91-гадовы вясковы святар: «Такія часы надышлі — толькі адпяваю, амаль не хрышчу»
Пачапава — вёска на мяжы Баранавіцкага і Навагрудскага раёнаў. Самы высокі будынак — царква, а самы аўтарытэтны чалавек — святар. Тутэйшаму «бацюшку» ўжо пайшоў 92-гі год, але ён усё яшчэ служыць у царкве, якую сам некалі і ўзняў з руінаў.
«Заходзьце і вы, — з ганка кажа святар, — паслухаеце, пагаворыце. З людзьмі паразмаўляць я час заўсёды адшукаю».
У пакоі, дзе айцец прымае журналістаў, «творчы вэрхал». Усе палічкі занятыя кнігамі, яны нават на печцы. Стары айцец дастае фотальбом і аддаецца ўспамінам.
«Некалі было ўва мне троху духу — шчырасці нашай беларускай. Але трачуся ўжо, жыццё праходзіць. І цяпер гляджу я на вас, юных, ды па-добраму зайздрошчу, бо вы самае галоўнае маеце — маладосць і магчымасці. Калі я маладым быў, то бачыў толькі пакуты і смерць: вайну, катаргу, галодныя пасляваенныя гады, бязбожнікаў-камуністаў», — з болем у голасе кажа састарэлы бацюшка.
«Асабліва мне вайна ў памяць урэзалася. За тымі часамі тут каго толькі не было! Памятаю, як і рускія войскі тут праходзілі — тыя, што супраць саветаў, — і казакі, і ўкраінцы. Зойдуць у царкву з шаблямі, шапкі свае на рукі пакладуць ды моляцца. А звонку іх коні чакалі, запрэжаныя ў гарматы», — узгадвае стары.
«Тады ж толькі два шляхі было: альбо да немцаў, альбо ў лес да партызанаў. З апошнімі я меў сувязь, але нядоўга. Зрэшты, менавіта партызаны ў аколіцах усе цэрквы ў вайну і папалілі: у Сваротве, Ятве, у нашым Пачапаве. Засталася толькі невялікая каплічка на мясцовых могілках, ды і тая напалову знішчаная. Жабы там жылі. Я ў ёй потым 50 гадоў адслужыў, каб грошы на новы храм у Пачапаве сабраць. І ў выніку пабудавалі! На рэштках старога. Столькі часу на гэта сышло, ажно страшна думаць», — кажа святар.
«Неяк так выходзіць, што людзі хочуць жыць у міры і згодзе, а ўсё ваююць адзін з адным. Маральнасць — яна сёння хворая. Людзі няшчырыя ў сваіх дзеяннях, веры. Скалечылі мову, Богам пачалі прыкрывацца для ажыццяўлення сваіх задумаў… Гэтая няшчырасць і вядзе нас да згубы. Дарэчы, ужо шмат часу я назіраю, як штогод нараджаецца менш, чым памірае. Такія часы надышлі — толькі адпяваю, амаль не хрышчу», — ціха канстатуе святар.
Таксама балюча старому гаварыць аб вайне ва Украіне. Паводле яго, людзі народжаныя не для таго, каб забіваць адзін аднаго.
«У тым, што там цяперака адбываецца, мне ўжо і не разабрацца. Але мне здаецца, гэта нейкая народная помста. Бо ўкраінцам давялося пацярпець ад бальшавікоў. Там людзі заможна жылі, былі добрымі гаспадарамі, на сваёй урадлівай зямлі. А іх у Сібір заганялі, раскулачвалі. Нейкая крыўда паміж Усходам і Захадам існуе», — перакананы айцец.
«У нас таксама так было. Шмат беларусаў сышло на Захад — у Амерыку, Германію, Польшчу. Гэта тыя людзі, якія займалі нейкія пасады пры акупацыі, «рагулеўцы» таксама. Ну і проста такія, хто пры камуністах жыць не хацеў — сярод іх і маіх колішніх знаёмых хапае», — уздыхае святар.
Падчас гаворкі аб Усходзе і Захадзе ўзгадваецца Польшча, пад уладай якой у 1924-м айцец уласна і нарадзіўся. Разважаючы аб краіне-суседцы, святар агучвае сваю версію таго, чаму сёння палякі багацейшыя.
«Бо там людзі самі свабодна імкнуліся да чагосьці, самі ўсяго дасягалі. А нас прымушалі: зямлю адбіралі, скаціну, свабоду. Вось і цяпер кажуць: мы незалежныя! Але якія ж мы незалежныя, калі свайго нічога не маем? Бо некалі так было: падаткі заплаціў — і ўсё, ніякі чыноўнік на тваю зямлю і нагою не ступіць — прыватная ўласнасць! А цяпер… Увогуле, я так гляну іншым разам — людзі ж за ежу сталі працаваць. Бо раней гаспадар сам сабе мог на цэлы год зрабіць запас, каб пражыць. А што мы сёння можам? Ёсць грошы — купіў, паеў. А няма грошай?..»
У гэты момант у сенцах з’яўляецца жонка айца, ягоная аднагодка «Ганнушка».
«Чаму ты, бацюшка, так доўга гаворыш? Хадзі сюды», — кажа яна.
«Іду, Ганнушка, іду»,— адказвае ён і на развітанне дае нам наказ.
«Каб жыццё годна пражыць, трэба мець выхаванне, цярпенне і мужнасць. І Бога мець у сэрцы. А Бог — гэта любоў.
А то многія з гэтым пачуццём разабрацца не могуць, нікога не любяць, а наракаюць на лёс. Важна, каб любоў нас не пакідала і была шчырай. Тады і чалавек шчаслівым будзе».
Каментары