«Biełarusam pašancavała — jany mohuć ciapier atrymlivać zvyšdachody». A ŭ čym padvoch?
Što adbyvajecca z ekanomikaj u Biełarusi i ŭ čym lepš zachoŭvać hrošy?
Na adno pracoŭnaje miesca ciapier prypadaje mienš za adnaho kandydata. A realnaje biespracoŭje dasiahnuła šmathadovaha minimumu ŭ 3%.
Doktar ekanamičnych navuk, akademičny dyrektar BEROC Leŭ Lvoŭski na kanfierencyi «Novaja Biełaruś» patłumačyŭ, što pryčynaj tamu dva trendy: demahrafičny spad i masavaja emihracyja paśla vybaraŭ 2020-ha i vajny 2022 hoda.
U apytańniach biznes svajoj hałoŭnaj prablemaj nazyvaje niedachop rabotnikaŭ.
«Davodzicca brać kadry, jakija jość, pa bolš vysokim zarobku», — adznačaje ekanamist.
Na niedachop ludziej urad reahuje administracyjnymi mietadami — sprabuje zamacavać rabotnikaŭ u dziaržaŭnym siektary. Heta značyć, što ŭ pryvatnym biznesie budzie jašče bolšy deficyt kadraŭ.
Ekanamist adznačaje, što realnyja dachody z 2021 hoda z ulikam inflacyi vyraśli na 16-17%, za hety hod — na 10-12%.
«Z adnaho boku, biełarusam pašancavała — jany mohuć atrymlivać hetyja zvyšdachody. Jany rastuć chutčej, čym pradukcyjnaść pracy, čym VUP ahułam», — kaža Lvoŭski.
Heta stymuluje spažyviecki bum i śviedčyć ab pierahrevie ekanomiki.
«Ludzi bolš spažyvajuć, i jość surjoznaja prablema sa źbieražeńniami, jakaść jakich zaŭsiody była nievysokaja, bo nikoli nie byŭ raźvity inviestycyjny rynak.
Ale siońnia stanovišča stała jašče horšym: dalary źbierahać u banku praktyčna niemahčyma, pad paduškaj składana. Na hetym fonie nazirajecca bum nabyćcia nieruchomaści — usio ŭkładajecca ŭ bieton».
Biełarusy, zaŭvažaje Lvoŭski, redka sutykalisia z tym, jak tańnieje nieruchomaść. Ale ŭ budučym hetyja kvatery mohuć akazacca nikomu nie patrebnymi praź źmianšeńnie kolkaści nasielnictva. U vyniku ceny mohuć upaści.
Ekśpiert źviartaje ŭvahu na toje, jak źmianiajucca našy pakupki z rostam dachodaŭ.
«Kali biełarusy pačynajuć bahacieć, jany spačatku pačynajuć bolš spažyvać zvyčajnych tavaraŭ. Ź niejkaha momantu jany pieraklučajucca na zamiežnyja. I heta źjaŭlajecca faktaram, što budzie cisnuć na biahučy bałans i abmienny kurs», — tłumačyć ekanamist.
Va ŭmovach tatalnaha kantrolu cen rost zarobkaŭ, na pohlad Lvoŭskaha, — hałoŭny faktar budučych niehatyŭnych nastupstvaŭ. U vyniku na fonie ahulnaha rostu vytvorčaści ŭ pradpryjemstvaŭ padaje prybytak, jany pačynajuć «prajadać» abarotnyja srodki. Pa aficyjnych źviestkach, kala 30% pradpryjemstvaŭ ciapier pracuje biez abarotnaha kapitału. U budučym heta moža pryvieści da surjoznych nastupstvaŭ, až da bankructvaŭ.
«Treba razumieć, što prablemy z prybytkam, toje, što pradpryjemstvy nie mohuć pavyšać ceny, nie razmazany tonkim słojem pa ŭsioj ekanomicy. Jany asabliva skancentravanyja ŭ niekatorych halinach, u jakich nijak nielha dyviersifikavacca. Heta pryviadzie da taho, što bankrucicca buduć łancužkami cełyja padyndustryi», — papiaredžvaje ekanamist i zaŭvažaje, što kryzis moža abminuć, kali budzie svoječasova admieniena sistema kantrolu cen.
«Heta taki štučny kryzisny momant, jaki stvarajecca rukami dziaržavy. I pytańnie, ci paśpieje jana zaŭvažyć, kali ŭsio budzie padychodzić da kraju», — havoryć Lvoŭski.
Jak zachoŭvać hrošy?
Va ŭdzielnikaŭ dyskusii pa ekanomicy na kanfierencyi spytali, jak jany rajać zachoŭvać źbieražeńni.
Leŭ Lvoŭski paraiŭ zachoŭvać hrošy ŭ instrumientach, jakija znachodziacca pa-za jurysdykcyjaj Biełarusi. A kali takoj mahčymaści niama? «Sfarmiravać zbałansavany košyk z dadatkam sadaviny», — pažartavaŭ Lvoŭski.
Pradprymalnik Alaksandr Knyrovič padtrymaŭ ideju i paraiŭ ni ŭ jakim razie nie zachoŭvać źbieražeńni ŭ biełaruskich rublach.
Žurnalistka Volha Łojka ličyć, što kali jość lišnija hrošy, to varta ŭkładvać ich u siabie:
«Navučyciesia čamu-niebudź, skončycie kursy tancaŭ, śpievaŭ, vyšyŭki, vyvučycie anhlijskuju ci kitajskuju».
Kamientary