі, давер да вайскоўцаў у мясцовых жыхароў падарваны.
«У Белаўскі раён людзі вярнуліся, у асноўным, каб працу не губляць — у нас працуюць заводы, камбікормавы працуе, асфальтны. У многіх гаспадарка, але так ужо ў многіх гаспадарку свае ж мясцовыя скралі за час адсутнасці. Сітуацыя з вайскоўцамі, вядома, таксама дваякая, — разважае Сяргей. — Калі іх тут не было, быў вынік такі, што усушнікі ў сяло зайшлі. Падаецца, што так бяспечней, але пасля ўчорашняга выпадку ўжо і не ведаеш, чаго баяцца. Да нас у Гір'і ўжо не так часта прылятае, таму страшней, што свой заб'е, а не дрон варожы».
«Можа, баяўся заставацца ў шлюбе са мной, бо працуе на БТ». Настаўніца, якая з'ехала праз даносы Бондаравай, распавяла пра развод і жыццё ў эміграцыі1414
Каментары