Зянковіч пра скандальны рэстаран «Паедзем паядзім»: Гэта адно з найлепшых месцаў у горадзе

У 2018 годзе Юрась Зянковіч прапаноўваў сябе ў якасці медыятара паміж уласнікамі рэстарана «Паедзем паядзім» у Курапатах і прадстаўнікамі грамадзянскай супольнасці — маўляў, каб бізнэсмен Леанід Зайдэс адкрыў музей памяці ахвяраў сталінізму. Далей за размовы справа не зварухнулася. А праз некалькі гадоў актывісты заўважылі Зянковіча на ўваходзе ў скандальны рэстаран, куды ён накіроўваўся на вячэру.

Цяпер у Юрася Зянковіча зноў пацікавіліся, што ён думае пра «Паедзем паядзім». «Наша Ніва» папрасіла былога палітвязня падрабязна патлумачыць, што яму так падабалася ў скандальным месцы.

Павялічыць

«Наша Ніва»: Вы ў каментарыях на фэйсбуку хваліце рэстаран і яго ўласніка. Чаму?

Юрась Зянковіч: Я хвалю рэстаран не таму, што ён які-небудзь модны або стылёвы, а таму, што гэты ўласнік, як і многія іншыя, стаіць на перадавой вайны з рэжымам. Бізнэсмены ў Беларусі сёння — гэта не тыя, хто проста зарабляе грошы. Не, яны — ахвяры. Рэжым Лукашэнкі выкарыстоўвае турму як метад барацьбы не толькі супраць апазіцыі, але і супраць усіх, хто можа пагражаць яго ўладзе, у тым ліку супраць бізнэсу — людзей, якія матэрыяльна незалежныя ад улады. Калі ўлады палітычнымі актывістамі гандлююць з Захадам, то бізнэсменаў яны ставяць на «дойку» — патрабуючы грошай, пагражаючы не толькі іх турэмным зняволеннем, але і беручы ў закладнікі іх сем’і.

Сваякі бізнэсмэнаў таксама сядзяць у турмах, каб зрабіць тых, у каго ёсць грошы, больш угодлівымі. Я бачыў гэта на ўласныя вочы: як людзі плацілі мільёны даляраў выкупу, каб толькі адпусцілі іх саміх, іх сваякоў і іх супрацоўнікаў! Справа тут не ў рэпутацыі, а ў адзінстве інтарэсаў, бо ўсе, хто працягвае працаваць пад такім ціскам, заслугоўваюць нашай павагі.

І рэстаран «Паедзем паядзім» у гэтай сітуацыі — толькі сімвал. Тыя, хто не зламаліся пад ціскам, не ворагі, а саюзнікі. Тыя, хто застаўся ў Беларусі, рызыкуюць усім: сваімі жыццямі, сваімі правамі, сваёй свабодай. Бізнэсмены — гэта такія ж ахвяры рэжыму, як і тыя апазіцыянеры, хто знаходзіцца за кратамі ці быў выціснуты ў эміграцыю.

«НН»: Многія лічаць, што есці ў «Паедзем паядзім» было, мякка кажучы, непрыгожа — наведванне такога рэстарану несла рэпутацыйныя страты. Вы з гэтым не згодны?

ЮЗ: Я разумею, чаму людзі так лічаць, але трэба бачыць усё ў шырэйшым кантэксце. Калі ты знаходзішся пад пераследам рэжыму, калі ты жывеш у краіне, дзе можа быць забраны не толькі бізнэс, але і свабода, ты не проста «ясі ў рэстаране». Ты на тонкім лёдзе, адной нагой у турме, іншай — на вуліцы, і кожны твой крок можа стаць апошнім. Бізнэсмены, якія працягваюць працаваць у Беларусі, — гэта героі, якія рызыкуюць не толькі сваім бізнэсам, але і сваімі роднымі, сваімі блізкімі. Тое, што яны не здаюцца, з'яўляецца прыкладам для ўсіх нас. Яны не па сваёй волі застаюцца ў Беларусі, яны вымушаныя гэта рабіць, каб хоць нешта захаваць у гэтай разбуранай і раскрадзенай краіне. І калі ўлады выціскаюць з бізнэсмэнаў усё да апошняй капейкі, адціскаючы бізнэс і ўласнасць, гэта не павінна ігнаравацца. Трэба разумець мужнасць і гатоўнасць да супраціву ў гэтых людзях, а не лічыць іх тымі, хто здаўся.

«НН»: Вы разумееце, што размова ідзе не пра звычайны рэстаран у цэнтры горада, а каля месцаў масавых расстрэлаў?

ЮЗ: Так, безумоўна, я гэта разумею.

Яшчэ з 90-х гадоў для мяне Курапаты — гэта святое месца. Але якраз таму я лічу, што гэтую тэму нельга спрашчаць да схемы «бізнэс дрэнны — актывісты добрыя». У Беларусі вельмі часта шчырыя пачуцці людзей, для якіх Курапаты сапраўды боль, выкарыстоўваюцца для ўнутранай варажнечы замест таго, каб будаваць адзінства. У гэтым выпадку мы маем справу з чалавекам, які дзейнічаў у межах закона і гатовы быў да кампрамісу — а замест гэтага яго абвясцілі ледзь не маральным ворагам нацыі.

Цікава, што ў цэнтры Мінску ёсьць іншае месца памяці — Яма. Месца, звязанае з яўрэйскай трагедыяй, з масавымі расстрэламі і генацыдам. І што мы бачым? Вакол Ямы — забаўляльныя ўстановы, бары, рэстараны, дзе гучыць музыка, дзе п’юць, дзе смяюцца. Але да іх — ніякіх прэтэнзій. Гэта ўжо стала часткай урбаністычнага пейзажа. Чамусьці там гэта нікога не абурае, не выклікае фэйсбучных лінчоў і публічных ультыматумаў.

Увогуле, ва ўсім свеце вакол гістарычных месцаў, у тым ліку вакол месцаў трагедый, часта размяшчаюцца кавярні, музеі, інфармацыйныя цэнтры, кнігарні, нават гатэлі і рэстараны. Гэта не значыць, што людзі, якія туды прыходзяць, зняважліва ставяцца да памяці. Пытанне не ў тым, што пабудавана — пытанне ў тым, як гэта ўбудавана ў прастору і ў кантэкст.

Мне асабіста незразумела, чаму прэтэнзіі ўзніклі менавіта да «Паедзем паядзім». Ці была гэта наўмысна распальваная кампанія, ці проста выпадковы выбух эмоцый — сказаць цяжка. Але я бачу, што замест таго, каб ператварыць гэта ў нагоду для дыялогу, сітуацыю выкарысталі як нагоду для супрацьстаяння. І страцілі шанец: шанец аб’яднацца супраць сапраўднага ворага — улады, якая якраз і робіць усё, каб мы ніколі не здолелі гаварыць адно з адным.

Я бачыў турмы знутры. Я бачыў там бізнэсменаў і іх сваякоў, што апынуліся за кратамі толькі таму, што ў іх былі грошы. І таму калі хтосьці рызыкуе, інвестуе, працуе, стварае — я перш за ўсё бачу ў ім чалавека. Не ворага, не аб’ект для агрэсіі, а чалавека. І калі ён памыляецца — дык што ж, усе мы людзі. Але праводзіць лінію фронту не паміж уладай і народам, а паміж часткамі грамадзян — вось што сапраўды небяспечна.

«НН»: Вы ў 2018-м прапаноўвалі быць медыятарам паміж уласнікамі рэстарана «Паедзем паядзім» у Курапатах і прадстаўнікамі грамадзянскай супольнасці. Калі б вы цяпер былі ў такой ролі, то што прапанавалі б?

ЮЗ: Калі б я быў медыятарам зараз, я б не займаўся гэтымі бясконцымі спрэчкамі на ўзроўні рэстарана, а проста прызнаў бы рэальнасць. У сённяшняй Беларусі немагчыма дзяліць людзей на «прыхільнікаў» і «непрыхільнікаў», нельга бачыць усё толькі ў чорных і белых колерах. Усе мы зараз падвяргаемся ціску. Трэба перастаць дзяліцца і пачаць аб'ядноўвацца!

Толькі калі ўсе незадаволеныя, усе, хто змагаецца супраць рэжыму, будуць аб'яднаныя, можна будзе пачаць рэальную барацьбу. І калі бізнэс — гэта такі ж вораг у вачах апазіцыі, як і сам рэжым, то мы і ёсць тыя, хто дапамагае захоўваць гэтую злачынную ўладу. Замест таго, каб падзяляць і перашкаджаць адно аднаму, трэба працаваць разам, адно аднаму дапамагаючы. Тым больш, што пад гэты ціск і жорсткія ўмовы трапляюць усе, нават тыя, хто не мае дачынення да палітыкі. Гэта павінна быць заўважана і ўлічана!

• 10
• 11
• 4
• 44
• 3
• 0
• 10
• 0