Nakolki ŭpłyvovyja Papa i Katalickaja carkva ŭ śviecie?

Niadziŭna, što padčas svajho turne pa Azii ŭ 2024 hodzie Papa Francišak źbiraŭ vielizarnyja natoŭpy: amal pałova nasielnictva Uschodniaha Tymora naviedała imšu pad adkrytym niebam. Za hod da hetaha bolš za miljon čałaviek nie spałochalisia piakučaha sonca, uziaŭšy ŭdzieł u imšy ŭ aeraporcie Kinšasy ŭ Demakratyčnaj Respublicy Konha padčas turne pantyfika pa dźviuch krainach Afryki.

Zdolnaść pryciahnuć takuju kolkaść ludziej i vyklikać u ich taki entuzijazm — tolki adno sa śviedčańniaŭ značnaha ŭpłyvu Papy i Katalickaj Carkvy va ŭsim śviecie.

Papa ŭznačalvaje nie tolki katolikaŭ, ale i horad-dziaržavu Vatykan i jaho kirujučy orhan — Śviaty Pasad. U adpaviednaści ź mižnarodnym pravam Śviaty Pasad ličycca suvierennym utvareńniem. Inšymi słovami, jon — aficyjny ŭdzielnik mižnarodnych adnosin i maje paŭnavartasnyja dypłamatyčnyja adnosiny z 184 krainami, a taksama ź Jeŭrapiejskim sajuzam.

Stanovišča Papy jak kiraŭnika dziaržavy i ŭrada, a taksama lidara bolš čym miljarda viernikaŭ, robić jaho adnym z samych upłyvovych duchoŭnych lidaraŭ u śviecie. Śviaty Pasad maje status pastajannaha naziralnika ŭ Arhanizacyi Abjadnanych Nacyj. Chacia ŭ jaho niama prava hołasu, jon moža prysutničać na pasiadžeńniach i vykarystoŭvać svoj upłyŭ dla farmiravańnia dyskusij.

Naprykład, napiaredadni padpisańnia Paryžskaha pahadnieńnia pa klimacie ŭ 2015 hodzie Papa Francišak raskrytykavaŭ «pychliva abyjakavych» tych, chto, pavodle jaho słoŭ, stavić finansavyja intaresy vyšej za namahańni pa vyratavańni płaniety. Čas i farmuloŭki jaho vystupleńnia byli ŭspryniaty jak asabliva karysnyja krainami Hłabalnaha Poŭdnia.

U 2024 hodzie Śviaty Pasad zabłakavaŭ abmierkavańnie pravoŭ žančyn na klimatyčnym samicie AAN paśla ŭźnikłych razychodžańniaŭ nakont hiejaŭ i transhiendarnych ludziej. Abmiarkoŭvałasia damoŭlenaść, jakaja pavinna była zabiaśpiečyć finansavuju dapamohu žančynam, što zmahajucca z klimatyčnymi źmienami.

Vatykan, Saudaŭskaja Aravija, Rasija, Iran i Jehipiet byli zaniepakojenyja tym, što ŭ tekst mohuć być uklučany transhiendarnyja žančyny, i chacieli, kab ź jaho byli vydaleny zhadki pra hiejaŭ. Chacia carkvu za heta rezka krytykavali, tym nie mienš heta dobry prykład jaje zdolnaści ŭpłyvać na pahadnieńni, što datyčać žyćcia ludziej va ŭsim śviecie.

Adnak mienavita ŭkład carkvy ŭ raźvićcio demakratyi za apošnija 25 hadoŭ źjaŭlajecca jaje najvialikšym dasiahnieńniem, ličyć prafiesar Devid Cholenbach z Centra relihii, miru i suśvietnych adnosin Džordžtaŭnskaha ŭniviersiteta ŭ ZŠA.

Druhi Vatykanski sabor 1960-ch hadoŭ, na jakim Carkva krytyčna acaniła svaje klučavyja vučeńni i kirunak svajoj dziejnaści, prymusiŭ jaje ŭziać na siabie abaviazki pa abaronie pravoŭ čałavieka i relihijnaj svabody, što, pavodle prafiesara Cholenbacha, «stała vialikim praryvam».

Prafiesar Cholenbach spasyłajecca na pracu palitołaha Semiueła Chantynhtana, u jakoj havorycca: «Padčas pantyfikatu Jana Paŭła II, až da pačatku pantyfikatu Franciška, z krain, što pierajšli ad aŭtarytaryzmu da demakratyi, try čverci byli krainami z mocnym katalickim upłyvam».

Vatykanu, adnak, nie zaŭsiody ŭdajecca ŭpłyvać na suśvietnych lidaraŭ. Kali vice-prezident ZŠA Džej Dzi Vens — sam katolik — z dapamohaj teałahičnych arhumientaŭ apraŭdvaŭ palityku svajho ŭrada adnosna imihracyi, pantyfik napisaŭ rezkaje pasłańnie, u jakim śćviardžaŭ, što sam Isus byŭ uciekačom.

Były dyrektar Imihracyjnaj i mytnaj palicyi ZŠA Tom Choman, jaki ŭ ciapierašniaj administracyi kantraluje pracu pamiežnaj słužby — taksama katolik — u adkaz prapanavaŭ Papu «papravić katalicki Kaścioł».

A ŭ 2020 hodzie były prezident Brazilii Žair Bałsanaru taksama abrynuŭsia z krytykaj na Papu Franciška paśla taho, jak pantyfik zaklikaŭ abaranić Amazonku. «Papa moža być arhiencincam, ale Boh — brazilec», — skazaŭ Bałsanaru.

Upłyŭ carkvy na hramadstva ŭ Jeŭropie słabieje, mnohija śćviardžajuć, što jaje kansiervatyŭnaja pazicyja pa takich sacyjalnych pytańniach, jak kantracepcyja i aborty, nie adpaviadaje sučasnaści. Admova Papy Franciška dazvolić žančynam zajmać niekatoryja kiraŭničyja pasady, naprykład, stanavicca śviatarkami abo dyjakanami, heta padkreślivaje.

Chacia Katalickaja carkva pa-raniejšamu važnaja siła ŭ Łacinskaj Amierycy, mahutnaść, jakoj jana kaliści vałodała, asłabła. Kaliści carkva farmavała i prasoŭvała abmiežavalnyja zakony pra aborty pa ŭsim rehijonie, ale za apošnija 20 hadoŭ Uruhvaj, Mieksika, Arhiencina i Kałumbija zrabili aborty bolš dastupnymi, ihnarujučy katalickaje vučeńnie.

Chryścijanie viery jevanhielskaj nabirajuć pazicyi ŭ rehijonie — jak pa kolkaści viernikaŭ, tak i pa palityčnym upłyvie. Niekatoryja analityki prahnazujuć, što ŭ Brazilii, krainie z najbujniejšaj kolkaściu katolikaŭ u śviecie, usiaho praź piać hadoŭ katalicyzm pierastanie być relihijaj bolšaści.

A pastajannyja vykryćci seksualnych złoŭžyvańniaŭ z boku śviataroŭ i rola carkvy ŭ ich utojvańni padryvajuć jaje aŭtarytet va ŭsim śviecie.

I ŭsio ž, chto b ni ŭznačaliŭ Katalickuju carkvu, jon budzie mieć upłyŭ, dastupny tolki niešmatlikim inšym lidaram.

Častkova heta tłumačycca tym, što pantyfik zajmaje miesca na viaršyni najbujniejšaj haliny chryścijanstva i źjaŭlajecca kiraŭnikom dziaržavy ŭ svaim ułasnym pravie. Całuje jon nohi procistajačym bakam u Paŭdniovym Sudanie abo suciašaje mihrantaŭ u łahiery biežancaŭ u Hrecyi — dziejańni pantyfika i pazicyja Katalickaj carkvy buduć i nadalej u značnaj stupieni vyznačać chod hłabalnych dyskusij pa samych roznych pytańniach.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0