«Калі цяпер херова, значыць, гэта яшчэ не канец». Пагутарылі з эпатажным «святаром XXI стагоддзя», пра якога не было чуваць пяць гадоў пасля арышту

У кастрычніку 2018-га Змітра затрымалі і па выніку асудзілі па 1-й частцы 157-га артыкула КК (заведамае стварэнне для іншай асобы небяспекі заражэння ВІЧ). Мужчына лічыць, што асновай крымінальнай справы сталі даносы на яго асобамі, якім была не па душы яго дзейнасць.

Сёння Зміцер жыве ў Польшчы. «Нашай Ніве» ён даў першае вялікае інтэрв’ю з моманту тых драматычных падзей. Пра калонію, стыгматызацыю, святароў-даносчыкаў, БРСМ, звальненне за «экстрэмізм», перамогу сатаны і крызіс веры — у нашай размове.

Павялічыць

Зміцер Бондар нарадзіўся і жыў у Наваградку. З дзяцінства марыў быць святаром. Абраў для сябе старакаталіцкую царкву. Яна ўтварылася ў канцы 1870-х, калі частка духавенства не прызнала дагмат аб беспамылковасці Папы і беззаганным зачацці Панны Марыі. Суполка ў Беларусі ўтварылася ў 2005 годзе, а ў святары быў высвячаны акурат Зміцер Бондар. Ад 2013 года парафія ўваходзіць у юрысдыкцыю Старакаталіцкай царквы ў Польшчы.

«Пасля сутак мяне звольнілі з паўстаўкі заўгаса! Гэта дало асэнсаванне, што ў Наваградку я ўжо не знайду нармальнай працы»

«Наша Ніва»: У медыяпрасторы пра вас было не чуваць больш за пяць гадоў. Раскажыце, чым вы цяпер жывяце?

Зміцер Бондар: Я жыву і нікому не зайздрошчу. Проста жыву (пасміхаецца). Справы ў мяне, як і ва ўсіх людзей, хутчэй за ўсё. Часам добра, часам вельмі дрэнна. Часам хочацца выць, часам хочацца радавацца. Гэта нармальныя, звычайныя чалавечыя эмоцыі. Мы ўсе так жывём, і я, нават як духоўны вялікі біскуп супакою, не з'яўляюся выключэннем з агульнай масы (многія дарэчы так і не зразумелі, што я назваўся не біскупам Свету, а менавіта Супакою, міру).

«НН»: Бачылі, што ў Польшчы вы працягваеце службу. Вашы дні складаюцца выключна з духоўнай працы?

ЗБ: Не кожны дзень у мяне духоўная праца. На гэта настрой мусіць быць, нейкае жаданне знутры гэтым займацца. Калі ў мяне дрэнны настрой ці я проста не хачу, я не служу нават нядзельнай імшы. Бо вось у суботу можа быць вечарына, і ў нядзелю ты сябе дрэнна адчуваеш, і таму не хочаш чытаць лацінскія псалмы. А ашукаць Бога ж не ўдасца, праўда? Таму праз сілу ладзіць з ім дыялог, калі табе не хочацца, думаю, не варта.

А глабальна духоўнай працай ты ўсё адно займаешся штодня, калі нават таго не хочаш. Духоўнае станаўленне чалавека — яно кожны дзень, у кожным учынку, у выбары паміж дабром і злом. Паміж нахаміць, напрыклад, у краме ў чарзе ці проста ўсміхнуцца і прайсці міма. Або там паліць кветачку недзе. Гэта таксама духоўнасць наша. Яе самой па сабе няма ў бясконцых малітвах і псалмах. Яна ў нашым камунікаванні з вамі, ва ўсмешках.

Таксама я дапамагаю людзям у межах фундацыі Step by step. Мы там дапамагаем эмігрантам з ВІЧ, а таксама людзям з рознымі залежнасцямі, тым, хто вызваліўся з турмы і знаходзіцца ў цяжкай жыццёвай сітуацыі.

«НН»: У вас ёсць у Беластоку адмысловае месца, дзе вы праводзіце службы?

ЗБ: На гэты момант усё адбываецца ў маёй кватэры, якую я здымаю. Старакаталікоў і людзей, якім гэта проста цікава, я пакуль запрашаю да сябе дадому.

Я афіцыйны святар старакаталіцкай царквы (польская старакаталіцкая царква мяне запрасіла і выдала ўсе дакументы). Наш прыход Боскай літасці ў Беластоку ўжо таксама зарэгістраваны. І я цяпер шукаю нейкае памяшканне, дзе мы зможам збірацца, каб памаліцца, паўдзельнічаць у імшы.

Бо, натуральна, дома ў мяне не спяваюцца ўголас гімны, як у касцёле пад арган. Усе суседзі, безумоўна, ведаюць, што я святар і што тут у мяне свая капліца. Але ўсё ж не хачу парушаць асабістыя межы людзей.

«НН»: Чаму вы выехалі з Беларусі?

ЗБ: Я прыняў рашэнне не адным днём. Як выявілася, я быў падпісаны на экстрэмісцкі канал у інстаграме — на Kyky.org, якія са мной зрабілі першае інтэрв’ю, абсалютна выдатнае, на мой густ.

Да мяне проста прыйшлі на працу. Сказалі: ай-яй-яй. Павезлі, як звычайна, на суткі. Потым здарыўся суд і штраф, канфіскацыя тэлефона. Сёння гэта абсалютна звыкла для нашых рэалій.

Я працаваў заўгасам у кафэ на паўстаўкі, лямпачкі круціў. І пасля сутак і суда дырэктар мяне звольніў (ад яго выканкам запатрабаваў ці нехта каля таго). Дырэктар казаў: «Вы ж усё самі разумееце, напішыце, калі ласка, заяву на звальненне».

Мяне звольнілі з паўстаўкі заўгаса! Гэта дало мне асэнсаванне, што ў Наваградку я ўжо не знайду нармальнай працы. Ну і сябра якраз сказаў, што ў Польшчы ёсць шмат цікавых вакансій. Як чалавек, які добра ведае польскую мову, я вырашыў пашукаць сабе працу за мяжой і знайшоў. Выехаў прыблізна 2,5 года таму.

View this post on Instagram

A post shared by Sacerdos Dymitr (@sacerdoss)

«НН»: То-бок вы не толькі рэлігіяй займаецеся?

ЗБ: У старакаталіцкай царкве ў нас забароненыя ахвяраванні і платы за імшу. Таму кожны святар абавязаны працаваць на працы, каб цяжар па ўтрыманні яго сям'і і дзяцей (калі яны ёсць) не клаўся ні ў якім разе на прыход. Гэта ўсталяваны дагмат старакаталіцызму. Ні ў якім разе мы не дапускаем фінансава-эканамічных адносін святароў і вернікаў.

Прыехаўшы ў Беласток, я пачаў займацца зусім новай для сябе сферай — стаў менеджарам у будаўніцтве. Будавалі мы гарадскі стадыён у Кнышыне пад Беластокам.

Я ніколі не думаў раней, што магу быць будаўніком. Але быў зацверджаны праект — чытаць я ўмею, пабудавалі ўрэшце, і ўсё працуе.

«НН»: Як ставіцеся да таго, што іншыя вернікі (і не толькі) не прызнаюць вас за святара? Каталіцкі партал неаднаразова падкрэсліваў, што вы не маеце ніякага дачынення да Каталіцкай царквы.

ЗБ: Вы ведаеце, Каталіцкая царква херова ставіцца да ўсіх, хто як бы да яе не належыць. Так ці інакш, выконваючы ўсе хрысціянскія каноны, я пасвячаны ў святары біскупам з апостальскай пераемнасцю. Гэта ўсё даказана, гэта пацверджана дакументальна, і тое, што там партал «Каталік.лайф» выдае нейкія свае пасквілі… Мне ўсё роўна абсалютна, як яны да гэтага ставяцца. Галоўнае, што я да іх не маю ніякага дачынення.

«НН»: Некаторыя прыгадваюць вам працу ў БРСМ у Беларусі як ганебную старонку біяграфіі, як вы там апынуліся?

ЗБ: Праца ў БРСМ была маёй першай пасля сканчэння гандлёва-эканамічнага каледжа. Я прыйшоў туды галоўным бухгалтарам. Прапрацаваў недзе пяць гадоў на гэтай пасадзе, хаця мне зусім не падабаўся бухгалтарскі ўлік — гэта так невесёла (пасміхаецца). Пасля быў там сакратаром яшчэ.

Мне ніколі не было сорамна, што я там працаваў. У маю бытнасць, у 2002 годзе, калі я туды прыйшоў, арганізацыя была не гэтак палітызаваная, я займаўся з моладдзю — злёты, опэн-эйры — нічога ганебнага. У мой час гэта было цалкам нармальна, не было такой палярнасці грамадства, як сёння, і сутыкнення гэтых палярнасцяў не адбывалася.

Павялічыць

«НН»: А як з БРСМ занесла ў рэлігію? 

ЗБ: Ведаеце, у рэлігію мяне несла з самага дзяцінства. Я выхоўваўся ў шматканфесійнай сям'і. Не скажу, каб усе там былі рэлігійныя, але дзве мае бабулі былі страшна рэлігійныя. Адна была перакананай рымакаталічкай — сядзела з ружанцам, паўтарала малітвы. Другая была перакананай пратэстанткай. А хрысцілі мяне ў Рускай праваслаўнай царкве.

Бабуля, якая жыла ў маім родным Наваградку, з дзяцінства брала мяне за ручку, і я ішоў спяваць гімны і псалмы ў пратэстанцкую царкву. Мне гэта агулам падабалася.

Летам жа я з'язджаў да іншай бабулі, якая жыла ў вёсцы ў Шчучынскім раёне. І там мяне таксама за ручку, пад званы ўжо, адводзілі ў касцёл. Магчыма, гэтая шматканфесійная мяшанка зрабіла мой чалавечы панятак і стаўленне да рэлігіі такім, якім зрабіла.

Калі мяне пытаюць «а вы да якой веры хацелі б мець дачыненне ці да якой маеце?», я разумею, што не хацеў бы мець дачыненне зусім ні да якой, насамрэч. Але на дадзены момант майму ўспрыманню свету больш блізкі старакаталіцызм з магчымасцю мець нейкае, магчыма, адрознае ад агульнацаркоўнага меркаванне.

Я хацеў стаць святаром яшчэ ў школе. У гандлёва-эканамічны каледж пайшоў па настаўленні маці (дзякуй ёй вялікі за гэта), якая сказала: спачатку атрымай так званую свецкую адукацыю, а пасля рабі, што хочаш. Але яно ўсё рухалася разам: мае свецкія задачы і духоўны рост. Я заўсёды разумеў, што мушу быць святаром, але, магчыма, не такім, як гэта сёння разумеюць людзі. Для мяне святар — гэта духоўны чалавек, які шукае гэтую духоўнасць. Гэта не прафесар, які вучыць іншых, як жыць, ён проста паказвае сваім прыкладам.

Я думаў над тым, каб паступіць у каталіцкую семінарыю яшчэ падчас працы ў БРСМ. Рашыўся і паехаў у Гародню ў курыю, напісаў заяву. На што курыя мне адказала, што вы ж працуеце ў БРСМ. Яны спаслаліся на камсамол і вось гэта ўсё, маўляў, яны не бачаць мяне ў якасці духоўнай асобы.

Мяне пазней прапанавалі ўзяць у Пінскую семінарыю, з лазейкай нейкай праз манаскі ордэн кармелітаў. Але пасля я сам перадумаў: калі я трапляю ў семінарыю нейкімі абводнымі шляхамі, то, значыць, такімі ж абводнымі шляхамі, прытрымліваючыся законаў рэлігіі, я змагу стаць святаром. Так і выйшла.

«Так званыя святары лічаць сябе высокадухоўнымі, а пасля спакойна ідуць і пішуць даносы»

«НН»: Давайце вернемся ў дзень вашага затрымання. Што яго справакавала?

ЗБ: Вы ведаеце, да гэтага прывялі якраз такія вось парталы з надпісам «каталік». Я на сваім жыццёвым шляху бачыў выдатных святароў — як рымска-каталіцкіх, так і праваслаўных. Але адначасова я бачыў бязмежную колькасць папоўнікаў — так званых святароў, якія сябе лічаць высокадухоўнымі, якія ў нас у Наваградку ляжаць на пыльнай падлозе ў касцёле Святога Міхала крыжамі, пад усім цяжарам грахоў свету, каючыся за гэта. А пасля яны спакойна ідуць і пішуць даносы на іншых святароў, на іншых людзей, заклікаюць да гэтага сваіх прыхаджан. І, на вялікі жаль, вернікі таксама ідуць і пішуць.

Да гэтага ўсяго прывялі не тое каб дзеянні нейкіх канкрэтных людзей, прывяло да гэтага татальнае невуцтва людзей.

«НН»: Праваслаўны протаярэй з Наваградку Анатоль Герасімук тады пісаў, што вы прапаведавалі «поўную свабоду ад усіх маральных устояў і нормаў, былі прыхільнікам нетрадыцыйных адносін». А на сядзібе вашага сябра «Літоўка» адбываліся «панібрацкія адносіны з цёмнымі сіламі».

ЗБ: Тут не варта абвінавачваць яго аднаго. Я б сказаў, што гэта быў такі экуменічны рух. І праваслаўныя святары, і каталіцкія разам пабачылі ў мне незразумела што.

Па-першае, я не чытаў пропаведзяў, ніхто там не прыходзіў да маёй капліцы. Ну а мая дзейнасць як біскупа супакою… Я ўсё сваё жыццё заклікаў людзей да адзінства і да кахання, да міру. Калі гэта не хрысціянскія каштоўнасці, то тады што?

Заклік да нетрадыцыйных сем'яў? Стаўленне да ЛГБТ у мяне таксама выдатнае. Калі Бог стварыў усіх людзей, то значыць усіх людзей. Ці 5% насельніцтва зямлі — гэта што? Гэта так, пагрэшнасць? Або гэта ўжо памылка, як вы лічыце? Калі гэта памылка, то Бог што, памыляецца? Я не думаю, што Бог памыляецца.

«НН»: Тады вас таксама падазравалі ва ўжыванні наркотыкаў і распаўсюдзе парнаграфіі, што не пацвердзілася. Вас асудзілі толькі за «заведамае стварэнне для іншай асобы небяспекі заражэння вірусам імунадэфіцыту чалавека». Ваша маці тады настойвала, што ўсе абвінавачванні надуманыя.

ЗБ: Само гэтае абвінавачанне антынавуковае і бессэнсоўнае абсалютна. І лекары, і спецыялісты, якія прысутнічалі на судзе пра гэта казалі. Бо любы ВІЧ-інфікаваны, прымаючы прэпараты, дасягае невызначальнага ўзроўню віруснай нагрузкі (віруснай супрэсіі), і тады ён не ў стане — ні тэарэтычна, ні гіпатэтычна, ніякім чынам — перадаць ВІЧ іншаму чалавеку. Пра гэта ведаюць усе, пра гэта кажуць на ўроках у школах, гэта агульнапрызнаны навуковы факт. Натуральна, я, маючы ВІЧ-інфекцыю, прымаю патрэбныя прэпараты. І натуральна, роўна праз тры месяцы з пачатку іх прыёму, я дасягнуў гэтай віруснай супрэсіі, якая ў мяне дагэтуль і будзе ў мяне да канца майго цудоўнага жыцця.

Але былі так званыя «сведкі». На вялікі жаль, у маёй адраснай кнізе знайшлі людзей, з якімі ў мяне быў нейкі палавы кантакт (абаронены, дарэчы, і не толькі віруснай супрэсіяй). На судзе яны ўсе прызналіся, што іх прымусілі напісаць заяву ў міліцыі, а насамрэч яны не маюць да мяне ніякіх прэтэнзій і не хацелі, каб я быў асуджаны. Але я быў асуджаны і правёў у зняволенні каля года.

Павялічыць

«Я ведаю, што Бог ёсць. І гэтаму доказ — белыя лілеі, якія растуць у калоніі»

«НН»: Што было самым складаным у зняволенні?

ЗБ: Складаным было абсалютна ўсё. Нічога пазітыўнага я з гэтага не вынес.

На дыягназ у калоніі ўсім было пляваць. Але да гэтага, пакуль я туды прыехаў, ужо ўсім паведамілі, што я з'яўляюся адкрытым геем. Дарэчы, слова «адкрыты гей» таксама ўжываць не вельмі добра для выхаваных людзей, таму што я не адкрываў сваёй арыентацыі нікому. Але пра гэта напісалі і журналісты, адмаўляць нешта было бессэнсоўна.

У калоніі мяне ў першы ж дзень «папрасілі» перад атрадам у гэтым прызнацца. Але потым да мяне ставіліся роўна так, як да ўсіх астатніх.

Нізкі ці высокі статус — мне здаецца, у турме няма такіх людзей, да якіх ставяцца добра. Гэта ўсё ж месца зняволення. Паўтаруся: нічога добрага я адтуль не вынес.

Адзінае — у мяне з тых месцаў ёсць доказ існавання Бога. З гэтай экстрэмальнай духоўнасці я выйшаў абсалютна ўпэўненым, ведаючы дакладна, што Бог ёсць. Пасля гэтага я не адношу сябе да вернікаў, я адношу сябе да дасведчаных. Я не веру, я ведаю, што Бог ёсць і што я яго любімы сын. Як у прынцыпе ўсе мы з вамі яго любімыя дзеці.

І гэтаму доказ — белыя лілеі, якія растуць у каранціне калоніі. Я іх даглядаў, паліваў іх. Гэта была мая праца асобна ад мыцця туалетаў. У гэтым страшным месцы была такая прыгожая клумба. 

Павялічыць

«Цяжка зразумець, дзе мяжа паміж абаронай каштоўнасцяў і адкрытай агрэсіяй»

«НН»: Нядаўна вас заўважылі на прайдзе ў Малдове. Чаму для вас важна наведваць маршы роўнасці?

ЗБ: Я быў запрошаны ў Малдову ЛГБТ-хрысціянамі, і ў гэты час там адбываўся парад роўнасці, на які я таксама быў запрошаны як святар. Я насамрэч не люблю публічныя выступы, я ніколі не ўдзельнічаў у прайдах раней. Але калі мяне запрасілі ЛГБТ-хрысціяне, я разумеў, што ім было важна пачуць меркаванне святара. Меркаванне без асуджэння іх.

І калі яны расказвалі нейкія гісторыі і задавалі пытанні, з гэтага ўсяго было ясна, што яны таксама шукаюць духоўнасць. Адзін чалавек задаў пытанне: «А мы кім з'яўляемся? Боскімі дзецьмі ці ўсё ж яго памылкай?» Царква лічыць іх бязбожнікамі часта, але, гэта дурасць. У мяне, прабачце, ёсць доказ вялікай набожнасці ў Навагрудку, калі спачатку чалавек ляжыць на падлозе ў касцёле, а пасля падымаецца і ідзе пісаць данос на іншага.

Парад мяне вельмі моцна ўразіў. Нас суправаджала паліцыя, я ішоў, натуральна, з ЛГБТ-супольнасцю. І мы натыкнуліся на яшчэ адно шэсце — праваслаўнай царквы. З крыжамі, з іконамі, усёй рэлігійнай атрыбутыкай. І наша шэсце паліцыя адрэзала трыма шэрагамі.

Дык вось, ведаеце, што мяне ўразіла? Нават не ўразіла, а напалохала. Страшная агрэсія. З боку прадстаўнікоў гэтай рэлігійнай арганізацыі. Я выдатна разумею, што яны бароняць нейкія традыцыйныя каштоўнасці — маюць права на праяўленне сваёй пазіцыі. Але мне цяжка зразумець, дзе мяжа паміж абаронай каштоўнасцяў і адкрытай агрэсіяй у дачыненні да якой-небудзь супольнасці. Няважна, хто гэта — габрэі, геі, рудыя ці там матацыклісты. Яны нібыта прызвычаіліся заўсёды шукаць ворагаў і кагосьці ненавідзець. А Хрыстос абавязаў нас як хрысціян любіць блізкага як сябе самога. Гледзячы на гэты раз'юшаны натоўп, я не бачыў там любові.

Плюс у мяне яшчэ адно пытанне: а хто на традыцыйную сям'ю нападае, што яе трэба бараніць? Ці вы лічыце, што ў ЛГБТ-супольнасці сям'я не ёсць каштоўнасцю? Таксама ёсць. Ва ўсіх ёсць тата, мама, дзядулі, бабулі. Ніхто нават не сумняецца ў каштоўнасці сям'і.

«НН»: Ваш сябра Сяргей Коваль, уладальнік фэнтэзі-хутара Літоўка пад Навагрудкам, пасля вашага затрымання і абвінавачванняў яго ў сатанізме праз незвычайны дызайн хутара з элементамі монстраў скончыў жыццё самагубствам. Як вы гэта перажылі?

ЗБ: Вы ведаеце, гэта мая асабістая трагедыя. Гэта мой найлепшы сябар, з якім мяне звязвалі вельмі блізкія сяброўскія адносіны. Я гэта перажыў, проста перажыў. А як ставіцца да гэтага з пункту гледжання рэлігійнага? Скажам так, ведаючы гэтага чалавека, я ўпэўнены, што Бог не пакінуў яго і пасля смерці.

«На гэты момант ВІЧ — гэта хранічнае, кантраляванае захворванне. Са стыгматызацыяй даўно пара скончыць»

«НН»: Як у вас сёння самога са здароўем з улікам ВІЧ-інфекцыі?

ЗБ: Яшчэ ў пачатку 2000-х гэта лічылася смяротным захворваннем. На гэты момант ВІЧ — гэта хранічнае, кантраляванае захворванне. Медыцына настолькі рушыла наперад, што антырэтравірусная тэрапія, якую мы, ВІЧ-інфекцыяваныя, прымаем штодня, па адной маленькай таблетцы, яна больш не мае зусім ніякіх пабочак. Мы ўсе жывём звычайным жыццём. Таблеткі не ўплываюць ні на апетыт, ні на знешні выгляд, ні на што. Еўрапейская медыцына ўжо прапанавала рабіць замест адной таблеткі ў дзень ін'екцыю раз на два месяцы або раз на паўгода. Ну, і навукоўцы на парозе вакцыны.

Таму са стыгматызацыяй даўно пара скончыць. Бо мне некалі казалі: «у гэтага сніданосьбіта пакаранне боскае». Так вось з пакараннем боскім яшчэ адбылося боскае цуда: Бог даў нам розум, каб мы змаглі прыдумаць лекі. Ужо мы купіруем гэта ўсё, я думаю, што хутка і вылечым. Вось сапраўдныя боскія цуды.

«У нашым сучасным свеце сатана пакуль што перамагае»

«НН»: Што думаеце наконт ухвалення Рускай праваслаўнай царквой вайны?

ЗБ: Калі б я не ведаў, што фармулёўка «святая вайна» пайшла ад прадстаўнікоў хрысціянскай царквы, я б сказаў, што гэта прамовіў сатана. Вайну і забойствы людзей нельга называць святымі. А вось гэтыя вось топ-менеджары рэлігійнай арганізацыі назвалі вайну святой, і святыя супраць сатаны, я так падазраю. І вось яны змагаюцца з сатаной, а на справе адзін хрысціянскі народ забівае іншы хрысціянскі народ. І ў мяне пытанне да іх: у гэтай вайне хто перамог? Царква ці сатана? 

Вайна не можа быць святой. Вайна — гэта заўсёды зло. Гэта заўсёды ад нячыстага. Супраць каго б яна не вялася, там, дзе паміраюць людзі, гэта заўсёды перамога сатаны. У нашым сучасным свеце ён пакуль што перамагае, на жаль.

Павялічыць

«НН»: Як у такім кантэксце не згубіць веру ў справядлівасць і дабро?

ЗБ: Вы ведаеце, тут формулы няма. Але варта, каб было жаданне шукаць. Калі ў вас ёсць жаданне захаваць веру ці знайсці Бога, вы яго знойдзеце. Пытанне толькі, ці будзеце вы гэта рабіць.

Надзея і ў мяне растае з кожным днём. І вера ў справядлівасць. Я таксама сустрэўся з крызісам даверу да Бога. Я ведаю, што ён ёсць, але часам у мяне паўстае балючае пытанне да свайго любаснага бацькі: можа, пара ўмяшацца ўжо? Ці там другое прышэсце нашага брата Ісуса Хрыста павінна адбыцца. Прыйшоў час.

Усе мы выдатна ведаем, што галоўная каштоўнасць гэтага свету — чалавечае жыццё. Але мы пачынаем сябе паводзіць так, быццам ёсць нешта больш каштоўнае.

«НН»: Цяпер у вас у прыярытэце знайсці памяшканне для службаў у Беластоку?

ЗБ: Гэта не галоўная мэта. Няважна, дзе збіраюцца людзі для таго, каб пагаварыць або падзякаваць Богу. Першыя хрысціяне ўвогуле па падвалах хаваліся. Хацелася б сваё месца мець, натуральна, таму што старакаталіцкай парафіі ў Беластоку ніколі не было. А ўсё ж сюды прыехала шмат маіх знаёмых з Беларусі, я маю зносіны з польскімі пратэстантамі, яны таксама вельмі зацікаўленыя, і прыходзяць на набажэнствы да мяне дадому.

Калі будзе ў нас асобнае месца, будзе супер. Калі не будзе, няважна. Мы можам паразмаўляць і ў кафэ за кавай ці півам. Галоўнае — не месца, а самі людзі, якім цікава пакапацца, пашукаць духоўнасць і Бога.

Таму што заўсёды цягам нашай працы, у рэлігійнасці людзям цяжка зразумець, што яны шукаюць агулам. Калі ў гэтай духоўнасці чалавек шукае царкву, у якой ён спазнае Бога, то такой не існуе, насамрэч. Але калі чалавек шукае Бога, яго можна знайсці ў розных месцах. І тут у кожнага свая формула, у мяне гэта, бачыце, белыя лілеі з ПК №1, яны сталі каталізатарам.

«НН»: А пра што вы марыце?

ЗБ: Мая мара — жыць у міры, каханні і згодзе. Я б сапраўды хацеў жыць у свеце, дзе няма вайны. Сёння яна так ці інакш закранула кожную сям'ю нават у Беларусі. А яшчэ ў нас Іран і Ізраіль, Індыя і Пакістан… Якога хера? Навошта? Гледзячы на ўсе гэтыя канфлікты, мне падаецца, што сучасная рэлігія ў агульным сэнсе не дала рады са сваёй галоўнай задачай.

Я б вельмі хацеў усім нам пажадаць, не зважаючы ні на што, не губляць веры. Як пісаў Льюіс Кэрал: кожная гісторыя сканчваецца добра. А калі цяпер херова, значыць, гэта яшчэ не канец. Таму давайце ісці наперад.

Давайце змяняць свет. Проста ўсміхнуцца ў паліклініцы, пасадзіць кветачку, не пажадаць іншаму зла. Мы не можам зрабіць усім добра, але мы маем магчымасць не зрабіць нікому дрэннага. Давайце будаваць новы цудоўны свет, па цаглінцы. І мая мара — у адну раніцу прачнуцца вось у гэтым новым, цудоўным свеце.

• 12
• 1
• 3
• 3
• 1
• 0
• 0
• 3