Inicyjatyva Maldzis vykupiła Radziviłaŭskuju kartu, nadrukavanuju na łacinskaj movie ŭ Amsterdamie ŭ 1631 hodzie ŭ atłasie Vilema Błaŭ.
Pra heta paviedamlaje inicyjatyva.
Heta adzin z šedeŭraŭ jeŭrapiejskaj kartahrafii biełaruskaha pachodžańnia tych časoŭ.
Karta achoplivaje ŭsiu terytoryju VKŁ u miežach da Lublinskaj unii 1569hoda (da fiederatyŭnaha abjadnańnia z Karonaj Polskaj) i častkova ziemli susiednich krain. Inicyjataram jaje stvareńnia i miecenatam byŭ niaśvižski kniaź i bujny dziaržaŭny dziejač Mikałaj Kryštap Radzivił (Sirotka), i ŭ vyniku karta ŭvajšła ŭ historyju pad jahonym proźviščam.
Radzivił chacieŭ prezientavać Jeŭropie cyvilizavanuju, urbanizavanuju dziaržavu dy źniapraŭdzić tahačasnyja apisańni zamiežnikaŭ ab nieprachodnych lasach, nasielenych paŭdzikimi plamionami. Mapa rabiłasia faktyčna z nula i pavinna była źmiaščać hieahrafičnuju, palityčnuju i histaryčnuju infarmacyju. Adnym z dakładna vyznačanych aŭtaraŭ eskiza karty źjaŭlajecca niaśvižski hravior Tamaš Makoŭski.
«Radziviłaŭskaja karta była šyroka viadomaja ŭ Jeŭropie i słužyła ŭzoram dla nastupnych kart hetaha rehijona, ale ŭžo ŭ XVIII stahodździ ličyłasia vielmi redkaj. Da hetaha času karta zastajecca najkaštoŭniejšaj histaryčnaj krynicaj. Na joj paznačanyja zvyš 1000 nasielenych punktaŭ, ź jakich bolš za 300 — na ziemlach sučasnaj Biełarusi. Faktyčna heta pieršaja navukovaja mapa našaj krainy», — kaža kiraŭnik inicyjatyvy Maldzis Pavieł Macukievič.
Karta była nabytaja ŭ Litvie na srodki biełaruskich achviaradaŭcaŭ: Siarhieja Kazłoŭskaha, Ani Buhłakovaj, Uładzimira Harłača i Dźmitryja Padalinskaha.
U budučyni karta budzie pieradadzienaja ŭ Niaśvižski pałac u jakaści hramadskaha padarunka. Da viartańnia na radzimu jana budzie vystaŭlacca padčas admysłovych mierapryjemstvaŭ za miežami Biełarusi.
Historyja vydańnia Radziviłaŭskaj karty
Pieršaŭzor Radziviłaŭskaj karty byŭ stvorany, vierahodna, u Niaśvižy blizu 1603 hoda, ale da našych časoŭ nie dajšoŭ — pakul ličycca stračanym. Šyrokuju viadomaść karta nabyła dziakujučy vydańniu 1613-ha hoda ŭ Amsterdamie ŭ kartahrafičnaj majsterni Vilema Janszona Błaŭ. Adzinaja viadomaja aryhinalnaja naściennaja Radziviłaŭskaja karta 1613-ha hoda znachodzicca ŭ biblijatecy hiercahini Hanny Amalii ŭ Viejmary (Hiermanii).
Z 1631 hoda adbitak Radziviłaŭskaj karty z kliše vydańnia 1613 hoda, vykananaha hałandskim hravioram Hiesielem Hierycam, uvajšoŭ u skład suśvietnaha atłasa Vilema Błaŭ «Appendix Theatri A. Ortelii et Atlantis». Adno ź pieršych atłasavych vydańniaŭ karty jakraz i nabyła inicyjatyva Maldzis.
Mapa vykananaja ŭ technicy afarbavanaj hraviury na miedzi, sklejenaja z čatyroch častak, pamier karty — 73,5 x 73,5 sm. Dakładny maštab — 1:1 293 000.
Na advarotnym baku nabytaj karty nadrukavany pačatak łacinskaha tekstu pad nazvaj «Descriptio Litvaniae» («Apisańnie Litvy»), što robić hetaje vydańnie admietnym siarod inšych amal 20 vypuskaŭ Radziviłaŭskaj karty, jakija byli nadrukavanyja z 1613 da 1670 hoda.
«Descriptio Lithuaniae» — heta hieahrafičnaje i historyka-kulturnaje apisańnie Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Pachodžańnie hetaha apisańnia dahetul dakładna nie vyśvietlenaje i datujecca prykładna 1574-1579 hadami.
-
«Moj dzied udzielničaŭ u razhonie Usiebiełaruskaha źjezda!» Što rasijanie pišuć pra Biełaruś i biełaruskuju historyju pad videa Tamary Ejdelman
-
Tamara Ejdelman: Prykład Biełarusi — heta nadzieja na budučyniu
-
«Na Radaŭnicu nie płačuć, a ŭspaminajuć». Jak biełarusy stalisia ledźvie nie adzinymi nośbitami staradaŭniaj tradycyi
Kamientary
Nievialikaja parada: pierad tym jak pieradavać kartu ŭ Niaśviž, varta było b zrabić jaje skan, ci jakasnuju fotakopiju dy zapampavać na sajt Maldzis, kab kožny žadajučy moh by pahladzieć hetuju kartu anłajn.