Što ahulnaha pamiž Betmienam i Kibierpartyzanami? Kali złačyncy biespakaranyja, źjaŭlajucca mściŭcy, albo vihiłanty
Što rabić prystojnamu, zakonapasłuchmianamu hramadzianinu ŭ situacyi, kali jon bačyć, što ludzi, jakija ździajśniajuć złačynstvy, nie niasuć zasłužanaha pakarańnia? Ci musić jon dapamahčy dasiahnuć spraviadlivaści — albo nie maje prava ŭmiešvacca, navat kali ŭłady nie karajuć złačyncaŭ ci naohuł im paturajuć? Tych, chto ŭ adkaz na hetaje sprečnaje pytańnie vybiraje pieršy varyjant, nazyvajuć vihiłantami. Jany isnavali ŭ roznych krainach va ŭsie epochi. Ci zasłužany vobraz supierhierojaŭ, jaki jany majuć ciapier? Ci byli i ci jość vihiłanty ŭ Biełarusi? Raskazvaje «Lusterka».
Chto takija vihiłanty
Ci maje prava zvyčajny hramadzianin, jaki nie słužyć u orhanach pravaparadku i nie pracuje ŭ sudzie, supraćstajać złačyncam i niejak udzielničać u ich zatrymańni i pakarańni?
U niekatorych krainach žychary nadzielenyja pravam zatrymać złačynca, to-bok ažyćciavić tak zvany hramadzianski aryšt.
Biełaruskaje zakanadaŭstva takoj pracedury nie praduhledžvaje. Ale artykuł 109 Kryminalna-pracesualnaha kodeksa daje kožnamu hramadzianinu zakonnaje prava zachapić čałavieka, zaśpietaha prosta padčas ździajśnieńnia złačynstva abo padčas sproby ŭciačy paśla jaho ździajśnieńnia. A kali złačyniec supraciŭlajecca, da jaho možna ŭžyć «miery padaŭleńnia».
Na hetym paŭnamoctvy hramadzianina ŭ Biełarusi zakančvajucca: paśla zatrymańnia jon musić dastavić złačynca ŭładam, jakija buduć vyrašać jahony dalejšy los. Ale heta nie tak i mała. Ujavicie: kali b zakony ŭ Biełarusi sapraŭdy pracavali, ludzi mieli b mahčymaść zatrymlivać na miescy złačynstva, naprykład, čalcoŭ vybarčych kamisij, jakija ŭkidvajuć lišnija biuleteni ŭ skryni ci skažajuć u vynikovych pratakołach źviestki hałasavańnia. Abo ahresiŭnych ludziej u maskach, što źbivajuć mirnych žycharoŭ u ich dvary.
Na praktycy, viadoma, biełarusy, navat viedajučy pra takoje prava, dziesiać razoŭ padumajuć, pierš čym jaho vykarystoŭvać. Zrešty, nie tolki jany. Navat u krainach ź dziejnymi zakonami bolšaść hramadzian addaje pieravahu tamu, kab spadziavacca na dziaržavu ŭ pytańni pryciahnieńnia złačyncaŭ da adkaznaści.
Bolšaść, ale nie ŭsie.
Ludziej, jakija ličać, što dziaržava nie spraŭlajecca z pravaachoŭnymi funkcyjami, i vyrašajuć samastojna karać złačyncaŭ, nazyvajuć vihiłantami. Vihiłantyzm — heta pieraduchileńnie, rasśledavańnie i pakarańnie pravaparušeńniaŭ i złačynstvaŭ ludźmi, jakija nie majuć na heta zakonnych paŭnamoctvaŭ. Bolš łakanična jaho vyznačajuć jak uziaćcie hramadzianami zakona ŭ svaje ruki ci samastojnaje, biez udziełu dziaržavy, spryjańnie spraviadlivaści.
Słova «vihiłant» — vigilante — nabyło ciapierašniaje značeńnie ŭ anhlijskaj movie, kudy trapiła ŭ XIX stahodździ ź ispanskaj: tam jano pierakładajecca jak vartavy, stražnik. Ispanskaje ž słova ŭzychodzić da łacinskaha vigilare — čuvać, nie spać. U anhlijskaj słova spačatku vykarystoŭvałasia dla abaznačeńnia siabraŭ hramadskich kamitetaŭ pilnaści, jakija arhanizoŭvalisia dla paskoranaha spynieńnia złačynstvaŭ, kali zakonnyja pracedury padavalisia hramadzianam niedastatkovymi.
Vihiłanty zvyčajna dziejničajuć za ramkami zakona. Ale, na dumku kanadskaha palitołaha Rehiny Bejtsan, heta nie robić ich dziecnaść aŭtamatyčna niezakonnaj. Adna sprava, kali zakon pierastupajuć z metaj razbureńnia pravaparadku. Ale dziejańni vihiłantaŭ, jakija ździajśniajucca pa-za miežami farmalnaha pravavoha pola, skiravanyja na toje, kab pravaparadak adnavić abo zachavać.
Vihiłantyzm — heta vielmi składanaja i nieadnaznačnaja źjava, jakaja nijak nie ŭkładajecca ŭ prostuju čorna-biełuju karcinu śvietu. Ideja, što niechta moža čynić sapraŭdnaje pravasudździe, vypraŭlajučy pamyłki ci niedapracoŭki dziaržaŭnaj mašyny, na pieršy pohlad vyhladaje pryvabnaj. Ale roŭna da taho momantu, pakul ujaŭleńni vihiłanta pra spraviadlivaść chacia b u ahulnych rysach supadajuć z našymi. Situacyja, u jakoj samasudam pavodle ŭłasnaha razumieńnia buduć zajmacca ŭsie chto choča, naŭrad ci spadabajecca mnohim.
U svaich krajnich prajavach vihiłantyzm moža pieratvarycca ŭ kryvavyja praktyki nakštałt linčavańnia. Pry hetym, adnak, dziejańni samaabvieščanych zmaharoŭ za spraviadlivaść časta vitajucca i ramantyzujucca — jak, naprykład, u ZŠA, dzie vihiłantami, pa sutnaści, možna ličyć bolšaść papularnych vydumanych supierhierojaŭ nakštałt Čałavieka-pavuka, Betmiena ci Supiermiena. Nazva papularnych supierhierojskich franšyz «Mściŭcy» i «Vartavyja Hałaktyki» havorać sami za siabie.
Bolš za toje, časta navat samyja radykalnyja vihiłanty z časam zadniaj dataj lehitymizujucca i papularyzujucca ŭładami. Jak, naprykład, Ivan Pulichaŭ, jaki ŭčyniŭ zamach na minskaha hubiernatara-kata Paŭła Kurłova, kali ŭłady nijak nie pakarali taho za rasstreł mirnych minčukoŭ (da hetaha vypadku my jašče vierniemsia).
Vihiłanty minułych epoch
Samastojnaje pakarańnie złačyncaŭ zhadvajecca jak całkam dapuščalnaje dziejańnie jašče ŭ Biblii, a mienavita ŭ 34-m raździele Knihi Byćcia ŭ Starym Zapaviecie. Tam apisvajecca vykradańnie Šechiemam, synam kiraŭnika nievialikaha chanaanskaha horada, Dziny, dački patryjarcha Jakava. Zhvałtavaŭšy Dzinu, Šechiem vyrašyŭ ź joju ažanicca. Ale braty dziaŭčyny (rodapačynalniki budučych 12 kalenaŭ habrejskaha naroda) u adpłatu napali na horad baćki Šechiema, zabili vykradalnika i naohuł usich mužčyn, žančyn i dziaciej źniavolili, a horad razrabavali. Kali kiraŭnik izrailcian Jakaŭ pasprabavaŭ davieści synam, što jany nie mieli racyi, tyja adkazali, što nie mahli dapuścić, kab ź ich siastroj abychodzilisia jak z błudnicaj.
Vihiłanty časta rabilisia hierojami narodnych padańniaŭ. Kananičny prykład — anhlijski vysakarodny razbojnik Robin Hud. Chutčej za ŭsio, heta zborny vobraz narodnaha hieroja — zmahara za spraviadlivaść, u jakoha nie było realnaha histaryčnaha pratatypa. Što zusim nie pieraškadžała ludziam stahodździami zachaplacca piersanažam, što zmahaŭsia ź biezzakońniem miascovaha šeryfa, i ramantyzavać jaho.
Na Sicylii ŭ XII stahodździ dziejničała tajemnaje tavarystva Vendicatori («mściŭcy»), jakoje karała złačyncaŭ za pryniesienyja prostamu narodu kryŭdy. Tavarystva razhramiŭ karol Sicylii Vilhielm II, jaki paviesiŭ vialikaha mahistra «mściŭcaŭ», a šarahovych udzielnikaŭ zaklajmiŭ raspalenym žalezam.
U siaredniaviečnaj Hiermanii isnavała tajemnaja arhanizacyja Fieme (Vehme, u siarednievierchnieniamieckaj vëme značyła «pakarańnie»). Da 1500 hoda, pavodle niekatorych acenak, tudy ŭvachodziła da 100 tysiač čałaviek. Jaje ŭdzielniki ładzili tajemnyja trybunały na viaršyniach pahorkaŭ ci pad vialikimi dubami, dzie vynosili prysudy złačyncam, što ŭchilalisia ad zvyčajnaha suda. Ich mahli pakarać vyhnańniem ci śmierciu i ŭ apošnim vypadku viešali — jak, zrešty, i vypadkovych minakoŭ, jakija nie ŭ čas apynulisia la miesca praviadzieńnia sakretnaha fiemičnaha suda. Paśla Pieršaj suśvietnaj vajny Fieme adradziłasia ŭ Hiermanii ŭ jašče bolš złaviesnym vyhladzie — užo jak forma teroru ultrapravych palityčnych sił u dačynieńni da praciŭnikaŭ. Presa dała źjavie nazvu Fememorde — fiemičnyja zabojstvy, jany ździajśnialisia suprać siabraŭ jakoj-niebudź arhanizacyi, jakich ličyli zdradnikami. Samaj viadomaj achviaraj staŭ Valter Ratenau ŭ 1922 hodzie — ministr zamiežnych spravaŭ Hiermanii habrejskaha pachodžańnia.
U 1880-ch hadach u štacie Misury ŭ ZŠA dziejničała tajemnaje tavarystva vihiłantaŭ Bald Knobbers (anhł. Łysyja viaršyni — pavodle nazvy miascovaha łancuha pahorkaŭ). Jaje ŭdzielnikami stali hramadzianie, zaniepakojenyja rostam złačynnaści paśla Hramadzianskaj vajny i nizkaj efiektyŭnaściu orhanaŭ pravaparadku. Tak, u akruzie Tejni pamiž 1865 i 1885 hadami adbyłosia kala 40 zabojstvaŭ, ale ni adzin padazravany tak i nie byŭ asudžany. Udzielniki Bald Knobbers nasili strachotnyja čornyja maski i ładzili raspravy nad złačyncami-biaźmiežnikami. Tak, u krasaviku 1885 hoda jany ŭvarvalisia ŭ turmu akruhi Tejni i vykrali ź jaje bratoŭ Frenka i Tubała Tejłaraŭ. Braty byli viadomyja svajoj žorstkaściu i trapili ŭ turmu paśla taho, jak paranili ŭładalnika kramy padčas sprečki praz kuplu pary čaravikaŭ. Vyciahnuŭšy ich z turmy, vihiłanty vyvieźli ich za horad i paviesili.
Pastupova «Łysyja viaršyni» pačali sami skočvacca da poŭnaha biaźmiežža. Jany ździajśniali žachlivyja načnyja pajezdki na koniach, kab zapałochać «adkidy hramadstva», jakimi ličyli nie tolki pjanic i mužoŭ, što źbivajuć svaich žonak, ale i karciožnikaŭ, «raspusnych» žančyn, pary, «jakija žyvuć u hrachu» (to-bok nie zaklučyŭšy šlubu) i mužčyn, niazdolnych utrymlivać svaje siemji. Udzielniki Bald Knobbers rehularna łupcavali i klajmili ludziej, jakich padazravali ŭ kradziažy. A za napad, parušeńnie hramadskaha spakoju ci źniščeńnie majomaści mahli źbić ci paviesić. Pastupova złoŭžyvańniaŭ z boku «Łysych viaršyniaŭ» rabiłasia ŭsio bolš: jany pačali zapałochvać i pieraśledvać ludziej, jakija byli vinnyja im hrošaj ci vałodali ziamloj, jakuju jany chacieli zajmieć. A adłupcavać mahli za zryŭ nabaženstva ŭ carkvie ci za padtrymku «niapravilnaha» kandydata na vybarach.
U 1886 hodzie pad ciskam uładaŭ asnoŭnaja hrupoŭka ŭ akruzie Tejni vymušanaja była samaraspuścicca, ale jašče try hady reštki «Łysych viaršyniaŭ» dziejničali ŭ akruzie Krysčen i niekatorych inšych. U 1889 hodzie ich aryštavali i asudzili ŭ horadzie Ozark (centr Krysčena). Bolšaść adkaraskałasia tolki štrafam u 50 dalaraŭ za niezakonnyja schody, ale niekalki čałaviek za žorstkija złačynstvy atrymali turemnyja terminy, a čatyroch asudzili na paviešańnie (praŭda, adnamu ŭdałosia ŭciačy).
U kancy XIX i ŭ pieršych dziesiacihodździach XX stahodździa na poŭnačy Kitaja dziejničali vihiłanty z «Tavarystva vialikich miačoŭ». Heta byli łakalnyja hrupy drobnych ziemleŭładalnikaŭ i arandataraŭ, jakija ŭ pieryjad kitajskich mižusobic samaarhanizoŭvalisia dla abarony svaich viosak ad badziažnych bandytaŭ, atradaŭ miascovych vajskovych chuntaŭ, źbiralnikaŭ padatkaŭ, a paźniej — ad japonskich zachopnikaŭ i kamunistaŭ. Ujaŭleńni «Tavarystva vialikich miačoŭ» pra spraviadlivaść, jak i ŭ mnohich inšych vihiłantaŭ, byli śpiecyfičnymi. Uvahu astatniaha śvietu jany pryciahnuli paśla akcyi 1897 hoda, kali zachapili i zabili dvuch chryścijanskich misijanieraŭ z Hiermanii ŭ vioscy Čžan Czia.
Sučasnyja vihiłanty
U sučasnym śviecie vobraz vihiłantaŭ, jakija čyniać spraviadlivaść u situacyjach, kali ŭrad biaździejničaje ci sam pačynaje taptać pravy i svabody ludziej, chutčej uchvalajecca i ramantyzujecca, čym asudžajecca. Siužety mnohich filmaŭ, sieryjałaŭ, knih, komiksaŭ, kampjutarnych hulniaŭ tak ci inakš kruciacca vakoł nie abciažaranych dziaržaŭnaj uładaj piersanažaŭ, jakija imknucca pakarać tych, chto, na ich dumku, hetaha zasłuhoŭvaje.
Sučasnyja Robiny Hudy — heta nie tolki supierhieroi nakštałt marviełaŭskich «Mściŭcaŭ» abo «Lihi spraviadlivaści Amieryki» ad DC. Etałonny film pra vihiłantaŭ biez supierzdolnaściaŭ — heta, mabyć, «Zakonapasłuchmiany hramadzianin» režysiora Hery Hreja z Džerardam Batleram u hałoŭnaj roli. U im amierykaniec, sutyknuŭšysia ź biezdapamožnaściu sudovaj mašyny, niazdolnaj pryciahnuć da adkaznaści hvałtaŭnika i zabojcu jahonych žonki i dački, sam zabivaje złačynca. A potym žorstka karaje i słužkaŭ zakona, vinavatych, na jaho dumku, u hetaj situacyi.
Mahčyma, mienavita prykłady realnych vihiłantaŭ ź minułaha i sučasnych hierojaŭ knih i filmaŭ padšturchoŭvajuć ludziej z abvostranym pačućciom spraviadlivaści da taho, kab čynić pravasudździe svaimi siłami. U roli takich «mściŭcaŭ» usio čaściej vystupajuć nie zakanśpiravanyja tajemnyja arhanizacyi, a adzinočki i spantanna ŭźnikłyja hrupy.
Jaskravy prykład adzinočnych vihiłantaŭ — niemka Maryjanna Bachmajer. U 1981 hodzie 30-hadovaja žycharka Ludeka zastreliła ŭ zale suda čałavieka, jaki vykraŭ jaje siamihadovuju dačku Annu, zhvałciŭ, a potym zadušyŭ kałhotkami. Sud nie abvinavaciŭ Maryjannu ŭ samasudzie. Paličyŭšy, što žančyna dziejničała spantanna i pad upłyvam emocyj, jaje asudzili na šeść hadoŭ — i daterminova vypuścili praz try hady.
U 2004 hodzie ŭ indyjskim horadzie Nahpur (štat Macharaštra) kala 200 žančyn zabili mužčynu, jaki, pavodle ich, hvałtavaŭ mnohich ź ich ciaham dziesiacihodździa. Spačatku jamu kinuli ŭ tvar parašok vostraha piercu, potym zakidali kamianiami. Pakul jon zmahaŭsia i sprabavaŭ vyrvacca, adna ź mierkavanych achviaraŭ adrezała jamu nažom pienis. Usiaho na ciele zahinułaha znajšli 70 nažavych ranieńniaŭ. Pryčynaj samasudu stała biaździejnaść uładaŭ: kali žančyny ź nižejšych kastaŭ, što žyli ŭ truščobach, paviedamlali palicejskim pra zhvałtavańnie, tyja tolki vyśmiejvali ich i abražali. Pavodle miascovych žycharoŭ, hvałtaŭnik davaŭ palicejskim chabar i paiŭ ich ałkaholem.
U 2016 hodzie ŭ Chimkach (Maskoŭskaja vobłaść, Rasija) źjaviŭsia vihiłant, jaki ŭ kaściumie Betmiena načami sprabavaŭ zmahacca ź miascovymi narkahandlarami. Jon nazyvaŭ siabie Rypieram (ad anhł. «žniec»), napadaŭ na narkaprytony i źbivaŭ ich klijentaŭ i ŭładalnikaŭ. Padmaskoŭnym mściŭcam akazaŭsia čačeniec Biekchan Junusaŭ, jakoha zvolnili ź milicyi ŭ 2015 hodzie. Paśla zatrymańnia jaho adpravili na psichijatryčny ahlad i asudzili na čatyry hady kałonii. U 2023-m «Chimkinski Betmien» pajšoŭ vajavać suprać Ukrainy i staŭ adnym z kamandziraŭ padraździaleńnia «Achmat».
Daloka nie zaŭsiody akty samasudu, jakija ładziacca vihiłantami, akazvajucca pa-sapraŭdnamu spraviadlivymi ci suvymiernymi złačynstvu abo pravinie. U 2006 hodzie ŭ anhlijskim hrafstvie Hempšyr bolš za 20 aŭtamabilistaŭ stali achviarami tajamničaha mściŭca, jaki prakałoŭ im šyny za toje, što jany za rulom karystalisia mabilnym telefonam. Padobna, vihiłant, što ŭčyniŭ hetuju raspravu, akazaŭsia nie nadta dobrasumlennym: jak minimum adna z pakaranych žančyn śćviardžała, što jana navat nie mieła mabilnaha.
U 2014 hodzie ŭ francuzskim departamiencie Siena-Sien-Deni niepadalok ad Paryža hrupa miascovych žycharoŭ uvarvałasia ŭ časovy łahier naroda roma i siłaj vyvieła 16-hadovaha padletka na imia Daryus. Chłopca adviali ŭ padvał, dzie mocna źbili. U balnicy, kudy jon trapiŭ paśla vykradańnia, jaho daviałosia ŭvodzić u stan štučnaj komy. Da hetaha Daryus niekalki razoŭ zatrymlivaŭsia palicyjaj pa padazreńni ŭ kradziažach i ŭzłomach, za kiravańnie aŭtamabilem biez pravoŭ — ale pad sud nie traplaŭ. Samasud nad Daryusam učynili paśla taho, jak źjavilisia čutki pra jaho datyčnaść da novaha ŭzłomu, jaki adbyŭsia za niekalki hadzin da vykradańnia.
Časam achviarami žorstkich raspravaŭ z boku vihiłantaŭ stanoviacca absalutna nievinavatyja ludzi. U 2008 hodzie ŭ Hajanie hrupa ludziej mocna źbiła elektryka Chardela Chiejnsa. Potym jaho kinuli pierad palicejskim učastkam i paviedamili dziažurnamu, što jon złodziej — ale nie pryviali nijakich dokazaŭ hetaha fakta. Ad atrymanych pabojaŭ Chiejns pamior.
U 2009 hodzie ŭ Fiładelfii (štat Piensilvanija, ZŠA) hrupa ź piaci ci šaści čałaviek źbiła biejsbolnymi bitami ni ŭ čym nie vinavataha 26-hadovaha Majkła Zienkisa. Małady čałaviek viartaŭsia dadomu, a ŭdzielniki samasudu pryniali jaho za taho, chto niadaŭna zhvałtavaŭ maleńkuju dziaŭčynku. Na ščaście, Zienkis vyžyŭ.
Vihiłanty ŭ Biełarusi
Biełarusam nie raz davodziłasia sutykacca ź biaździejnaściu ŭładaŭ što da złačyncaŭ. A časam i tyja, i tyja dziejničali razam. Niadziŭna, što vihiłantyzm nie raz uźnikaŭ u našaj krainie.
U 1905 hodzie rasijskija ŭłady nijak nie pakarali minskaha hubiernatara Paŭła Kurłova, jaki zahadaŭ rasstralać mirnuju manifiestacyju na Pryvakzalnaj płoščy. I heta pry tym, što sam Kurłoŭ pryznaŭ, što vojska i palicyja zabivali ludziej na jahony zahad, a akruhovaja prakuratura sabrała dokazy jahonaj viny. Tamu za pakarańnie Kurłova ŭzialisia sami minčuki. Na hrošy deputata Minskaj haradskoj dumy, ziemleŭładalnika Jaŭstafija Lubanskaha, u studzieni 1906-ha byŭ arhanizavany zamach na Kurłova, vykanaŭcam jakoha staŭ siabra partyi sacyjał-revalucyjanieraŭ (eseraŭ) Ivan Pulichaŭ. Bomba, kinutaja im u hubiernatara, trapiła tamu ŭ hałavu — ale nie vybuchnuła. Užo ŭ lutym Pulichava rasstralali, ale za savieckim časam jaho imia atrymała adna z centralnych vulic Minska.
U 1967 hodzie ŭ Słucku zahadčyk adździeła kultury miascovaha harvykankama Hienadź Hapanovič i jaho sabutelnik Leanid Syćko źbili da śmierci mulara ramontna-budaŭničaha ŭpraŭleńnia № 4 Alaksandra Mikałajeŭskaha. Na sudzie Hapanoviču i Syćko vystavili abvinavačańnie ŭ chulihanstvie, za što im pahražała maksimum pa 8 hadoŭ pazbaŭleńnia voli. Słuččaki paličyli takoje miakkaje pakarańnie ŭ dačynieńni da pradstaŭnika haradskoj namienkłatury niespraviadlivym. La budynka suda sabrałasia niekalki tysiač čałaviek, z natoŭpu danosilisia vykryki «Kamunist — zabojca» i «Vydajcie nam dušahuba!»
Hapanoviča vyrašyli vyvieści z budynka suda. Kab nie dapuścić raspravy nad im, jaho pieraapranuli ŭ milicejskuju formu lejtenanta Stanisłava Tatura, a Tatura — u aryštanckuju vopratku. U vyniku, kali raźjušanyja słuččaki ŭvarvalisia ŭ budynak, jany vykinuli z akna druhoha paviercha pieraapranutaha milicyjaniera, jakoha paličyli złačyncam. Toj pamior pa darozie ŭ balnicu. Budynak tyja, chto ŭvarvaŭsia, padpalili — u ahni zahinuła sudździa Halina Alaksiejeva.
Da słuckaha samasudu savieckaja ŭłada pastaviłasia zusim inakš, čym da zamachu Pulichava na Kurłova. Dvuch padpalščykaŭ asudzili na rasstreł, jašče dvoje vihiłantaŭ atrymali pa 15, piaciora — pa dziesiać, adzin — dzieviać, troje — pa siem hadoŭ pazbaŭleńnia voli. Hienadź Hapanovič ža ŭ vyniku atrymaŭ piać hadoŭ.
U naš čas vihiłantyzmam zajmajucca niekatoryja abjadnańni praciŭnikaŭ režymu Alaksandra Łukašenki nakštałt «Kibierpartyzan» i stvaralnikaŭ «Čornaj karty Biełarusi», na jakoj adznačanyja adrasy siłavikoŭ, što ŭdzielničali ŭ zdušeńni mirnych pratestaŭ i represijach, a taksama danosčykaŭ KDB. Tut u roli pakarańnia vystupaje apublikavańnie imionaŭ i asabistych źviestak tych, chto, z punktu hledžańnia ŭdzielnikaŭ hetych inicyjatyvaŭ, ździajśniaje złačynstvy suprać hramadzian Biełarusi.
«Kibierpartyzany» źbirajuć i publikujuć infarmacyju pra arhanizataraŭ i ŭdzielnikaŭ niezakonnych siłavych akcyj i represij u dačynieńni da hramadzian Biełarusi. Tak, u 2021 hodzie jany apublikavali zapisy telefonnych razmovaŭ siłavikoŭ pra razhon pratestaŭ, jakija vyjavili ich ustanoŭki na žorstkaje ŭžyvańnie siły.
«Kali ŭ kahości z karnaj sistemy zastavalisia iluzii, što vam udasca ŭniknuć adkaznaści, to my ich raźviejem. Usie vašyja złačynnyja zahady, sumnievy, strachi, razmovy z kachankami ŭ nas u rukach. <…> Milicyja ŭ hetaj dziaržavie nikoli nie była z narodam. I my chočam nahadać, što asoba kožnaha (!) pamahataha režymu budzie vyśvietlenaja. Nichto nie sydzie biespakaranym!» — napisali «Kibierpartyzany», vykłaŭšy hetyja aŭdyjo 9 i 16 žniŭnia 2021 hoda.
U tym samym hodzie byli apublikavanyja zapisy, jakija śviedčać pra datyčnaść pres-sakratarki Alaksandra Łukašenki Natalli Ejsmant, nabližanaha da palityka spartoŭca Dźmitryja Šakuty i kamandzira AMAP Minharvykankama Dźmitryja Bałaby da «palavańnia» na pratesna nastrojenych minčukoŭ vosieńniu 2020 hoda.
A ŭ krasaviku 2024 hoda «Kibierpartyzany» vykłali ŭ svabodny dostup kala 40 tysiač danosaŭ, napisanych u KDB Biełarusi za apošnija dzieviać hadoŭ — ź infarmacyjaj pra ich aŭtaraŭ. Sajt KDB jany taksama ŭzłamali — z taho času jon nie pracuje ŭžo hod (siłaviki paprostu adklučyli jaho, bajučysia novych atak).
Zrešty, dziejnaść «Kibierpartyzan» vihiłantyzmam nie abmiažoŭvajecca. Naprykład, jašče ŭ vieraśni 2020 hoda jany ŭzłamali sistemu anłajn-viaščańnia biełaruskaha dziaržtelebačańnia i zapuścili tam tranślacyju kadraŭ žorstkaha razhonu mirnych pratestaŭ. «Kali Biełteleradyjokampanija nie choča pakazvać ludziam praŭdu, jaje pakažam my», — zajavili chakiery ŭ svaim telehram-kanale.
U 2021 hodzie «Kibierpartyzany» vykrali ŭ dziaržavy najvažniejšyja bazy dadzienych — MUS, DAI, FSAN, sistemy «Pašpart» i mnohija inšyja.
A viasnoj 2022 hoda, paśla pačatku poŭnamaštabnaha rasijskaha ŭvarvańnia va Ukrainu, udzielniki ruchu arhanizavali kibierataku na ŭnutranuju sietku Biełaruskaj čyhunki. Im udałosia prypynić pracu prahramna-aparatnaha kompleksu «Nioman», jaki kiruje rucham ciahnikoŭ, što ŭskładniła pierakidku rasijskich vojskaŭ čyhunačnym transpartam praz terytoryju našaj krainy.
Kamientary