Jak u Afrycy pacukoŭ trenirujuć na pošuk minaŭ, jakija zastajucca paśla vojnaŭ
Na pošuki minaŭ, jakimi našpihavanaja afrykanskaja ziamla, hryzunoŭ-sapioraŭ z 1998 hoda treniruje niekamiercyjnaja arhanizacyja APOPO. Pryčym za 20 hadoŭ pracy arhanizacyi nivodzin pacuk nie paciarpieŭ: ich vaha zanadta małaja, i vyjaŭlenyja miny nie vybuchajuć. Pacuki pracujuć u Mazambiku, Łaosie, Anhole, Vjetnamie, Tajłandzie.
Užo šmat hadoŭ na minnych palach naroŭni ź ludźmi pracujuć sabaki, ale nie mienš karysnymi źjaŭlajucca i pacuki. Jany jaduć mienš za sabak, a šukajuć vybuchoŭku ničym nie horš.
Pa słovach arhanizataraŭ prajektu, pry pošuku minaŭ natreniravanyja hryzuny pamylajucca tolki ŭ 4% vypadkaŭ. Da taho ž, ich vaha i pamiery našmat mienš, čym u sabak, jakich tradycyjna ŭžyvajuć dla hetych metaŭ, i pacukam lahčej pierasiekčy minnaje pole i nie padarvacca.
Z 2000 hoda technałohiju pačali ŭžyvać u spustošanych hramadzianskimi vojnami krainach Afryki, a krychu paźniej pacukoŭ taksama dałučyli da pošuku narkotykaŭ u ZŠA.
Dla hetaje technałohii vykarystoŭvajucca amierykanskija chamiačkovyja pacuki — vialikija dla svajho rodu žyvioły, jakija majuć zaščočnyja miachi, jak u chamiakoŭ.
Kolkaść minaŭ nastolki vialikaja, što spadziavacca tolki na sapioraŭ-ludziej — značyć, čakać jašče mnohija hady, pierš čym niemałyja ŭčastki ziamli znoŭ možna budzie addać pad sielskuju haspadarku ci inšaje vykarystańnie. Dla ačystki takoha ŭčastka sapioram ź mietałašukalnikam patrabujecca da troch dzion. Kamanda z adnaho pacuka i dvuch trenieraŭ marnuje nie bolš za paŭhadziny.
Treniery raściahvajuć nad učastkam tros, da jakoha čaplajuć łancužok z pacukom. Jon biažyć napierad i abniuchvaje pałasu šyrynioj u paŭmietra. Kali ničoha padazronaha nie vyjaŭlena, to paśla taho, jak žyvioła dabiehła da kanca ŭčastka, jaje adpraŭlajuć nazad i pačynajuć pravierku nastupnaj pałasy. Kali pacuk pavodzić siabie niestandartna (chvalujecca, krucicca na miescy, kapaje ziamlu) — heta sihnał, što mina tut.
Kab zaachvocić žyviołaŭ vykarystoŭvać takuju nialohkuju pracu, padčas trenirovak paśla kožnaje znojdzienaje miny ich padkormlivajuć zvyčajna bananami (hladzicie videa).
Padčas sapraŭdnaj pracy pacukoŭ nie ŭznaharodžvajuć, bo dakładnaje znachodžańnie miny nieviadoma, i varta tolki žyviole adzin raz pamylicca i atrymać za heta ŭznaharodu, jak jana pačynaje žulničać, padajučy iłžyvyja sihnały.
Takim čynam, pacuki majuć šerah pieravahaŭ, jakija robiać ich najbolš vyhadnaj pracoŭnaj siłaj pry pošukach minaŭ:
- małaja vaha, dziakujučy jakoj pacuki nie mohuć padarvacca na minie;
- chutkaść pracy vyšej, čym u sapioraŭ ź mietałašukalnikam;
- jany nie pryviazvajucca da adnaho haspadara, jak sabaki.
Praciahłaść žyćcia hetych pacukoŭ składaje 7-8 hadoŭ, što bolš za zvyčajnych haradskich pacukoŭ. Na bazie «ARORO» kasmatyja rabotniki žyvuć kamfortna. U ich asobnyja kletki. U kožnaj kletcy jość paiłka i spalnia. U dvary aharodžanyja placoŭki dla hulniaŭ, dzie možna skakać i haniacca adno za adnym paśla pracy.
A voś tak vyhladaje standartny «ŭradžaj», jaki štodzień źbirajuć pacuki-sapiory.
Sproby vykarystać u tych ža metach roznych žyvioł i navat nasiakomych pieryjadyčna pradprymajucca ŭ łabaratoryjach roznych krain. Navukoŭcy z univiersiteta štata Mantana, naprykład, daśledujuć pošukavyja zdolnaści zvyčajnych pčoł.
Prablema raźminiravańnia zusim nie sastareła, bo, pa padlikach śpiecyjalistaŭ, na ŭsim ziamnym šary siońnia zakapana kala 80 miljonaŭ min!
Kamientary