Jak žyvie stalica «Dažynak-2012».
Karespandent «NN» pahladzieŭ, što zastałosia ŭ Horkach ad 120 miljonaŭ dalaraŭ, vydatkavanych na praviadzieńnie adnaho ź dziaržaŭnych rytuałaŭ.
Kali prybyvaješ u Horki, ničoha nie śviedčyć ab tym, što ŭ lubuju siekundu ciabie pahłynuć dzirki ŭ tratuarach ci zabje pachilenaja lichtarnia, što nachiliłasia. Naadvarot, horackaja čyhunačnaja stancyja — jana nazyvajecca «Pahodzina» — sustrakaje ŭtulnym budynkam vakzała z karcinami na ścienach. Pryvakzalnaja płošča zichacić čyścinioju, a šmatpakutnaja tut plitka roŭnaja, paśla hoda ekspłuatacyi na joj niama «chvalaŭ».
Chodniki doŭhaj Vakzalnaj vulicy, jakaja viadzie ŭ centr, adharodžanyja ad prajeznaj častki vysokimi drevami. La kožnaj leśvicy pabudavany pandus. Vidać, jany raźličanyja na maładych baćkoŭ z kalaskami, dla invalidaŭ jany zavuzkija. Płaty ŭzdoŭž vulicy typovyja, pafarbavanyja ŭ bežavy koler — adrazu zrazumieła, što ich pastavili admysłova da «Dažynak».
Usio vyhladaje jakasna. Adnak kali na skryžavańni pahladzieć ubok, to kidajecca ŭ vočy, što «dziaržaŭny» płot skančajecca praź niekalki mietraŭ. Jak i novaja dziaržaŭnaja daroha.
«Fatahrafuj, fatahrafuj, dziciatka!»
U Horkach paśla śviata pracaŭnikoŭ siała tak paŭsiul: pryhoža, ale varta tolki zbočyć...
Nieŭzabavie pryvatny siektar sastupaje miesca panelnym šmatpaviarchovikam. Tyja, što ŭzdoŭž darohi, śvieciacca novaj farbaj. Adnak la doma №30 traktar staranna pracuje nad tranšejaj uzdoŭž usioj ściany, ź jaje vytyrkajucca truby.
Paśla miljonaŭ, jakimi «nakačali» Horki pierad «Dažynkami», luby novy ramont usiaho praz hod paśla staroha vyhladaje dziŭna. Tamu nie zazirnuć za dom było nielha. Dvor vietliva sustrakaje pustaziellem, kučami budaŭničaha druzu i sapraŭdnaj «zorkaj» — pačvarnym lukam kanalizacyjnaha kałodzieža, jaki vytyrkajecca adrazu pasiarod kłumby.
Nie paśpieła lusterka fotaaparata viarnucca na svajo miesca, jak mianie atačyli babulki. «Zdymaj usio, dziciatka. Pakažy, što robicca!» — vykrykvali jany. Žančyny naŭzachvatki ciahnuli to tudy, to siudy. «Pahladzi, hod tamu ramantavali, a ŭsio ŭžo łupicca!» — kazała adna ź ich. «Pahladzicie, jakija žudasnyja dźviery ŭ našyja padvały viaduć», — skardziłasia druhaja.
Niekatoryja ŭchilalisia ad abjektyva fotaaparata i adhavorvali susiedku: «Ty ž u hazietu trapiš! Adydzisia!» «A ja nie bajusia! — adkazvała žančyna. — Čaho mnie ŭžo bajacca? Voś, hladzicie, kolki śmiećcia, i hod jak nie prybiaruć!» — pakazvaje jana.
Potym my adychodzim troški ŭbok. Žančyna pakazvaje na dva zialonyja kavałki žaleza, što valajucca na travie. «Heta ŭ nas była stojka, kab vybivać dyvany. Kali rabili ramont, ich vykapali i adkinuli ŭbok. Abiacali, a nazad nie pastavili».
Adnak asabliva turbuje žančyn adsutnaść tratuaraŭ u dvary — na ich miescy buhrystaja pierakapanaja hleba z kamieńniem.
Fihavy listok
Čym daŭžej hulaješ pa Horkach, tym vyraźniej uśviedamlaješ, što hihanckija hrošy pajšli na ramont fasadaŭ i paradnych vulic: Vakzalnaj, Jakuboŭskaha, praśpiekta Internacyjanalnaha, častki vulicy Surhanava i vulicy Mičuryna — jana viadzie da horackaha amfiteatra.
Pry hetym zroblena ŭsio capu-łapu: metaj asvajeńnia biudžetu chutčej za ŭsio było «pieražyć śviata», a nie zručnaść, daŭhaviečnaść i praktyčnaść.
Na hałoŭnych vulicach pakłali taktylnuju plitku — la skryžavańniaŭ, piešachodnych pierachodaŭ, na aŭtobusnych prypynkach. Ale, vidać, zabylisia, što taktylnaja plitka (dla invalidaŭ pa zroku) musić lažać ciaham usiaho maršrutu.
I navat heta — usiaho fihavy listok dla horada, bo šyrokija vulicy z roŭnym asfaltam, padfarbavanyja fasady damoŭ tolki saramliva prykryvajuć realnuju situacyju: vulicy, damy i ludzi pa-za «fasadami» nie atrymali ni centa z 120-ci miljonaŭ.
Kali prajści pa płoščy pamiž zichotkim hmacham budynka administracyi i nie mienš zichotkim trochzorkavym hatelem «Pronia», pa dobraj biełaruskaj tradycyi zakavanymi ŭ lustranoje škło, a potym pierad kramaj №7, la jakoj uzimku pad ziamlu pravalilisia dva čałavieki, paviarnuć naleva, traplaješ na vulicy, dzie zakančvajecca ŭsio dažynkavaje bahaćcie.
Vulica Dziaržynskaha, jakaja pačynajecca adrazu za budynkam rajvykankama, padobna da luboj viaskovaj vulicy biez chodnikaŭ i ź dziravym asfaltam. Na paralelnaj joj vulicy Zasłonava sproby zrabić tratuary byli , ale pośpiecham jany nie zaviaršylisia. Navat na «dažynkavych» vulicach siudtud abłuplivajecca farba, pačynaje «hrać» ci navat pravalvacca plitka, la adnaho z karpusoŭ sielhasakademii zieŭraje vializnaja dzirka ŭ novym asfalcie. Što kazać pra «niedažynkavyja», za jakija navat nie bralisia, i, napeŭna, navat nie płanavali bracca. U žyłych rajonach možna pabačyć sapraŭdnyja Horki ŭ stanie, u jakim jany pierabyvajuć užo nie adzin dziasiatak hadoŭ.
Byŭ dy nie staŭ
Vialikuju častku nievialikaha horada Horki zajmaje znakamitaja sielskahaspadarčaja akademija z cudoŭnym bataničnym sadam i parkam. Heta sapraŭdnaja damininta, jakuju b možna było vykarystać dla pieratvareńnia horada ŭ turystyčnuju atrakcyju...
Cichaja i cianistaja vulica Mičuryna pryvodzić da karpusoŭ sielskahaspadarčaj akademii i nabiarežnaj Nižniaj sažałki. Mienavita tut razharnułasia asnoŭnaje śviata. Dla hetaha na bierazie sažałki admysłova pabudavali vialiki amfiteatr. U im praduhledžany navat lift, akuratna razam ź vintavymi paradnymi leśvicami ŭbrany ŭ zašklonuju ratondu. Na žal, mahčyma, «Dažynki» i byli adzinymi dniami, kali invalid ci stary čałaviek moh skarystacca eskałataram — ciapier dźviery ratondy nadziejna zamknionyja, a ŭnutry zładzili schovišča budmateryjałaŭ.
Ad amfiteatra ŭ abodva baki raschodzicca nabiarežnaja. Śviežaje pavietra i cichaje šapacieńnie listoty — hetaha miesca ciažka nie palubić. Psujuć ahulnaje ŭražańnie ad špacyru tolki niedarobki: to cahlina vyvalvajecca, to ŭ centry roŭnaj kładki niestykoŭka pa haryzantalnym uzroŭni. Zrazumieła, rabili nie na stahodździ, a kab paśpieć da vizitu važnaha hościa. Dy i kab nie «Dažynki», navat takaja nabiarežnaja ŭ Horkach nie źjaviłasia b, ale «asadačak zastaŭsia».
Na ščaście, sumnyja dumki nie buduć doŭha zajmać hałavu, bo nieŭzabavie nabiarežnaja pryviadzie da cudoŭnaha miesca, dzie darožka musiła praciahvacca, ale nie zrabiła hetaha. Jana nie zakančvajecca, jana prosta niedaroblenaja. Chutčej za ŭsio, pieršapačatkova było zapłanavana pravieści darohu vakoł usioj sažałki. Adnak da času «č» hetaha zrabić tak i nie paśpieli, a potym vyrašyli kinuć durnoje. Tak i zastałasia rasčyščanaja placoŭka niedabrukavanaj, z pakryŭlenaj aharodžaj. Navat apałubka zastałasia na svaich miescach.
Paśla — zrujnavanaja asfaltavaja darožka, ź jakoj lohka zvalicca prosta ŭ vadu, zatym — zvyčajnaja ściežka, jakaja ŭpirajecca ŭ nieprałazny chmyźniak. Nasamreč heta nie tak i drenna, kali ŭličvać, što hramadskija prybiralni ŭ horadzie adsutničajuć jak kłas.
Na druhim bierazie situacyja taja ž: brukavanka abryvajecca paśla čarhovaha mosta, lichtarnyja słupy nie da kanca zakapanyja ŭ ziamlu, samu ž darohu prosta razmyvaje, bo niama liŭnieściokaŭ...
Zatoje z pałacam!
Paśla dnia ŭ Horkach stanovicca zrazumieła, što jany adroźnivajucca ad luboha inšaha nievialikaha biełaruskaha horada tolki 3600 dalarami, jakija «atrymaŭ» kožny haradžanin. Hetyja hrošy nie źmianili amal ničoha.
Adkrytyja prastory la vulic, jakija mahli trapić u abjektyŭ dziaržkarespandentaŭ, azdobleny śviežymi dziciačymi placoŭkami i abnoŭlenymi fasadami. Dziciačyja placoŭki, jakim nie pašenciła apynucca na adkrytym miescy, navat nie pafarbavali. Jany biessaromna ržaviejuć.
Pry biehłym vonkavym ahladzie vidać, što da «Dažynak» horad siamtam nie vielmi jakasna «padmazali». To bok nie zrabili navat taho, čym musiać pastajanna zajmacca lubyja narmalnyja haradskija ŭłady. Pra nijakuju tatalnuju rekanstrukcyju i ramont havorki iści navat nie moža. Tamu paśla vizitu ŭ Horki asabliva niezrazumieła i siurrealistyčna vyhladajuć prośby rahačoŭcaŭ viarnuć «Dažynki-2013» im, i ŭ toj ža čas naturalnymi padajucca sumnyja naviny sa Žłobina, jaki sioleta prymaje na siabie dažynkavy ŭdar.
Zatoje ŭ Horkach źjaviŭsia ahramadny ladovy pałac (pry adsutnaści svajoj chakiejnaj kamandy). Na im visić novaja šylda dziciača-junackaj spartyŭnaj škoły. I choć pradavačka miascovaj kramy zapeŭniła, što ŭzimku ludzi na kańkach katajucca, u niejkuju prybytkovaść, a razam z tym patrebu ŭ padobnym abjekcie nie vierycca. Kali pryhadać dośvied 180-tysiačnych Baranavičaŭ, dzie ladovy pałac u pieršy hod svajoj pracy akazaŭsia ŭ minusie na 1 miljard rubloŭ, zrazumieła, što ŭ 33-tysiačnych Horak noh na ceły ladovy pałac naŭrad ci chopić.
Kamientary