«Majo dzicia doma raskazvaje, što my ŭsio jašče vajujem ź niemcami». Čamu ciapier vučać u biełaruskaj škole

«Viešajuć prapahandysckuju łapšu na vušy»

Natalla, mama druhakłaśnika:

«Ja dzika stamiłasia ad biesčałaviečnaści i farmalizmu, jaki pačynajecca z pravił pa kletkach i vodstupach u sšytkach i nie zakančvajecca.

U syna jość asablivaści, paćvierdžanyja miedykami, dla nas ź im čytańnie i piśmo — štodzionny maleńki podźvih. Na leta, pa paradzie daktaroŭ, ja nie pierahružała jaho zadańniami, dała adpačyć.

Ciapier nastaŭnica patrabuje dać joj «Dziońnik pazakłasnaha čytańnia» — nie prosić, a mienavita patrabuje, choć jana dobra viedaje pra ciažkaści syna. Ja razzłavałasia i skazała, što vydumlać ničoha nie budu. Chacia b u takoj drobiazi ŭdałosia siabie abaranić.

A voś tak zvanych infarmacyjnych hadzin, na žal, paźbiehnuć nie atrymałasia. U pieršym kłasie ich stavili adrazu paśla ŭrokaŭ i vielmi koratka, na piatnaccać chvilin, pra toje, jak cudoŭna žyć u takoj cudoŭnaj krainie. U hetym hodzie hadzina infarmavańnia, raz na tydzień, staić pieršym urokam. I heta moj bol i žach.

U vieraśni dzieciam (ujavicie tolki, druhakłaśnikam!) na hetym tak zvanym uroku ŭžo raskazali pra niamieckich zachopnikaŭ, pra toje, što takoje hienacyd i jakija žudasnyja płany vynošvała fašysckaja Hiermanija. Ale robicca heta tak, što potym majo dzicia doma raskazvaje, što my ŭsio jašče vajujem ź niemcami! Nie 80 hadoŭ tamu SSSR i Hiermanija, a my i ciapier.

Jašče ŭ ich byŭ dakład, litaralna pa mietadyčcy, z cytavańniem dziaržaŭnych haziet i telekanałaŭ — pra «situacyju na miežach našaj dziaržavy».

Usio pra toje, jakaja Biełaruś cudoŭnaja i haścinnaja, kolki inšaziemcaŭ pryjazdžaje da nas bieź vizy, vučacca, pracujuć — karaciej, kraina dla ludziej. U toj čas jak susiednija krainy «adharodžvajucca płatami i kalučym drotam» i «nie prajaŭlajuć elemientarnaj miłasernaści» da ludziej, jakija šukajuć lepšaha žyćcia ŭ Jeŭropie.

To-bok užo ŭ małodšych kłasach dzieciam viešajuć prapahandysckuju łokšynu na vušy.

Ja nie palenavałasia i daviedałasia niekatoryja temy hetych hadzin u pieršym paŭhodździ: jakija jakaści pavinien mieć sapraŭdny patryjot, čamu być zdarovym — heta abaviazak kožnaha hramadzianina, čamu my pavinny pamiatać i hanarycca dniom narodnaha adzinstva, «Chto takija pijaniery», «Radzima — Ajčyna — Dziaržava», «Žyćcio biez ekstremizmu».

U mianie cenzurnych słoŭ litaralna niama i vałasy na hałavie varušacca. Amal ničoha z hetych razmoŭ, mahčyma, akramia zdaroŭja, nie pra adukacyju i nie pra vychavańnie.

Ščyra kažučy, nie viedaju, jak inšyja baćki da hetaha staviacca — strašnavata padobnyja temy abmiarkoŭvać navat u asabistaj razmovie, nie kažučy ŭžo pra baćkoŭski čat. Ale my ŭ siamji vyrašyli, pa mahčymaści, ładzić cichi sabataž.

Budziem staracca zapisvać syna na ŭsie pryjomy daktaroŭ, da łahapieda i psichołaha mienavita ranicaj u dzień «infarmacyjnaj hadziny» abo sustreč ź inśpiektarami pa spravach niepaŭnaletnich, MNS-aŭcami i chto tam jašče pa škołach chodzić.

Bo kali heta nijak nie spynić — mnie strašna, što ludzi, jakija nazyvajuć siabie nastaŭnikami, układuć u hałavu majmu synu i ŭvohule ŭsim našym dzieciam».

«Sprava zusim nie ŭ viedach, a ŭ hrubym padłabuńvańni»

«Maja plamieńnica Saša vučycca ŭ 11‑m kłasie, — raskazvaje minčanka Valeryja. — U davoli prestyžnaj, pa vodhukach, himnazii. Jana zajmajecca sportam i časta vystupaje, u tym liku za škołu, u adkaz joj časta išli nasustrač i nie pierahružali zadańniami pa tych pradmietach, jakija nie vielmi dobra iduć.

Nie toje kab «naciahvali» adznaki, ale davali mahčymaść dapracavać i palepšyć vynikovy bał. Pa papiarednich prykidkach, u jaje moža navat atrymacca srebrany miedal, kali pastaracca.

Saška i sapraŭdy starałasia z usich sił. Siastra, choć siłaj abstavin vychoŭvaje jaje adna, najmała repietytaraŭ pa niekatorych pradmietach.

Ale da kanca minułaha hoda my stali zaŭvažać, što staŭleńnie mianiajecca: u centry ŭvahi apynułasia «patryjatyčnaje vychavańnie», a nie vučoba.

Fizika-matematyčny profil ciapier nie tak važny, jak propusk kłasnaj hadziny abo dapryzyŭnaj padrychtoŭki. U kłasach abnavili partrety Łukašenki i dziaržaŭnyja ściažki (adhadajcie, za čyj košt), pajezdki i ekskursii prapanujucca tolki na Liniju Stalina, u muziej Vialikaj Ajčynnaj vajny, u Chatyń i hetak dalej.

Samaje pakazalnaje — novy pradmiet «Historyja Biełarusi ŭ kantekście suśvietnaj historyi» i «Hramadaznaŭstva», dzie ŭsimi sposabami ŭzvyšajucca dasiahnieńni dziaržavy i tradycyjnyja kaštoŭnaści.

U plamieńnicy nie vielmi dobra atrymlivajucca takija dyscypliny, jana i vyrašyła padrychtavać dakład pa hramadaznaŭstvu. Mama dapamahła, zrabili jarkuju i pryhožuju prezientacyju — a nastaŭnica pastaviła «vosiem», niby dobra, ale nie vielmi.

U padletkaŭ vostraje pačućcio niespraviadlivaści, i Saša zadała pytańni, što nie tak. A joj adkazali, što nie bačna hłybokaha razumieńnia sučasnaha kantekstu, roli dziaržavy ŭ žyćci hramadstva, maŭlaŭ, nie daciahvaje da vyšejšych bałaŭ.

U toj ža čas značna słabiejšy dakład adnakłaśnika acanili na «dziasiatku». A paśla druhoha takoha vypadku my paraŭnali temy, teksty, ničoha nie razumieli — i raptam jak zrazumieli! Sprava, akazvajecca, ŭ tym, što plamieńnica nie cytavała Łukašenku ŭ svajoj pracy. A abodva vydatniki — dali cytaty vialikim šryftam.

Pravieryli hipotezu, i ŭ adnym z vusnych adkazaŭ plamieńnica ŭstaviła vyraz, maŭlaŭ, «jak kazaŭ kiraŭnik dziaržavy…» Joj tut ža pastavili 10.

Joj heta vielmi baleła — što sprava zusim nie ŭ viedach, a ŭ hrubym padłabuńvańni. Skazała, što ŭsio adno, budzie miedal ci nie, i što ciapier nastaŭnicaj jana dakładna być nie choča.

Pakul sumniavajecca, kudy pastupać, ale chutčej za ŭsio — u Rasiju (vučobu ŭ Jeŭropie siastra nie paciahnie), kab nie «trapić» z raźmierkavańniem.

Nastaŭnicu ŭ hetyja płany my, viadoma, nie paśviačajem — u minułym hodzie adna naiŭnaja i letuciennaja dziaŭčynka padzialiłasia, što chacieła b vučycca ŭ kaledžy mastactvaŭ u Italii, dyk jaje «piasočyli» pierad usim kłasam.

«Cichieńka škaduju tych kaleh, chto pryjšoŭ pracavać pa paklikańni»

Śvietłana Hienadzieŭna pracavała školnaj nastaŭnicaj «jašče ŭ toj Biełarusi», dziasiatak hadoŭ na piensii. Kaža, što ŭ składanaj situacyi simpatyzuje ŭsim bakam: i vučniam, i piedahoham.

«Ale piedahoham usio ž trochi bolš, — dadaje jana. — Bo jany maksimalna zaležnyja ad sistemy, za lubyja «hienijalnyja» idei i syryja reformy źvierchu im prylataje ad baćkoŭ, ad niepasrednaha kiraŭnictva i roznych kantraloraŭ.

Pamiatajecie, jak u 2017 hodzie pieranosili čas urokaŭ, bo adzin viadomy baćka viadomaha školnika ŭnios racprapanovu? A jak praz paru hadoŭ nakinulisia na padručniki pa matematycy i pa bijałohii?

Nastaŭniki va ŭsich vypadkach akazvalisia krajnimi i cichieńka malilisia, kab chutčej užo Łukašenka-małodšy škołu skončyŭ. Ciapier adkazvaje vyšejšaja adukacyja.

Pazaškolnych spraŭ, vielizarnaha abjomu papiarovaj pracy i rasparadžeńniaŭ, niaredka supiarečlivych, skarhaŭ, patrabavańniaŭ «znajści padychod» zaŭsiody chapała. Ale za apošnija hady dziaržava jašče bolš učapiłasia ŭ škołu.

Hadziny i fakultatyvy patryjatyčnaha vychavańnia, vajskovyja kłasy, baraćba z hadžetami — čytajučy naviny, ja cichieńka škaduju tych kaleh, chto pryjšoŭ pracavać pa paklikańni.

Mnie składana skazać, što z hetym rabić. Mahčyma, uklučyć režym samaabarony, vykonvać abaviazak i ŭsio ž vučyć dziaciej. I było b cudoŭna supracoŭničać z baćkami, a nie šukać krajnich u hetym pracesie».

• 0
• 1
• 2
• 6
• 2
• 3
• 14
• 0